เมื่อเรานั่งสมาธิเข้าฌาน  แม้แต่ในฌานก็ยังมีอัตตาคือความรู้สึกว่าเป็นตัวเราเป็นของเราอยู่ใช่หรือเปล่าครับ  แม้ในในจตุตถฌานที่ลึกล้ำก็ยังมีอัตตาอยู่คืออเนญชาภิสังขาร

อยากทราบว่าควรตั้งจิตไว้อย่างไรในการจัดการกับอัตตาในสมาธิครับ   เราจำเป็นต้องละอัตตาในขณะนั่งสมาธิไหม  หรือว่าถ้าจะละได้ต้องไปจัดการในขั้นธัมมานุปัสนาสติปัฏฐานเลยทีเดียว

คือฟังคำสอนจากหลายแห่งก็จะพูดคล้ายๆกับว่าให้ละอัตตาในสมาธิไปเลย  เช่น กำหนดอารมณ์อะไรอย่าเอาตัวเองเป็นเจ้าของเป็นผู้กำหนด  ให้นั่งให้ตัวหาย  อย่าสนใจความรู้สึกความต้องการตัวเอง รู้เห็นอะไรสักแต่ว่ารู้เห็นธาตุตามธรรมชาติ  คำแนะนำเหล่านี้ยังไม่ค่อยแน่ใจว่าถ้าทำจริงจะเป็นยังไงครับ

คือในทางปฏิบัติทุกขั้นตอนมันก็ยังมีตัวฉันของฉันอยู่ใช่ไหมครับ  เช่น  ฉันจะเอาอารมณ์นั้นนี้เป็นวิตกวิจาร  วิตกวิจารเกิดแก่ฉันแล้ว ฉันต้องการปีติและความสุข  เมื่อไหร่ปีติและสุขจะเกิดแก่ฉันซะที  ฉันเสวยปีติและสุขแล้วพอใจนัก  ต่อไปฉันจะสลัดความสุขทิ้ง  ฉันทิ้งความสุขสำเร็จแล้วฉันดีใจมาก  เมื่อไหร่เอกัคคตาจิตจะเกิดแก่ฉัน ฯลฯ  คือความรู้สึกว่าเป็นตัวฉันของฉันพวกนี้ยังไงมันก็ต้องเกิดตามธรรมชาติตามสัญชาตญาณอยู่แล้วใช่ไหม  ไม่ว่าจะตั้งใจคิดหรือไม่ก็ตาม  คือถึงแม้ว่าจะคิดจะตั้งใจว่าไม่เอามาเป็นตัวฉันของฉัน  แต่จริงๆก็คือหลอกตัวเองใช่ไหมครับเพราะในธาตุแท้ความรู้สึกก็ยังสำคัญมั่นหมายว่าเป็นตัวฉันของฉันอยู่ดี  เช่นความสุขเกิดแล้วรู้สึกพอใจมากจะปฏิเสธอย่างไรว่าความสุขนั้นไม่ใช่ของฉัน

ในความเข้าใจผมที่เดาเอา  น่าจะยังไม่จำเป็นต้องละอัตตาในขณะนั่งสมาธิใช่หรือเปล่าครับ  แต่เอาอัตตาที่ละเอียดกว่าไปข่มอัตตาที่หยาบไปเรื่อยๆ  เอาอัตตาที่เป็นกุศลไปข่มอัตตาอกุศลและกาม  เอาอัตตาที่เป็นอรูปไปข่มอัตตาที่เป็นรูป แล้วขั้นสุดท้ายถึงค่อยไปละอัตตาขั้นละเอียดคือดับอวิชชาเสีย