ทุติยฌานในสัมมาสมาธิ เป็นอย่างไร?

จากประสบการณ์ปฏิบัติของผม
เมื่อผู้ปฏิบัติจิตสงบรวมเป็นสัมมาสมาธิในปฐมฌาน จะเกิดองค์ฌาน 5 คือ วิตก วิจารณ์ ปีติ สุข เอกัคตา โดยจิตจะตั้งมั่นอยู่ที่วิตก วิจารณ์ คือ ความคิดตรึกตรองและใคร่ครวญในคำบริกรรม พุทโธๆๆๆ หรือรู้ลมหายใจเป็นสาย ทั้งลมหยาบ ลมละเอียด ลมสั้น ลมยาว จิตไม่วอกแวกออกไปจากคำบริกรรมหรือลมหายใจ

เมื่อจิตยกระดับสู่ทุติยฌาน จิตจะทิ้งวิตก วิจารณ์ คือ คำบริกรรม พุทโธๆๆๆ และลมหายใจสั้น ลมหายใจหยาบจะหายไปเหลือแต่ลมหายใจยาว ละเอียดประณีต จิตตั้งมั่นใน ปีติ

จะเกิดอาการปีติ ประกอบด้วยขนลุกขนพอง น้ำตาไหล ตัวโยกโคน (เหมือนครูบาบุญชุ่ม) ตัวพองตัวขยายใหญ่เหมือนตัวลอยได้ ครูบาอาจารย์บางองค์ตัวลอยในอากาศขึ้นจริงๆ เช่น หลวงพ่อเกษม หลวงปู่ฝั้น หลวงปู่ชอบ หลวงปู่จันทร์เรียน เป็นต้น และปีติสุดท้าย คือ รู้สึกซาบซ่านไปทั้งกายตั้งแต่หัวจรดเท้าทุกรูขุมขนซาบซ่านจากภายในกายแผ่ออกไปทั่วกายไปทุกรูขุมขนหรือที่เรียกว่ารู้สึกตัวทั่วพร้อมถ้าผู้ที่ชำนาญในสมาธิสามารถกำหนดปีตินี้ได้ตลอดเวลาที่ตั้งสติอยู่ที่กาย

เมื่อไม่มีคำบริกรรมแล้วให้นำจิตไปตั้งมั่นอยู่ที่ลมหายใจละเอียดไม่ต้องสนใจคำบริกรรมและปีติ จิตจะก้าวสู่ ตติยฌานในสัมมาสมาธิต่อไป