จิตแบบแรกนี้พุทธองค์ทรงบรรยายว่าอันกายที่มีมหาภูตทั้งสี่นี้"เรียกว่าจิตบ้างวิญญาณบ้างและมโนบ้าง"
เป็นอายตนะหกหรือวิญญาณหกมีอาการเกิดดับเร็วมากพุทธองค์ทรงกล่าวถึงว่า"จิตเป็นต้นนี้เกิดดับเหมือนวานรเปลี่ยนมือ(จิตมีผัสสะ)จับกิ่งไม้หนึ่งได้แล้วปล่อยไปจับอีกกิ่งหนึ่งแทน..ทั้งวันทั้งคืน"
ดูแล้วการเกิดดับที่เร็วแบบนี้เหมือนการทำงานของเซลสมองได้ยินมาว่ามีถึงหนึ่งแสนล้านเซลล์

ส่วนจิตอีกแบบหนึ่งเรียกว่าวิญญาณธาตุไม่ทรงบรรยายว่าเกิดดับนะครับมีบรรยายในพระสูตรกำเนิดโลกเป็นจิตของอภัสสรพรหม และอีกพระสูตรบรรยาย"ว่าอันวิญญาณของเรานี้อยู่ปะปนกับมหาภูติทั้งสี่..มีลักษณะคล้ายแก้วไพฑูรย์..และในบางพระสูตรทรงเรียกว่าธรรมเอกในฌานหรือจิตภายในทรงเรียกอีกชื่อว่าจิตแน่นิ่งในกายคตาสติ