.


             วันวานบทนี้พาย้อนกลับไปเรื่องขนม ใคร ๆ ก็ต้องเคยกินขนมใช่ไหม ไม่ว่าจะยุคสมัยไหนก็ตาม ขนมอยู่คู่กับเด็กไทยมาโดยตลอด เมื่อก่อนอาจจะเป็นขนมไทย ๆ ปัจจุบันก็กลายเป็นขนมแห้ง ขนมสำเร็จรูปอะไรทำนองนี้

              แล้วเคยกินขนมแบบไม่ต้องเสียตังค์กันไหม อาจไม่ใช่ได้มาฟรี ๆ แต่ว่าไม่ต้องเสียตังค์ ส่วนจะเอาอะไรเป็นของแลกเปลี่ยนนั้นหรือ มาลองย้อนวันวานกันดูว่า  นอกจากเงินแล้ว อะไรแลกเปลี่ยนได้บ้าง

                เรื่องมีอยู่ว่า….

              เสียงระฆังสุดท้ายดังขึ้น ถึงเวลาโรงเรียนเลิกนักเรียนทุกคนต่างทยอยกันกลับบ้านใครบ้านมัน บ้างก็ปั่นจักรยาน บ้างก็เดิน บอสกับน้องบีมปั่นซ้อนกันมา พิมพ์กับแพรวปั่นจักรยานคนละคันรวมทั้งจ๋อมด้วย ส่วนพี่ ๆ ก็ปั่นซ้อนคู่พี่น้องของใครของมันเช่นกัน

               เวลานี้ท้องถนนเต็มไปด้วยนักเรียนที่กำลังเลิกเรียน เป็นภาพที่คุ้นตาของคนบ้านติดถนน คนที่เดินก็เดินเรียงกันเป็นแถวตามขอบถนน เสียงพูดคุยกันดังระงมไปทั่ว เป็นภาพที่คุ้นตาของคนที่มีบ้านติดถนน

                 ระหว่างเดินทางกลับบ้าน บอสกับน้องบีมปั่นจักรยานมาถึงบ้านของตาป้อด ก่อนจะเลี้ยวเข้าซอยบ้านของตน บอสเห็นรถกระบะจอดอยู่ ลักษณะของรถบ่งบอกว่าผ่านการใช้งานมานมนาน มีสนิมเกาะบ้างตามขอบกระบะ หลังคารถมีป้ายติดเอาไว้ว่า ‘แลกของฮ้าง’

                   ภายในกระบะรถมีเศษเหล็ก กล่องลัง สมุดหนังสือที่ไม่ใช้แล้ว ขวดต่าง ๆ ทั้งพลาสติกและขวดแก้ว ใกล้ ๆ กันมีโต๊ะสูงขนาดเอวเจ้าของรถวางอยู่ บนโต๊ะมีตาชั่งและขนมปิ๊บสองสามปิ๊บ ระหว่างที่จอดจักรยานชะลอรถเพื่อข้ามถนนเข้าซอย บอสแอบเพ่งมองขนมที่อยู่ข้างใน มันเป็นขนมรูปดอกไม้ไส้สับปะรด

                    บอสกระตุกยิ้ม เป็นขนมที่โปรดปรานอย่างมาก อย่างนี้ต้องรีบกลับไปเปลี่ยนชุดนักเรียน แล้วรีบกลับไปชวนพี่ ๆ อีกทั้งสองฝาแฝด หาขวดมาแลกขนมไปกินเสียแล้ว มันอร่อยมาก ถ้าเป็นขนมรูปเอบีซี บอสคงไม่สนใจขนาดนี้เพราะไม่ชอบ แต่นี่เป็นขนมนั่น! พอข้ามถนนเข้าซอยมาได้ บอสก็รีบปั่นจักรยานพาน้องสาวกลับให้ถึงบ้านโดยเร็ว

                 “ยายมีรถของฮ้างมาแลกขนม” บอสร้องบอกยายมาแต่ไกล ๆ เห็นยายกำลังง่วนอยู่กับการทำอะไรไม่รู้แถว ๆ คอกวัวของตา บอสเบรกจักรยาน จอดรถให้สนิทเพื่อให้น้องบีมลง จากนั้นก็นำไปจอดไว้ใกล้ ๆ แคร่

