วิญญาณ ตามขันธ์ 5 ใน พุทธศาสนา คือระบบประมวลความรู้สึก

จักขุวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางตา คือรู้รูปด้วยตา หรือการเห็น
โสตวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางหู คือรู้เสียงด้วยหู หรือการได้ยิน
ฆานวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางจมูก คือรู้กลิ่นด้วยจมูก หรือการได้กลิ่น
ชิวหาวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางลิ้น คือรู้รสด้วยลิ้น หรือการรู้รส
กายวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางกาย คือรู้โผฏฐัพพะด้วยกาย หรือการรู้สึกกายสัมผัส
มโนวิญญาณ ความรู้อารมณ์ทางใจ คือรู้ธรรมารมณ์ด้วยใจ หรือการนึกคิด

วิญญาณ 6 อย่างนี้ คือ วิญญาณของคนที่เติบโตเป็นตัวเป็นตนแล้ว

แต่สำหรับ สัตว์ที่ยังไม่เป็นตัว ยังเป็นเซลล์ที่พึ่งปฏิสนธิ เป็นอสุจิ เป็นเซลล์ไข่
สัตว์ในสภาพนี้ ยังไม่มี ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ

ระบบประมวลความรู้สึกของสัตว์ในสภาพนี้ คือ ปฏิสนธิวิญญาณ
ซึ่งเป็นกลไกที่ทำให้เกิดการเคลื่อนที่ และการเติบโต ตามธรรมชาติ

ด้วย ปฏิสนธิวิญญาณ อสุจิจึงแข่งกันเจาะเซลล์ไข่
ด้วย ปฏิสนธิวิญญาณ เซลส์ที่ปฏิสนธิแล้ว จึงเข้าไปฝังตัวในมดลูกได้
ด้วย ปฏิสนธิวิญญาณ สัตว์นั้นจึงเจริญเติบโตได้
หาก ปฏิสนธิวิญญาณ ขาดไป สัตว์นั้น ก็ตาย

ปฏิสนธิวิญญาณ เป็นสภาวะธรรมอย่างหนึ่ง ที่มีนัยยะ เช่นเดียวกับ วิญญาณ 6 ในขันธ์ 5

แต่ไม่ได้รวมอยู่ใน วิญญาณ 6 เพราะไม่เป็นประโยชน์ในการพิจารณากายของตน ที่ไม่มีปฏิสนธิวิญญาณ แล้ว

แนวคิดนี้ แม้ว่าจะอ้างตำราเล่มใดไม่ได้ แต่ก็มิได้ขัดกับพระไตรปิฎก
แนวคิดนี้ แม้ว่าจะขัดกับอาจารย์หลายท่าน แต่ก็มิได้ขัดกับธรรมชาติ

ลองพิจารณาดูครับ