ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สงสาร (การเวียนว่ายตายเกิด) นี้ มีที่สุดอันตามไปไม่พบ ไม่ปรากฏเงื่อนเบื้องต้น เบื้องปลาย ของสัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น มีตัณหาเป็นเครื่องผูกมัด วิ่งไป ท่องเที่ยวไปอยู่. ควรเพื่อจะเบื่อหน่าย คลายกำหนัดในสังขารทั้งปวง ควรที่จะพ้นไปเสีย."  สังยุตตนิกาย นิทานวรรค ๑๖/๒๑๙

ตามด้านบน คำว่า"สัตว์ผู้มีอวิชชาเป็นเครื่องกั้น" มีความหมายอย่างไรกันแน่ครับ ตอนนี้ผมสบสันมากครับ
ภูมิรู้ความเข้าใจของผมยังตื้นเขินมากครับ จึงยังทำให้มืดบอดอยู่ครับ ผมพยายามสะสมสุตตะ จนตอนนี้ความเข้าใจของผมแยกเป็นสองกรณีครับคือ
1. เป็นธรรมชาติอย่างหนึ่งที่มีอยู่จริง ประกอบกับอวิชชา จึงไปยึดครองขันธ์ห้าว่าเป็นตัวเรา
นั้นคือ สัตว์ ไม่ได้เป็นหนึ่งในขันธ์ห้า แต่เป็นธรรมชาติที่มีอยู่จริง
2. ไม่ได้มีอยู่จริงตั้งแต่แรก แต่ด้วยความไม่รู้ จึงหลงยึดว่าขันธ์ห้าเป็นตัวตน เป็นสัตว์เป็นบุคคล นั่นคือ ไม่มีอะไรที่แยกออกไปจากขันธ์ห้า