ผู้เจริญวิปัสสนากัมมัฏฐาน
มีความเพียร หมั่นตั้งสติ มีสมาธิมั่นคง
ไม่เผลอ บังเกิดปัญญา
เห็นแจ้งรูปธรรม นามธรรม
มีความเกิดดับเป็นลักษณะ
ปรากฏให้เห็นตามความเป็นจริงแห่งสภาวธรรมว่า
อนิจจัง ไม่เที่ยง  จึงต้องดับไป ๆอยู่ทุกขณะ
ทุกขัง  ทนอยู่ไม่ได้   จึงต้องดับไป ๆอยู่ทุกขณะ
อนัตตา  บังคับบัญชาไม่ได้  จึงต้องดับไป ๆ อยู่ทุกขณะ

เมื่อเห็นลักษณะใด ก็ตามดูลักษณะนั้นเรื่อยไป
และนับตั้งแต่ได้เห็น ไตรลักษณ์
แห่งรูปนามเป็นต้นไป ได้ชื่อว่ามีปัญญาถึงขั้น วิปัสสนาญาณ
ไม่ใช่ไปจมปลักอยู่ที่ฐานใดฐานหนึ่ง
การเจริญสติปัฏฐาน4
คือการรู้อารมณที่เกิดขึ้น
เมื่อสติระลึกรู้ที่ กาย เวทนา จิต ธรรม

การรู้ลมหายใจ มีสติรู้อารมณ์
เมื่ออายตนะภายนอกกระทบภายในเกิดผัสสะ
เกิดวิญญาณรู้ไปตามฐานทั้ง4
วิญญาณรู้กาย
วิญญาณเวทนา
วิญญาณรู้จิตสังขาร
วิญญาณรู้ที่มโน ธรรมารมณ์
คือสติปัฏฐาน4
กาย(รูป) เวทนา(นาม) จิต(นาม) ธรรม(นาม)
โดยรวมรู้รูปนามนั่นเอง
ฉนั้นสติปัฏฐาน4
ไม่ได้ให้ไปรู้รูปอย่างเดียว
การรู้รูปเป็นสมถะ
เกิดฌานเป็นรูปฌาน
แล้วพัฒนาไปเป็นอรูปฌาน
ซึ่งไม่ใช่สติปัฏฐาน4
ที่จะให้ไปจมปลักรู้เฉพาะฐานเดียว
ฐานใดฐานหนึ่ง
ต้องรู้ทุกฐานไม่มีการไปบังคับกำหนดให้อยู่ที่ฐานเดียว