                “รถของฮ้างอยู่ไส?” ยายถามโดยไม่มอง ไม่สนใจเธอด้วยซ้ำ มือยังสาละวนอยู่กับคอกวัวของตา ยายกำลังซ่อมรางใส่หญ้าวัวให้ตาอยู่

                “หน้าเฮือนใหญ่ป้อด บอสไปแลกเด้อ” บอสตอบ จากนั้นก็เดินเข้าไปในบ้านเปลี่ยนชุดนักเรียนให้เรียบร้อย “เอื้อยแป้งไปแลกขนมนำบ่” บอสถามพี่สาวคนรอง พี่แป้งก็กำลังเปลี่ยนชุดนักเรียนอยู่เหมือนกัน

                 “ไป! เป็นขนมอิหยังฮู้บ่” พี่แป้งถาม

                 “ขนมไส้บักนัส” บอสมองหาพี่ชายทั้งสองคนไม่เห็น น่าจะยังไม่กลับจากโรงเรียนหรือไปเล่นที่ไหน ทว่าไม่เป็นไร ไปกับพี่แป้งก็ได้ไหนจะต้องไปชวนพิมพ์กับแพรวอีก สองคนนั้นไปด้วยแน่นอน

                “น้องบีมบ่ต้องไปหรอก ถ่าเอื้อยอยู่เฮือนล่ะ เดี๋ยวแลกมาให้กิน” พี่แป้งออกตัวก่อน น้องบีมทำหน้ามุ่ยเพราะอยากตามไปด้วย

                “เดี๋ยวบอสไปชวนอี่แฝดก่อนเด้อ จังออกไปพร้อมกัน” พี่แป้งยักคิ้วให้ จากนั้นบอสก็รีบวิ่งไปที่บ้านลุงวิทย์เพื่อไปตามพี่สาว มาถึงทั้งสองคนเปลี่ยนชุดนักเรียนเรียบร้อยแล้วเหมือนกัน นั่งกินเงาะที่โต๊ะม้าหินอ่อน

                   ทั้งสองยิ้มร่าเมื่อเห็นเธอมาหาที่บ้าน คงคิดว่าจะมาเล่นด้วยเช่นทุกวัน

               “บอสมากินบักเงาะ” แพรวเอ่ยชวน

               “แฝดไปแลกของฮ้างปะ เฮือนใหญ่ป้อด” บอสไม่ตอบ แต่เอ่ยชวนธุระของตัวเองแทน ยืนคุยกับพี่ ๆ ที่โต๊ะม้าหินอ่อน

                  “แลกไข่ขี้เกี้ยมบ่?” พิมพ์ถาม ดูท่าทางสนใจ

                 “บ่! แลกขนมกะยังวะอีหนิ” บอสตอบสีหน้าท่าทางออกหงุดหงิดนิดหน่อย ที่พิมพ์พูดไม่เข้าใจ “ขนมปิ๊บแหมะ ขนมไส้บักนัสเฮือนใหญ่ป้อดไปบ่ เพิ่นมาจอดแลก ถ้าพวกมืงบ่ไปกูกะไปกับเอื้อยแป้งสองคน” บอสพูดปนยิ้ม ถึงสองคนไม่ไปด้วยก็ไม่ได้สิ้นไร้ไม้ตอก ยังมีพี่สาวไปเป็นเพื่อน

                 “ไป! แป๊บนะ” แพรวตอบตกลง

               “มืงจะไปยัง ฟ้าว ๆ แนเอื้อยแป้งถ่า ปานหนิเพิ่นหนีไปจอดหม่องอื่นแล้วมั้ง” บอสพูดแบบหัวเสีย แต่ยังเก็บอาการเพราะอยากให้ทั้งสองคนไปด้วย

               “ไปถามใหญ่นงค์ว่าขวดอยู่หนิเอาไปแลกได้บ่” แพรวชี้ไปที่ขวดเบียร์ที่ดื่มหมดแล้วของลุง ลุงวิทย์ใส่กลับเข้าไปไว้ในลังของมันเช่นเดิม

