รูปคล้ายๆตัว hardware
เวทนา คล้ายๆ OS (มั้ง) คือเสวยข้อมูลที่เกิดตอนผัสสะ
สัญญา คล้ายๆ memory ทำหน้าที่จำได้หมายรู้ บอกได้ว่าอะไรเป็นอะไร
สังขาร คล้ายๆ application คือ รับข้อมูลจากเวทนา จากสัญญา มาปรุงแต่งข้อมูลได้ร้อยแปดพันเก้า
วิญญาณ คล้ายๆ cpu คือมีหน้าที่รู้ ประมวลผล

ที่อธิบายยากหน่อย คือเวทนา เขาแปลกันว่า ความเสวยอารมณ์
ก่อนจะไปเวทนา ต้องเข้าใจคำว่าผัสสะก่อน
ผัสสะ คือ การกระทบกันของสภาวะธรรม 3 ประการคือ
1 อายตนะภายนอก คือรูปรสกลิ่นเสียงสัมผัสธรรมารมณ์
2 อายตนะภายใน คือ หูตาจมูกลิ้นกายใจ
3 วิญญาณเกิดขึ้นรับรู้

ผัสสะ คล้ายๆ Interrupt ต่างๆ เวลามีสภาวะธรรมเกิดขี้น คือ มีข้อมูลจากภายนอก+ I/O + CPU รับรู้


เช่น มองเห็นสาวนุ่งสั้นเดินผ่าน
ผัสสะจะประกอบด้วย อายตนะภายนอกคือรูปสาวนุ่งสั้น+ อายตนะภายในคือตา +จักขุวิญญาณเกิดขึ้นรับรู้
สามอย่างรวมกันเรียกว่าผัสสะ
ถ้าไม่ครบ 3 เช่นมีเสียง มีหู แต่ไม่มีโสตะวิญญาณเกิด ก็ไม่เป็นผัสสะ เหมือนเราอ่านหนังสือสนุกๆ ไม่ได้ยินเสียงเพื่อนเรียกเป็นต้น
ตัวสภาวะ3อย่างกระทบกัน คือผัสสะ

ตัวภาพที่ปรากฏขี้นรับรู้นั้น คือ เวทนา คือความเสวยอารมณ์
เวทนาก็มี 3 แบบ สุข ทุกข์ ไม่สุขไม่ทุกข์
ในกรณีนี้ ก็ถ้าสาวสวยนุ่งสั้น ก็เป็นภาพสบายตาสบายใจ ถือเป็นสุข เวทนา
ถ้ากะเทยควายนุ่งสั้น ก็อาจเป็นทุกขเวทนา เป็นต้น
แต่ยังเป็นแค่ภาพอยู่ คือภาพในทางดี (สุข)หรือภาพกลางๆ(ไม่ทุกข์ไม่สุข)หรือภาพในทางไม่ดี (ทุกข์)
ยังไม่ได้ถูกจิตใจเราปรุงแต่งอะไร

ทีนี้ พอเวทนาเกิดได้ภาพมาแล้ว ไอ้ตัวสังขาร มันก็ไปปรุงแต่งต่อ
แหม่..น้องเขานุ่งสั้น ขาซ้วยสวย มันน่าจับไปทำตุ๊กตาน่ารถจัง..... ไอ้นี่คือสังขาร
หรือ กะเทยควายแล้วยังนุ่งสั้น น่าเกลียดชิบ ....ไอ้นี่ก็สังขาร
คือเวทนามาเป็นสุขทุกข์ แบบสุขทุกข์ที่ไม่ได้ถูกใจปรุงแต่ง
แต่พอเห็นแล้วรู้สึกชอบใจไม่ชอบใจอยากได้แล้วไม่ได้ อยากถีบทนไม่ไหว ไอ้พวกนี้เป็นสุขทุกข์ที่เกิดจากใจแระ

เหมือนอะไรดี

ข้าวสวยแกงมัสมั่น รสชาติดี  ตัวรสชาติที่ชิวหาวิญญาณเสวยเข้าไปน่ะเป็นเวทนา
ถ้ารสชาติดี ก็เป็นสุขเวทนา ถ้าห่วยก็เป็นทุกขเวทนา
แต่ปุถุชนกินเข้าไป พอเจอสุขเวทนา ก็พอใจบอก อร่อยมาก ไม่พอใจบอกห่วยแตก  อันนี้เป็นสังขาร
แต่พระอรหันต์กินเข้าไป เจอรสชาติดีสุขเวทนา ก็รับรู้เฉยๆ รสห่วยแตกทุกขเวทนาก็เฉยๆ  ไม่ได้พอใจไม่พอใจอะไร
เพราะจิตมันไม่ได้ปรุงแต่งให้ไปยึดว่าไอ้นี่อร่อย ต้องเอาอีก


อะไรทำนองนี้ครับ