อธิบายยทาสันนกรรม          
     
               ส่วนในบรรดากุศลกรรมและอกุศลกรรมทั้งหลาย กรรมใดสามารถเพื่อจะให้ระลึกถึงในเวลาใกล้ตาย กรรมนั้น ชื่อว่า ยทาสันนกรรม.๑-
____________________________
๑- คำว่า ยทาสันนกรรม ก็คืออาสันนกรรม
               ยทาสันนกรรมนั่นแหละ เมื่อกุศลกรรมและอกุศลกรรมเหล่านั้น ถึงจะมีอยู่ก็ให้ผล (ก่อน) เพราะอยู่ใกล้มรณกาล 

เหมือนเมื่อเปิดประตูคอกที่มีฝูงโคเต็มคอก บรรดาโคฝึกและโคมีกำลัง ถึงจะอยู่ในส่วนอื่นๆ (ไกลปากคอก) โคตัวใดอยู่ใกล้ประตูคอก โดยที่สุดจะเป็นโคแก่ ถอยกำลังก็ตาม โคตัวนั้นก็ย่อมออกได้ก่อนอยู่นั่นเองฉะนั้น.
               ในข้อนั้น มีเรื่องดังต่อไปนี้เป็นตัวอย่าง

               เรื่องคนเฝ้าประตูชาวทมิฬ               
               เล่ากันมาว่า ในบ้านมธุอังคณะ มีนายประตูชาวทมิฬคนหนึ่งถือเอาเบ็ดไปแต่เช้า ตกปลาได้แล้วแบ่งออกเป็น ๓ ส่วน ส่วนหนึ่งเอาแลกข้าวสาร ส่วนหนึ่งแลกนม ส่วนหนึ่งต้มแกงกิน. 

โดยทำนองนี้ เขาทำปาณาติบาตอยู่ถึง ๕๐ ปี ต่อมาแก่ตัวลง ล้มหมอนนอนเสื่อ.

               ในขณะนั้น พระจุลลปิณฑปาติกติสสเถระชาวคิรีวิหาร รำพึงว่า คนผู้นี้ เมื่อเรายังเห็นอยู่อย่างพินาศเสียเลย แล้วไปยืนอยู่ที่ประตูเรือนของเขา. 

ขณะนั้น ภริยาของเขาจึงบอกว่า นี่! พระเถระมาโปรดแล้ว

 เขาตอบว่า ตลอดเวลา ๕๐ ปี เราไม่เคยไปสำนักของพระเถระเลย ด้วยคุณความดีอะไรของเรา ท่านจึงต้องมา เธอจงไปนิมนต์ให้ท่านไปเสียเถิด.

               นางบอกพระเถระว่า นิมนต์ไปโปรดสัตว์ข้างหน้าเถิด เจ้าข้า.
               พระเถระถามว่า อุบาสกมีพฤติการทางร่างกายอย่างไร.
               นางตอบว่า อ่อนแรงแล้ว เจ้าข้า.

               พระเถระเข้าไปยังเรือนให้สติ แล้วกล่าวว่า 
โยมรับศีล (ไหม). 

เขาตอบว่า รับ ขอรับพระคุณเจ้า นิมนต์ให้ศีลเถิด. 

พระเถระให้สรณะ ๓ แล้ว
 เริ่มจะให้ศีล ๕. 

ในขณะที่อุบาสกนั้นว่า ปญฺจ สีลานิ นั่นแหละ ลิ้นแข็งเสียแล้ว. 

พระเถระคิดว่าเท่านี้ก็พอควร แล้วออกไป. ส่วนเขาตายแล้วไปเกิดในภพจาตุมหาราชิกะ.

              ก็ในขณะที่เขาเกิดนั้นแหละ รำลึกว่า เราทำกรรมอะไรหนอจึงได้สมบัตินี้ รู้ว่าได้เพราะอาศัยพระเถระ จึงมาจากเทวโลก ไหว้พระเถระแล้วยืนอยู่ ณ ที่สมควรส่วนข้างหนึ่ง
        เมื่อพระเถระถามว่า นั่นใคร.

        ตอบว่า กระผม (คือ) คนเฝ้าประตูชาวทมิฬครับ พระคุณเจ้า.

พระเถระถามว่า ท่านไปเกิดที่ไหน.

ตอบว่า ผมเกิดที่ชั้นจาตุมหาราชิกภพ ครับพระคุณเจ้า
ถ้าหากพระคุณเจ้าได้ให้ศีล ๕ แล้วไซร้ ผมคงได้เกิดในชั้นสูงขึ้นไป ผมจักทำอย่างไร.

พระเถระตอบว่า ดูก่อน (เทพ) บุตร ท่านไม่สามารถจะรับเอาได้เอง.

เทพบุตรไหว้พระเถระแล้ว กลับไปยังเทวโลก.

 นี้เป็นเรื่อง (ตัวอย่าง) ในกุศลกรรมก่อน.