                “สูให้กูนำแน กูยังบ่ทันหาของฮ้างอยู่ มาชวนพวกมืงก่อน ปานหนิเอื้อยแป้งหาเก็บเอาก่อนกูแล้วมั้ง” บอสตีหน้าเศร้าเพราะอยากได้ขวดกับพี่สาวด้วย สักสามสี่ขวดก็ยังดี

                  “ได้! เดี๋ยวกูไปถามใหญ่นงค์คราวเดียว” ที่แพรวต้องไปถามย่าเพราะไม่กล้าตัดสินใจ เวลานี้ลุงวิทย์กับป้าแพงไม่อยู่บ้าน ไปขายของตลาดนัด สองฝาแฝดและพี่ชายจึงต้องอยู่ในความดูแลของย่า บ้านตรงข้ามกัน พูดจบแพรวก็รีบวิ่งข้ามถนนไป ไม่นานก็วิ่งข้ามกลับมา

               “ว่าจังใด?” พิมพ์ถามพี่สาวฝาแฝดของตน

               “ใหญ่นงค์ว่าเอาได้!” แพรวกล่าว จากนั้นพวกเธอก็แบ่งขวดกัน บอสเก็บขวดใส่ถุง ส่วนสองฝาแฝดก็ช่วยกันยกมาทั้งลังเลย บอสได้มาสี่ขวด แค่นี้ก็พอใจ

                   “เอาของฮ้างเด้อ! บ่แมนเอาของเฮือนไปแลก พ่อมืงกลับมาฮ่ายหัวตายเด้” ย่ายืนอยู่ที่บ้าน ตะโกนข้ามมายังพวกเธอ

                   “จ้า!” พวกเธอทั้งสามขานรับพร้อมกัน พวกเธอถือขวดเดินกลับมายังบ้านของเธอเพื่อมารับพี่แป้ง เห็นพี่แป้งเตียมกระป๋อง ขวดแก้ว ของที่ไม่ใช้แล้วต่าง ๆ นานาใส่ตะกร้าไม้ไผ่ไว้เสร็จสรรพ

                 ทุกคนพร้อมออกไปล่าขนม สิ่งของที่จะนำไปแลกก็เต็มตะกร้า ทั้งสี่คนจึงพากันออกเดินทางไปยังบ้านของตาป้อด น้องบีมแอบเดินตัวปลิวตามหลังไปด้วยแบบเนียน ๆ ไล่กลับก็ไม่ยอมกลับ จำต้องยอมให้ตามไปด้วย ถึงจะขัดใจทว่าก็ไม่ได้เอ็ดน้องสาว ยอมให้ตามไปด้วยแต่โดยดี

                พวกเธอเดินมาถึงหน้าปากซอย นึกโล่งใจที่รถแลกขนมยังไม่ไปไหน ยังคงจอดอยู่ที่เดิม มีเด็ก ๆ หลายคนนำขวดและสิ่งของที่ไม่ใช้แล้วมาแลก ต่างยืนเรียงแถวกันเพื่อรับขนม รถแลกขนมไม่ได้จอดขวางทางจราจรใด ๆ ทั้งสิ้น บ้างก็นำของที่พังแล้วมาชั่งขาย ถ้าลักษณะนี้จะไม่ได้ขนม จะได้เป็นเงินหรือไม่ก็กระติกใส่น้ำแข็งแทน

                 “น้องบีมยืนถ่าอยู่นำใหญ่ป้อดเด้อ เดี๋ยวพวกเอื้อยไปต่อแถวแลกขนม” พี่แป้งหันมาพูดกับน้องสาวของเธอ น้องบีมพยักหน้าตกลง พูดง่าย เชื่อฟัง เพราะอยากตามมาด้วย

                “น้อย ๆ หนิคือบ่มีแนวมาแลกขนมนำเขา คือสิได้กินขนมฮั่น” ยายพินภรรยาตาป้อดแซวน้องบีม ส่วนพวกเธอนั้นเดินไปต่อแถวเหมือนคนอื่น ๆ ก็อยู่ตรงบริเวณหน้าบ้านของตาป้อดเอง ได้ยินยายพินกับน้องบีมคุยกันชัด

