เมื่อประมวลจากพระสูตรหลายๆสูตร ก็จะทำให้รู้ว่า อัตตา มีอยู่ แต่ไม่ใช่อย่างที่ลัทธิพราหมณ์เข้าใจกันว่า
ขันธ์ ๕ อย่างใดอย่างหนึ่ง หรือทั้งหมดนั่นแหละที่เป็น อัตตา คือเที่ยงแท้ ไม่มีวันตาย ไม่มีวันสูญหาย
พระพุทธเจ้าจึงได้ปรับทัศนคติของพวกพราหมณ์เสียใหม่ ว่าที่แท้ขันธ์ ๕ มันไม่เที่ยง เป็นทุกข์อย่างไร
เมื่อไม่เที่ยง เป็นทุกข์ รู้เห็นอย่างนี้ก็ไม่สมควรที่จะยึดเอาว่ามันเป็นตัวตน  (ตามที่เราท่านทั้งหลายก็รู้ๆกันอยู่แล้ว)

โดยสรูปเน้นๆว่า สิ่งไดไม่เที่ยง  สิ่งนั้นเป็นทุกข์  สี่งได้เป็นทุกข์  สิ่งนั้นเป็นอนัตตา

นิพพาน กับความเป็นอนัตตาของสังขารทั้งหลาย มันเหมือนขาวกับดำ

ถามว่า มันจะเข้ากันได้ จะไปกันได้  สงเคราะห์กันได้อย่างไร?

(ถ้าใครจะตอบก็ขอให้ตอบในประเด็น และะอ้างอิงพุทธวจนะ)