มรรคมีองค์8
มรรค คือ หนทางสู่ความดับทุกข์ เป็นหนึ่งในอริยสัจ 4
จึงเรียกอีกอย่างว่า ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา
หรือการลงมือปฏิบัติเพื่อให้พ้นจากทุกข์ ประกอบด้วยองค์ประกอบ 8 ประการ
ในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
พระพุทธเจ้าตรัสว่าอริยมรรคมีองค์ 8 นี้เป็นทางสายกลาง
คือเป็นข้อปฏิบัติอันพอดีที่จะนำไปสู่ความหลุดพ้น[
ตามวิภังคสูตร พระพุทธเจ้าทรงอธิบายรายละเอียดไว้ดังนี้
1.สัมมาทิฏฐิ (ความเห็นที่ถูกต้อง)
หมายถึง ความรู้ในอริยสัจ 4
2.สัมมาสังกัปปะ (ความคิดที่ถูกต้อง)
หมายถึง ความคิดในการออกจากกาม ความไม่พยาบาท และการไม่เบียดเบียน
3.สัมมาวาจา (วาจาที่ถูกต้อง)
หมายถึง การเว้นจากการพูดเท็จ หยาบคาย ส่อเสียด และเพ้อเจ้อ
4.สัมมากัมมันตะ (การปฏิบัติที่ถูกต้อง)
หมายถึง เจตนาละเว้นจากการฆ่า โจรกรรม และการประพฤติผิดในกาม
5.สัมมาอาชีวะ (การหาเลี้ยงชีพที่ถูกต้อง)
หมายถึง การเว้นจากมิจฉาชีพ การละเว้นจากอาชีพฆ่าสัตว์ อาชีพที่เบียดเบียนผู้อื่น
6.สัมมาวายามะ (ความเพียรที่ถูกต้อง)
หมายถึง สัมมัปปธาน 4 คือ ความพยายามป้องกันอกุศลที่ยังไม่เกิด ละอกุศลที่เกิดขึ้นแล้ว ทำกุศลที่ยังไม่เกิด และดำรงรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้ว
7.สัมมาสติ (การมีสติที่ถูกต้อง) หมายถึง สติปัฏฐาน 4
8.สัมมาสมาธิ (การมีสมาธิที่ถูกต้อง) หมายถึง ฌาน 4
คนที่ปฏิมรรคไม่เป็นจะเข้าใจว่าขนิกสมาธิคือมรรค
คนที่ปฏิบัติมรรคได้คือคนที่เจริญวิปัสสนาได้
ฉนั้นวิปัสสนาต้องมีรูปฌาน มีสมถะสมาธิ คือสัมมาสมาธิ
การเจริญมรรค