พี่น้องชาวไทยพุทธศาสนิกชนที่นับถือ ผมขอความเข้าใจในเรื่อง "เหตุปัจจัย"
ผมอ่านพบว่า:
"เหตุปัจจัยเป็นสภาวะของจิตที่มีกิเลส ตัณหา ที่เป็นเหตุปัจจัย(สาเหตุ)ให้มีการเกิด ความหลงผิดว่าเป็นตัวตน ความทุกข์ วนเวียนไปไม่จบ(ผล)"
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้ความหมายของ เหตุ และ ปัจจัย
เบื้องแรกควรเข้าใจความหมายของถ้อยคำเป็นพื้นไว้ก่อน
ในที่ทั่วไป หรือเมื่อใช้ตามปกติ คำว่า “เหตุ” กับ “ปัจจัย” ถือว่าใช้แทนกันได้
แต่ในความหมายที่เคร่งครัด ท่านใช้ “ปัจจัย” ในความหมายที่กว้าง แยกเป็นปัจจัยต่างๆ ได้หลายประเภท ส่วนคำว่า “เหตุ” เป็นปัจจัยอย่างหนึ่ง ซึ่งมีความหมายจำกัดเฉพาะ กล่าวคือ
“ปัจจัย” หมายถึง สภาวะที่เอื้อ เกื้อหนุน ค้ำจุน เปิดโอกาส เป็นที่อาศัย เป็นองค์ประกอบร่วม หรือเป็นเงื่อนไขอย่างใดอย่างหนึ่ง ที่จะให้สิ่งนั้นๆ เกิดมีขึ้น ดำเนินต่อไป หรือเจริญงอกงาม
ส่วนคำว่า “เหตุ” หมายถึง ปัจจัยจำเพาะ ที่เป็นตัวก่อให้เกิดผลนั้นๆ
“เหตุ” มีลักษณะที่พึงสังเกต นอกจากเป็นปัจจัยเฉพาะ และเป็นตัวก่อให้เกิดผลแล้ว ก็มีภาวะตรงกับผล (สภาวะ) และเกิดสืบทอดลำดับ คือตามลำดับก่อนหลังด้วย
ส่วน “ปัจจัย” มีลักษณะเป็นสาธารณะ เป็นตัวเกื้อหนุนหรือเป็นเงื่อนไข เป็นต้น อย่างที่กล่าวแล้ว อีกทั้งมีภาวะต่าง (ปรภาวะ) และไม่เกี่ยวกับลำดับ (อาจเกิดก่อน หลัง พร้อมกัน ร่วมกัน หรือต้องแยกกัน-ไม่ร่วมกัน ก็ได้)
ตัวอย่างเช่น เม็ดมะม่วงเป็น “เหตุ” ให้เกิดต้นมะม่วง และพร้อมกันนั้น ดิน น้ำ อุณหภูมิ โอชา (ปุ๋ย) เป็นต้น ก็เป็น “ปัจจัย” ให้ต้นมะม่วงนั้นเกิดขึ้นมา
มีเฉพาะเหตุคือเม็ดมะม่วง แต่ปัจจัยที่เกี่ยวข้องไม่พร้อม หรือไม่อำนวย ผลคือต้นมะม่วงก็ไม่เกิดขึ้น
ในเวลาอธิบายเรื่องเหตุปัจจัย มีอีกคำหนึ่งที่ท่านนิยมใช้แทนคำว่าเหตุปัจจัย คือคำว่า “การณะ” หรือ “การณ์” ซึ่งก็แปลกันว่าเหตุ
คำถามคือ:
1. "เหตุปัจจัย" เป็น "อวิชชา" หรือไม่?
2. "เหตุปัจจัย" เป็นสภาวะของจิตที่มี กิเลส ตัณหา ที่เป็นเหตุปัจจัย(สาเหตุ)ให้มีการเกิด, ความทุกข์ ฯลฯ
ที่ว่าเป็นสาเหตุให้มีการเกิดนั้นมี ขบวนการอย่างไร? เช่นเดียวกับ "การอุปมาเรื่องการเพาะเม็ดมะม่วง" หรือไม่?
ขอคำอธิบายทีชัดเจนด้วยครับ ขอบคุณ
เป็นสภาวะของเหตุปัจจัยจิตที่มีกิเลส ตัณหา ที่เป็นเหตุปัจจัย(สาเหตุ)ให้มีการเกิด, ความทุกข์ ฯลฯ
ผมอ่านพบว่า:
"เหตุปัจจัยเป็นสภาวะของจิตที่มีกิเลส ตัณหา ที่เป็นเหตุปัจจัย(สาเหตุ)ให้มีการเกิด ความหลงผิดว่าเป็นตัวตน ความทุกข์ วนเวียนไปไม่จบ(ผล)"
[Spoil] คลิกเพื่อดูข้อความที่ซ่อนไว้
คำถามคือ:
1. "เหตุปัจจัย" เป็น "อวิชชา" หรือไม่?
2. "เหตุปัจจัย" เป็นสภาวะของจิตที่มี กิเลส ตัณหา ที่เป็นเหตุปัจจัย(สาเหตุ)ให้มีการเกิด, ความทุกข์ ฯลฯ
ที่ว่าเป็นสาเหตุให้มีการเกิดนั้นมี ขบวนการอย่างไร? เช่นเดียวกับ "การอุปมาเรื่องการเพาะเม็ดมะม่วง" หรือไม่?
ขอคำอธิบายทีชัดเจนด้วยครับ ขอบคุณ