จริงๆ 2 ลัทธินี้มีอุดมการณ์หลักๆ  ที่คล้ายคลึงกันมากเสียจนทำให้คนทั่วไปแยกความแตกต่างออกจากกันไม่ได้  ถ้าจะให้ชัดเจนขาวกระจ่างแล้วต้องเปรียบเทียบความเป็นมาของทั้ง  2  ระบบตั้งแต่เริ่มแรกที่ก่อตั้งขึ้นมาโดยฮิตเล่อร์  แล มุสโลลินี  ไปจนกระทั่งระบบจบสิ้นลง   ซึ่งจะแบ่งออกมาได้ทั้งหมด 10 ระยะด้วยกัน   แต่ถ้าให้ลงรายละเอียดทั้งหมด 10 หัวข้อก็จะกลายเป็นวิทยานิพนธ์ไป   ฉะนั้นจะสรุปให้เห็นความแตกต่างใน 2 หัวข้อเท่านั้น  คือ  1) อุดมการณ์   และ 2)  เศรษฐกิจ

1)  อุดมการณ์  หรือ  Ideology

ทั้ง 2 ระบบมีอุดมการณ์ที่คล้ายคลึงกันมากตรงที่ว่า   รัฐเป็นจุดศูนย์กลางที่ถูกนำมาใช้เชิดชูถึงความสำคัญ  ปัจเจกบุคคลไม่มีคุณค่าต่อความสำเร็จ   ทั้ง 2 ระบบยังต่อต้านแนวคิดสังคมนิยม   เสรีนิยม  และ  ระบบรัฐสภาประชาธิปไตย  (ทั้งๆ ที่มุสโสลินีนั้นแต่เดิมมาจากกลุ่มแนวคิดสังคมนิยม  ในขณะที่ฮิตเล่อร์นั้นต่อต้านมาตั้งแต่แรก)    ทั้ง 2 ระบบยังเหมือนกันตรงที่พร้อมที่จะใช้วิธีการรุนแรงทางกำลังอาวุธและกำลังทหารเพื่อนำไปสู่เป้าหมายของการปกครองแบบชนชั้นที่ผู้นำมีอำนาจสูงสุด  และนำไปสู่ความคิดชาตินิยมอย่างสุดขั้ว

สิ่งที่แตกต่างคือ   แนวคิดเกลียดชังชาติพันธุ์หรือ  racism นั้น  "ไม่มี" อยู่ในุดมการณ์ของฟาสซิสต์ตั้งแต่เดิม  ในขณะที่นาซีนั้นมีแนวคิดต่อต้านยิวหรือ antisemitism  และ racism  มาตั้งแต่แรกเริ่มเดิมทีเลย   นาซีมีความเชื่อใน "Arier" คือความเป็นเผ่าพันธุ์บริสุทธ์ที่มีคุณลักษณะพิเศษเหนือชาติพันธุ์อื่นๆ    ฟาสซิสต์มารับเอาแนวคิดต่อต้านชาติพันธุ์ไปจากนาซีในภายหลังซึ่งแสดงให้เห็นในสงครามที่อิตาลีเข้าไปยึดครองเอธิโอเปีย (สงครามอิตาลี-อะบิสซิเนียครั้งที่สอง)   โดยออกกฏหมายแบ่งแยกเชื้อชาติเป็นครั้งแรกเมื่อวันที่ 17 พฤศจิกายน 1938  

อุดมการณ์ที่แตกต่างชัดเจนอีกประการคือ   นาซีนั้นเชื่อว่า  "สงคราม" เป็นวิธีเดียวเท่านั้นที่จะไปให้ถึงจุดประสงค์ที่ชาติพันธุ์อารยันจะเป็นผู้มีอำนาจสูงสุดในโลก     ส่วนฟาสซิสต์นั้นเชื่อว่า  "สงคราม" เป็นเพียงหนทางหนึ่งที่จะทำให้มนุษย์ดีขึ้นด้วยการปฏิบัติตนตามอุดมการณ์ที่วางไว้

2)  เศรษฐกิจ  หรือ Economy

ทั้งสองระบบใช้แนวทางปฏิบัติเดียวกันคือ  ยึดกิจการสำคัญมาเป็นของรัฐโดยเฉพาะอย่างยิ่งอุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับอาวุธสงครามทั้งหมด    ระบบเศรษฐกิจเป็นแบบ closed economy นั่นคือปิดกั้นการลงทุนจากต่างประเทศทั้งหมด    ผู้บริหารบริษัทมีขีดจำกัดในการตัดสินใจที่ต้องอยู่ภายใต้คำสั่งของรัฐ    สหภาพถูกสลายไปหรือถูกห้ามไม่ให้มีกิจกรรมใดๆ ทั้งสิ้น
ค่าจ้างและสวัสดิการถูกกำหนดโดยรัฐ

สิ่งเดียวที่แตกต่างคือ  นาซียังให้โอกาสพนักงานลงมติเลือกได้หากรัฐมีข้อเสนอสิ่งใดสิ่งหนึ่งออกมาที่เกี่ยวข้องกับความเป็นอยู่ของพนักงาน