อวิชชามันฉลาดหลอกให้จิตหลงยึดขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นตัวเราของเรา คนทั่วไป 90% ที่ไม่ได้ศึกษาหลงยึดว่า รูป (กาย) เป็นตัวเรา เป็นจิต นักท่องตำราที่ขาดการปฏิบัติหลงยึดวิญญาณเป็นตัว

การเจริญสมถสมาธิ จนจิตรวมเป็นอัปนาสมาธิ ต่ำสุด คือ ฌาน 1 ยิ่งถึงฌาน 4 ได้ยิ่งดี เพราะฌาน 4 จะเหลือแต่จิตตั้งมั่น เด่นดวงเป็นเอกัคตาและที่สำคัญ คือ เกิดอุเบกขารมณ์ คือ ความเป็นกลางอย่างยิ่ง กิเลสอวิชชา

หลายคนสงสัย ถ้าอยู่ในฌานสามารถเจริญวิปัสสนาได้หรือไม่? พระพุทธเจ้าทรงตรัสชัดเจนในพระไตรปิฏกฃว่า ขณะจิตเจริญสมาธิอยู่ในรูปฌาน 1 - อรูปฌาน 4 สามารถเจริญวิปัสสนาให้เห็นอาการเกิด-ดับของขันธ์ 5 เป็นไปตาม