#ในอดีตยุคศาสนาของพระกัสสปพุทธเจ้า มีโจรอยู่กลุ่มหนึ่งมีสมาชิกประมาณ 500 คน วันหนึ่ง ได้ปล้นแล้วหนีเข้าไปในป่า ถูกชาวบ้านจำนวนมากรวมกลุ่มกันติดตามไป โจรเหล่านั้นไปเจอพระภิกษุรูปหนึ่งอยู่ในป่า จึงไปขอให้ท่านช่วยให้พ้นภัย พวกโจรไหว้แล้วกล่าวว่า " ท่านผู้เจริญ ขอท่านจงเป็นที่พึ่งของพวกข้าพเจ้าเถิด"
พระภิกษุกล่าวว่า "สำหรับพวกท่านแล้ว ที่พึ่งอื่นนอกจากศีลนั้นไม่มี พวกท่านทั้งหมดจงสมาทานศีล 5 เถิด" โจรเหล่านั้นจึงสมาทานคือรับศีล 5 แล้วพระภิกษุก็ตักเตือนโจรเหล่านั้นว่า " บัดนี้ พวกท่านเป็นผู้มีศีลท่านทั้งหลายไม่ควรทำผิดศีลแม้เพราะเหตุแห่งชีวิตเลย แม้ความคิดร้ายก็ไม่ควร. " โจรเหล่านั้นรับว่า " สาธุ"
ต่อมาเมื่อชาวบ้านตามมาทัน ก็ได้ช่วยกันฆ่าโจรทั้ง 500 คน จนตายทั้งหมด แต่เพราะได้สมาทานศีล 5 แล้ว แม้ถูกฆ่าก็ไม่ตอบโต้ทำให้โจรทั้งหมดตายแล้วไปเกิดบนสวรรค์ โดยหัวหน้าโจรเป็นหัวหน้าเทพบุตรเกิดใหม่เหล่านั้น
เทพบุตรทั้ง 500 ตน เสวยสุขอยู่บนสวรรค์เป็นเวลานาน 1 พุทธันดร (คือ ระยะเวลาตั้งแต่พระกัสสปพุทธเจ้าปรินิพพาน - พระสมณโคดมพุทธเจ้าอุบัติขึ้น) ในพุทธกาลนี้ก็ได้จุติลงมาเกิดในโลกมนุษย์ โดยเกิดในครอบครัวชาวประมง 500 ตระกูล ใกล้พระนครสาวัตถี หัวหน้าเทพบุตรถือปฏิสนธิในเรือนของหัวหน้าชาวประมง เมื่อเจริญวัยแล้วลูกชาวประมงทั้ง 500 คนก็ได้เป็นสหายกัน
ต่อมาวันหนึ่งพวกเขาได้มีโอกาสฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระพุทธองค์เทศน์ว่า "ตัณหาดุจเถาย่านทราย ย่อมเจริญแก่คนผู้มีปกติประพฤติประมาท เขาย่อมเร่ร่อนไปสู่ภพน้อยใหญ่ดังวานรปรารถนาผลไม้เร่ร่อนไปในป่า ฉะนั้น ตัณหานี้เป็นธรรมชาติลามก มักแผ่ซ่านไปในอารมณ์ต่าง ๆ ในโลก ย่อมครอบงำบุคคลใด ความโศกทั้งหลายย่อมเจริญแก่บุคคลนั้น ดุจหญ้าคมบางอันฝนตกรดแล้วงอกงามอยู่ฉะนั้น
แต่ผู้ใดย่ำยีตัณหานั่นซึ่งเป็นธรรมชาติลามก ยากที่ใครในโลกจะล่วงไปได้ ความโศกทั้งหลายย่อมตกไปจากผู้นั้น เหมือนหยาดน้ำตกไปจากใบบัว ฉะนั้น เพราะฉะนั้น เราบอกกะท่านทั้งหลายว่า ความเจริญจงมีแก่ท่านทั้งหลาย บรรดาที่ประชุมกันแล้ว ณ ที่นี้ ท่านทั้งหลายจงขุดรากตัณหาเสียเถิด ประหนึ่งผู้ต้องการแฝก ขุดหญ้าคมบางเสีย ฉะนั้น มารอย่าระรานท่านทั้งหลายบ่อย ๆ ดุจกระแสน้ำระรานไม้อ้อฉะนั้น."
