ฌานนั้นเป็นอย่างหนึ่งของสังขารขันธ์ เป็นลัษณะจิตปรุงแต่ง
เมื่อทันทีทันใดยกจิตขึ้นสู่ความว่างได้ เป็นจิตเข้าไปอยู่ในอากาส หนือจิตกลืนกับอากาส ก็เป็นอากาสาฌาน
เมื่ออากาสาละเอียด จะเห็นวิญญานเกิดดับอยู่ในนั้น เป็น วิญญานัญจาตนฌาน หรือวิญญานกสิณ
 เมื่อดำรงจิตปัจจุบันด้วยความเป็นอากาสา จึงสามารถทำสมถะและวิปัสนาดูไตรลักษณ์ของวิญญานได้
จิตรู้(สังขารขันธ์)>วิญญาน
จิตรู้(สังขารขันธ์)กับวิญญานจึงไม่ใช่อย่างเดียวกัน มีสติ สมาธิ ปัญญา(อินทรีย์)จึงจะเห็นสังขารขันธ์ได้