สัมโมหวิโนทนี อรรถกถาพระวิภังคปกรณ์ แปล (หน้า1/316) ขอนอบน้อมพระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น อารัมภกถา พระสัมพุทธเจ้าเป็นนาถะ ทรงเห็นสัจจะทั้ง 4 ทรงประกาศพระธรรมสังคณีปกรณ์เป็น 4 กัณฑ์

ตอนผมบวชเป็นพระศึกษาธรรมกับหลวงปู่จันทร์เรียน วัดถ้ำสหายเมื่อปี 2559 ผมปฏิบัติอานาปานสติจนถึง ฌาน 4 เห็นขันธ์ 5 ไม่ใช่เรา เป็นธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ มาประชุมกัน เกิดขึ้นและแตกสลายไป โดยไม่เคยท่องตำร

มีสติระลึกรู้ลมหายใจเข้าออก มีจิตนึกตึกตรองรู้ว่าลมเข้า ลมออก ลมสั้น ลมยาว ลมหยาบ ลมละเอียด เรียกว่า วิตก มีสติใคร่ครวญรู้ว่าลมเข้า ลมออกแล้ว เรียกว่า วิจารณ์ เมื่อมีสติรู้ลมหายใจ เกิดวิตก วิจารต่อเนื

ถ้าไม่ปฏิบัติขจัดกิเลส อวิชชาให้หมดสิ้น จะไม่เห็นธรรมตามความเป็นจริง จิตปุถุชนถูกเคลือบด้วยอวิชชา จนมืดบอดดำสนิท ทำให้หลงขันธ์ 5 เป็นตัวเป็นตน เป็นจิต จิตหลอมรวมกับวิญญาณและกายรวมเป็นเนื้อเดียวกัน วิ

พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า “อานาปานสติ อันภิกษุเจริญแล้ว ทำให้มากแล้วย่อมมีผลมากมีอานิสงส์มาก ภิกษุที่เจริญอานาปานสติแล้ว ทำให้มากแล้ว ย่อมบำเพ็ญสติปัฏฐาน ๔ ให้บริบูรณ์ได้” เมื่อเจริญอานาปานสต