ในกาลจบเทศนา บุตรของชาวประมงทั้ง 500 คน ปรารถนาการทำที่สุดแห่งทุกข์ จึงขอบวชแล้วตั้งใจศึกษาและปฏิบัติธรรม ในเวลาไม่นานพระภิกษุทั้ง 500 รูป ก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์
________________
คำอธิบาย และอ้างอิง
1.จากเรื่องนี้จะเห็นว่าแม้โจรทั้ง 500 คน จะเคยทำบาปมามาก แต่ก่อนตายสำนึกผิดแล้วตั้งใจสั่งสมบุญ ได้แก่ รักษาศีล เป็นต้น แม้ต้องตายก็ไม่ยอมทำผิดศีล เป็นการสร้างบุญโดยเอาชีวิตเป็นเดิมพัน ทำให้ได้บุญมาก ตายแล้วจึงไปสวรรค์นานถึง 1 พุทธันดร
2. ทำอย่างไร ได้อย่างนั้น บุญส่วนบุญ บาปส่วนบาป คือ ผลของการปล้นชาวบ้าน ทำให้คนมากมายเดือดร้อน แม้โจรจะมีมากถึง 500 คน แต่เมื่อกรรมส่งผล ชาวบ้านจำนวนมากจึงรวมกลุ่มกันตามมาฆ่าจนตายทั้งหมด ส่วนบุญที่ได้ตั้งใจรักษาศีลก่อนตายก็ส่งผลให้ไปเกิดบนสวรรค์ และเมื่อบุญที่ทำในชาติต่างๆมารวมกันส่งผลสุดท้ายก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์จนได้
3. พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฎราชวิทยาลัย เล่ม 43 หน้า 271 - 280
พระไตรปิฎกบอกไว้โจรชั่วสมาทานศีลก่อนตายไปเกิดขึ้นบนสวรรค์
พระภิกษุกล่าวว่า "สำหรับพวกท่านแล้ว ที่พึ่งอื่นนอกจากศีลนั้นไม่มี พวกท่านทั้งหมดจงสมาทานศีล 5 เถิด" โจรเหล่านั้นจึงสมาทานคือรับศีล 5 แล้วพระภิกษุก็ตักเตือนโจรเหล่านั้นว่า " บัดนี้ พวกท่านเป็นผู้มีศีลท่านทั้งหลายไม่ควรทำผิดศีลแม้เพราะเหตุแห่งชีวิตเลย แม้ความคิดร้ายก็ไม่ควร. " โจรเหล่านั้นรับว่า " สาธุ"
ต่อมาเมื่อชาวบ้านตามมาทัน ก็ได้ช่วยกันฆ่าโจรทั้ง 500 คน จนตายทั้งหมด แต่เพราะได้สมาทานศีล 5 แล้ว แม้ถูกฆ่าก็ไม่ตอบโต้ทำให้โจรทั้งหมดตายแล้วไปเกิดบนสวรรค์ โดยหัวหน้าโจรเป็นหัวหน้าเทพบุตรเกิดใหม่เหล่านั้น
เทพบุตรทั้ง 500 ตน เสวยสุขอยู่บนสวรรค์เป็นเวลานาน 1 พุทธันดร (คือ ระยะเวลาตั้งแต่พระกัสสปพุทธเจ้าปรินิพพาน - พระสมณโคดมพุทธเจ้าอุบัติขึ้น) ในพุทธกาลนี้ก็ได้จุติลงมาเกิดในโลกมนุษย์ โดยเกิดในครอบครัวชาวประมง 500 ตระกูล ใกล้พระนครสาวัตถี หัวหน้าเทพบุตรถือปฏิสนธิในเรือนของหัวหน้าชาวประมง เมื่อเจริญวัยแล้วลูกชาวประมงทั้ง 500 คนก็ได้เป็นสหายกัน
