เท่าที่อาตมาศึกษามาเป็นหลายสิบปีนี้พบหัวใจว่าทุกศาสนาล้วนแต่สอนให้ทำลายความเห็นแก่ตัว เราอย่าไปดูถูกศาสนาใดเลยมันไม่มีทางหรอก เพราะว่าทุกศาสนาพระศาสดาสอนให้ทำลายความเห็นแก่ตัวทั้งนั้นแหละไม่ว่าศาสนาไหนที่มันยังถูกต้องอยู่ ถ้าผิดไปจากนี้แล้วก็ไม่เป็นศาสนา แล้วก็สาบสูญไปแล้ว ศาสนาที่เหลืออยู่ในโลกเวลานี้ล้วนแต่มีหลักของความไม่เห็นแก่ตัว พูดอีกทีก็คือความรักผู้อื่น
ไอ้ความรักผู้อื่นคำเดียวเท่านั้นแหละมันจะแก้ปัญหาเหล่านี้ได้ เพราะว่าเมื่อรักกันแล้วมันฆ่าเขาไม่ได้ มันขโมยเขาไม่ได้ มันล่วงกาเมเขาก็ไม่ได้ มันโกหกเขาก็ไม่ได้ มันจะกินเหล้าให้ใครรำคาญอย่างนี้มันก็ไม่ได้ ฉะนั้นในครอบครัวนั้นก็ไม่มีความขัดแย้ง ในตัวบุคคลแต่ละคนก็ไม่มีสิ่งขัดแย้งซึ่งทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บ ในสังคมมันก็ไม่มีการกระทบกระทั่งถ้าเรารักผู้อื่น เดี๋ยวนี้ใครรักผู้อื่นดูจะหายาก หาทำยาหยอดตายาก เพราะว่าหลงตัวเองกันมาก รักแต่ตัวกูหรือพวกของกู ทั่วโลกกำลังเป็นอย่างนี้
และเป็นอย่างนี้มากขึ้นเพราะว่าการศึกษาไม่สมบูรณ์ เราให้เรียนหนังสือให้ฉลาดมันก็ฉลาด เราให้เรียนวิชาชีพให้มันเก่งในการประกอบอาชีพ แต่ไม่ได้สอนเรื่องศีลธรรม ไม่ให้เห็นแก่ตัว มันยิ่งฉลาดมันก็ยิ่งเห็นแก่ตัวอย่างฉลาด ยิ่งมีอาชีพดีมันก็ยิ่งเห็นแก่ตัวอย่างกว้างขวางเพราะว่าเรามีอาชีพดี เรามีเงินมาก กุมอำนาจเศรษฐกิจไว้ได้ก็ยิ่งเห็นแก่ตัว จึงเรียกว่าการศึกษายังไม่ถูกต้อง มันเพิ่มความเห็นแก่ตัวไปเสียหมด
ความเจริญรุ่งเรืองก้าวหน้าก็ล้วนแต่เพิ่มความเห็นแก่ตัว อะไรๆมันก็เพิ่มความเห็นแก่ตัว ความเป็นอยู่ที่สนุกสนานสะดวกสบายเดี๋ยวนี้ ก็ล้วนแต่เพิ่มความเห็นแก่ตัวแรงกว่าที่แล้วมา ดังนั้นเราจึงได้เห็นอันธพาลเพิ่มขึ้นในโลก อันธพาลระดับบุคคลก็มีมากขึ้นในบ้านเมือง
ก่อนนี้อันธพาลมักจะอยู่นอก นอกกรุงในป่าในดง เดี๋ยวนี้อันธพาลเข้ากรุง ไปอยู่กลางกรุง แล้วเข้าไปถึงห้องนอนเลย นี่อันธพาลเจริญอย่างนี้ ในระดับสังคมมันก็มีอันธพาลมากขึ้น ในระดับโลกมันก็มีอันธพาลที่ไม่ยอมรับหลักการของสันติภาพตามแบบของศาสนา อาตมากล้าพูดอย่างนี้เลยว่ามันไม่รับหลักการของสันติภาพตามแบบของศาสนา จะเป็นชาติไหนฝ่ายไหนมันก็ไม่ยอมรับหลักการอันนี้ก็ต้องเรียกว่าอันธพาล ไม่ยอมรับหลักการเพื่อสันติสุขหรือสันติภาพอันแท้จริงตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ
การไม่เห็นแก่ตัวนั่นแหละถูกต้องตามกฎเกณฑ์ของธรรมชาติ เพราะธรรมชาติมันสร้างมาสำหรับให้เห็นแก่ทุกสิ่ง ทุกคนที่มันมีชีวิต ที่มันเป็นเพื่อนเกิดแก่เจ็บตายด้วยกัน ถ้าไม่ยอมรับข้อเท็จจริงอันนี้ก็เรียกว่ามันผิดหลักธรรมชาติ ต้นไม้นี้อยู่ต้นเดียวไม่ได้หรอก สัตว์ก็อยู่ตัวเดียวไม่ได้ คนก็อยู่คนเดียวไม่ได้ในโลกนี้ มันต้องเนื่องกันทุกอย่าง หลายๆอย่างมันจึงอยู่รอดชีวิตอยู่ได้ ดังนั้นเราจะต้องรักผู้อื่น
พุทธทาสภิกขุ
ที่มา : อบรมตำรวจและนักเรียนการเมือง ๑๔ จังหวัดภาคใต้ รุ่น ๒
ปี พ.ศ. ๒๕๒๖ การระงับความขัดแย้งด้วยสัมมาทิฏฐิ
รหัสไฟล์เสียง 4125260718010