เมื่อทำสมาธิจนถึงความสงบระดับอัปนาสมาธิ ไม่ควรบังคับถอนจิตออกจากสมาธิโดยทันที ควรให้จิตค่อยๆ ถอนจากสมาธิเอง จนกลับสู่อุปจารสมาธิ ขณิกสมาธิ ตามลำดับ ถ้าบังคับจิตถอนออกจากสมาธิโดยทันที จะทำให้จิตเข้าสู่สมาธิครั้งต่อๆไปยากมาก

เหตุเพราะ เมื่อจิตเข้าสู่ความสงบระดับอัปนาสมาธิ จิตจะแยกออกจากกาย
ปฐมฌาน จิตแยกออกจากกาย 25% รับรู้ วิตก วิจารณ์ ปีติ สุข และเอกัคตา
ทุติยฌาน จิตแยกออกจากกาย 50% รับรู้ ปีติ สุข และเอกัคตา
ตติยฌาน จิตแยกออกจากกาย 75% รับรู้ สุข และเอกัคตา
จตุตถฌาน จิตแยกออกจากกาย 100% เหลือแต่จิต เอกัคตาและอุเบกขา

เมื่อจิตมาถึงความสงบระดับ จตุตถฌาน จิตจะแยกออกจากกาย (บางครั้ง) ปรากฏให้เห็นจิตเด่นชัด ส่องสว่างไสวเป็นประภัสสรท่ามกลางความว่าง (ตามรูป) (บางครั้ง) ก็เห็นจิต เห็นกาย แยกออกจากกัน กายนั้นไม่ใช่เรา อุปมาเหมือน จิตเป็นคนขับรถ และกายนั้นเป็นรถ ถ้าจิตไม่สงบเป็นสมาธิระดับจตุตถฌาน จะไม่เห็นจิตแยกจากกาย

เมื่อเห็นจิตแยกจากกาย แล้วใครเป็นผู้เห็น??!
ผู้รู้หรือตัวรู้ เป็นผู้รู้ ผู้เห็น เห็นจิต เห็นกาย ถ้าพิจารณาโดยวิปัสสนาญาณ จะเกิดปัญญาว่า ทั้งจิตและกาย ล้วนไม่ใช่เรา!!!