                 “น้องบีมกินนำเอื้อยบอสกับเอื้อยแป้ง” น้องบีมตอบยายพิน

                  “แมนบ่น้อ! เขามาสิให้กินนำ เห็นบ่เขาแลกไผแลกมันนั่น” ยายพินยังไม่หยุดเย้าแหย่น้องบีม

                “เอื้อยบอส!” จู่ ๆ น้องบีมก็ร้องเรียกเธอที่ยืนอยู่ในแถว ทั้ง ๆ ที่ก็อยู่ไม่ไกลกัน บอสหันมามองน้องสาวว่าเรียกทำไม น้องบีมกึ่งเดินกึ่งวิ่งเข้ามาหา  “เอื้อยบอสให้น้องบีมกินขนมนำอยู่น้อ” น้องบีมถาม

              “อือ! กะแลกให้กินอยู่หนิล่ะ” บอสตอบแบบรำคาญ นึกว่ามีเรื่องอะไร จากนั้นน้องบีมก็ยิ้มร่ากลับไปหายายพิน

                  “ใหญ่พิน! เอื้อยบอสว่าให้น้องบีมกินนำอยู่” น้องบีมพูดลอยหน้าลอยตาอย่างคนชนะ ส่วนยายพินก็ขำใหญ่ แม้กระทั่งภรรยาของพ่อค้าแลกของเก่ายังหัวเราะไปตาม ๆ กัน

                  “แมนบ่น้อ! บ่แมนเอื้อยบอสตั๋วซือ ๆ บ่” พี่ตั้มลูกชายยายพินแหย่น้องบีมอีกคน

                  “แมน! บ่เชื่อถ่าเบิ่งเด้อ!” น้องบีมทำค่อนขอดให้พี่ตั้ม

                 “อะนี่อะ… เอาไปแลกเพิ่น จังได้กินขนม” ยายพินยื่นลังเบียร์ที่ฉีกพับไว้พร้อมขวดเบียร์สองขวดให้น้องบีมนำไปแลก น้องบีมก็รับเอาอย่างว่าง่าย ทว่าน้องบีมไม่ได้นำมายืนแลกเอง แต่ยื่นให้เธอแลกให้

                “โอ้ย!!! ลูกผีบ้าเอ้ย คนเอาให้แลกยังเอาไปให้เขาแลกอยู่” ยายพินพูดทั้งขำน้องบีมใหญ่ “บาดนี้ล้าเขาแลกได้ขนมหลาย ๆ เขาสิบ่แบ่งบาดหนิ” ยายพินทั้งพูดขู่ทั้งหัวเราะด้วยความเอ็นดูน้องบีม

                ไม่นานก็ถึงคิวของบอสนำของเก่าไปแลก บอสยื่นให้พ่อค้า พ่อค้าก็โยนเข้าไปในกระบะรถ จากนั้นก็ล้วงมือเข้าไปในปิ๊บหยิบขนมมาใส่ถุงหูหิ้วใบเล็ก ๆ มัดปากถุงเสร็จสรรพให้เธอ คนต่อไปคือพี่แป้ง ตามด้วยสองฝาแฝด โดยที่ไม่ได้กำหนดเลยว่าของกี่ชิ้นได้ขนมเท่าไหร่ พ่อค้ากำให้สองกำสามกำก็ดีใจว่าได้เยอะแล้ว

               “เอื้อยบอสน้องบีมอยากกินขนม ชิมแนได้บ่”  น้องบีมเอ่ยขอหลังจากที่เธอเดินมาหาเพื่อรอพี่ ๆ บอสเปิดปากถุงให้น้องบีมหยิบขนมกิน น้องบีมกินอวดยายพินใหญ่ ยายพินยิ้มปนขำให้อีกรอบด้วยความเอ็นดู

               “ให้กินซำหนิพอเด้อ เมือฮอดเฮือนจังกินอีก” บอสบอกกับน้องบีม น้องบีมเข้าใจโดยง่าย เมื่อพี่ ๆ เดินมากันครบ จึงคุยปรึกษากันว่าจะเดินหาของเก่าต่อ หรือจะพอแค่นี้แล้วกลับบ้าน