ต่อมาวันหนึ่งพวกเขาได้มีโอกาสฟังธรรมจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พระพุทธองค์เทศน์ว่า "ตัณหาดุจเถาย่านทราย ย่อมเจริญแก่คนผู้มีปกติประพฤติประมาท เขาย่อมเร่ร่อนไปสู่ภพน้อยใหญ่ดังวานรปรารถนาผลไม้เร่ร่อนไปในป่า ฉะนั้น ตัณหานี้เป็นธรรมชาติลามก มักแผ่ซ่านไปในอารมณ์ต่าง ๆ ในโลก ย่อมครอบงำบุคคลใด ความโศกทั้งหลายย่อมเจริญแก่บุคคลนั้น ดุจหญ้าคมบางอันฝนตกรดแล้วงอกงามอยู่ฉะนั้น
แต่ผู้ใดย่ำยีตัณหานั่นซึ่งเป็นธรรมชาติลามก ยากที่ใครในโลกจะล่วงไปได้ ความโศกทั้งหลายย่อมตกไปจากผู้นั้น เหมือนหยาดน้ำตกไปจากใบบัว ฉะนั้น เพราะฉะนั้น เราบอกกะท่านทั้งหลายว่า ความเจริญจงมีแก่ท่านทั้งหลาย บรรดาที่ประชุมกันแล้ว ณ ที่นี้ ท่านทั้งหลายจงขุดรากตัณหาเสียเถิด ประหนึ่งผู้ต้องการแฝก ขุดหญ้าคมบางเสีย ฉะนั้น มารอย่าระรานท่านทั้งหลายบ่อย ๆ ดุจกระแสน้ำระรานไม้อ้อฉะนั้น."
ในกาลจบเทศนา บุตรของชาวประมงทั้ง 500 คน ปรารถนาการทำที่สุดแห่งทุกข์ จึงขอบวชแล้วตั้งใจศึกษาและปฏิบัติธรรม ในเวลาไม่นานพระภิกษุทั้ง 500 รูป ก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์
________________
คำอธิบาย และอ้างอิง
1.จากเรื่องนี้จะเห็นว่าแม้โจรทั้ง 500 คน จะเคยทำบาปมามาก แต่ก่อนตายสำนึกผิดแล้วตั้งใจสั่งสมบุญ ได้แก่ รักษาศีล เป็นต้น แม้ต้องตายก็ไม่ยอมทำผิดศีล เป็นการสร้างบุญโดยเอาชีวิตเป็นเดิมพัน ทำให้ได้บุญมาก ตายแล้วจึงไปสวรรค์นานถึง 1 พุทธันดร
2. ทำอย่างไร ได้อย่างนั้น บุญส่วนบุญ บาปส่วนบาป คือ ผลของการปล้นชาวบ้าน ทำให้คนมากมายเดือดร้อน แม้โจรจะมีมากถึง 500 คน แต่เมื่อกรรมส่งผล ชาวบ้านจำนวนมากจึงรวมกลุ่มกันตามมาฆ่าจนตายทั้งหมด ส่วนบุญที่ได้ตั้งใจรักษาศีลก่อนตายก็ส่งผลให้ไปเกิดบนสวรรค์ และเมื่อบุญที่ทำในชาติต่างๆมารวมกันส่งผลสุดท้ายก็ได้บรรลุธรรมเป็นพระอรหันต์จนได้
3. พระไตรปิฎกและอรรถกถาแปล ฉบับมหามกุฎราชวิทยาลัย เล่ม 43 หน้า 271 - 280