จิตประภัสสร คือ จิตดั้งเดิม หรือ จิตเดิมแท้ของมนุษย์ทุกคน

เมื่อเกิดร่างกายขึ้นมา ก็จะเกิดจิตขึ้นมาด้วย

เมื่อจิตเกิดมาใหม่ๆ จะยังไม่มีความยึดถือว่าตนเอง ไม่มีความเป็นชายหรือหญิง ฯลฯ มีแต่จิตที่เพียง"รับรู้และรู้สึก"ได้เท่านั้น นี่คือจิตดั้งเดิมของมนุษย์ทุกคนที่เหมือนกัน ที่เรียกว่า จิตประภัสสร

แต่เมื่อจิตได้รับรู้สิ่งต่างๆผ่านตา หู จมูก ลิ้น และกายจากภายนอกที่แตกต่างกัน (เด็กเริ่มโตขึ้น) ก็เริ่มมีความทรงจำมากขึ้น เมื่อมีความจำมาก ก็เกิดการปรุงแต่งทางจิตมากขึ้นด้วย (คือคิดได้มาก และเกิดความอยากหรือกิเลส) แล้วก็เกิดความยึดถือว่ามีตนเองที่แตกต่างกับคนอื่ยตามมาในที่สุด

เมื่อยึดถือ จิตมันก็เป็นทุกข์ เพราะสิ่งทั้งหลายของโลก มันยึดถือหรืออยากให้เป็นไปตามที่เราอยากจะให้เป็นไม่ได้เสมอไป  ต่อเมื่อเข้าใจเรื่องจิตประภัสสรแล้ว และปฏิบัติจนจิตกลับคืนสู่จิตดั้งเดิมได้แล้ว จิตก็จะหลุดพ้นจากความยึดถือว่ามีตนเองที่แตกต่างกับคนอื่น เมื่อจิตหลุดพ้น มันก็ไม่เป็นทุกข์ เมื่อไม่มีทุกข์ มันก็สงบเย็น(นิพพาน)