              “ไปหาขวดมาแลกต่อปะ หรือจะเมือ” บอสถามพี่ ๆ ภายในใจอยากไปหาต่อ เพราะพึ่งได้ขนมมาเพียงถุงเดียว กินกับน้องบีมก็หมดแล้ว ถึงจะมีของพี่แป้งด้วยก็ตาม ประเมินด้วยสายตาแล้วบอสคิดว่าไม่อิ่ม

                 “เฮาจะไปหาไส” แพรวถาม คงไม่พ้นเดินหาตามหลังบ้านของผู้คน

              “บ่ไปดอนปู่ตาเด้อ ไกล” พิมพ์คัดค้านขึ้นก่อน ที่ท้ายดอนปู่ตาเป็นที่เผาขยะชุมชน มีเตาเผาขยะเป็นกิจลักษณะ ถ้าไปหาแถวนั้นอาจจะมีขวดให้เก็บมาแลก ทว่าข้อเสียคืออยู่ไกลมาก อยู่ติดกับโรงเรียน กว่าจะเดินไปถึง กว่าจะหาขวดเจอ กว่าจะเดินกลับมาพ่อค้าแลกของเก่าคงกลับไปแล้ว

                  “กูมีหม่องนึงให้หาไปบ่” พี่แป้งเสนอแนะ พวกเธอหันมามองหน้าพี่แป้งเป็นเชิงคำถาม

               “เฮือนไผเอื้อยแป้ง” บอสถาม

               “ร้านค้ายายกัน!” พี่แป้งตอบ กระตุกยิ้มอย่างมีเลศนัย พวกเธอเห็นด้วย บ้านยายกันเป็นร้านค้า น่าจะมีขวดที่ทิ้งแล้วมากมาย อย่างน้อย ๆ ก็พวกขวดพลาสติก “อี่บีมนั่นเด้ให้มันไปนำบ่”

              “ให้มันตามไปโลด ไปหาซอยเฮา” บอสกล่าว ตอนนี้มีเด็กหลายคนหลั่งไหลนำขวดมาแลกขนมกันไม่ขาดระยะ พ่อค้าคงไม่ไปจากตรงนี้ง่าย ๆ พอตกลงกันได้ดังนั้น พวกเธอจึงออกเดินทาง มุ่งหน้าไปยังร้านค้ายายกันทันที

                พวกเธอห้าคนพี่น้องเดินเกาะกลุ่มกันมาในมือมีถุงขนมและตะกร้าไว้ใส่ขวด เดินตามกันไปยังที่หมาย พอเดินมาถึงข้างบ้านยายกันจะมีซอยเล็ก ๆ ซึ่งเป็นซอยลงนาของคนอื่นไม่มีบ้านคน เจ้าของบ้านเห็นพวกเธอเดินเข้าไปในซอยนั้นจึงเอ่ยถาม

              “สิพากันย่างไปไสเด็กน้อย” ตาชัยสามีของยายกันเอ่ยถาม กำลังตัดผมให้ลูกค้ารายหนึ่งอยู่ นอกจากเปิดร้านค้าแล้ว ตาชัยกับยายกันยังเปิดร้านตัดผมชายอีกด้วย โดยมีตาชัยนั่นแหละเป็นช่าง

               “พวกบอสขอไปหาเก็บขวดแนเด้อจ้าใหญ่ชัย” บอสเอ่ยขอกับตาชัย

            “ย่างกะเบิ่งเศษขวดเศษแก้วแนล่ะ มันสิมีอยู่บ่ มีตะขยะคนเอามาถิ่ม” ตาชัยกล่าว พวกเธอไม่ตอบเดินรุดหน้าเข้าไปในซอยที่ว่ากันเลย

              ท้ายซอยมีป่ากล้วยของตาชัยปลูกเอาไว้ มีลวดหนามขึงแสดงอาณาเขตเอาไว้ชัดเจน นอกรั้วลวดหนามเป็นท้องทุ่งนาของคนในหมู่บ้าน ไม่ผิดหวัง! เมื่อเข้ามาหาขวดหลังบ้านยายกัน มีขวดและกระป๋องให้เก็บมากมาย