โคตฺร (เผ่าพันธ์, วงศ์, สกุล) + ภู ( ครอบงำ ข้าม ) + จิตฺต (จิต) จิตที่กำลังจำข้ามโคตร หมายถึง มหากุศลจิตญานสัมปยุตต์ ๔ ดวง ดวงใดดวงหนึ่ง ซึ่งทำกิจชวนะในอัปปนาวิถีที่เป็นอาทิกัมมิกฌาน หรือฌานสมาบัติวิถี เป็นชวนะขณะที่ ๔ ที่เกิดก่อนฌานจิต หรือถ้าเป็นมรรควิถีก็เกิดก่อนมรรคจิต เป็นไปตามวิถีจิตดังนี้ คือ
อาทิกัมมิกฌานวิถี (ฌานวิถีครั้งแรก) ภ  น  ท  มโน  บริกรรม  อุปจาร อนุโลม โคตรภู ฌาน  โลกียอัปปนาวิถี (ฌานสมาบัติวิถี) ภ  น  ท  มโน บริ  อุป  อนุ โคตรภู --> กระแสนฌาน  -->  ภโลกุตรอัปปนาวิถี (มรรควิถี) ภ  น  ท  มโน  บริ  อุป  อนุ  โคตรภู  มรรค  ผล  ผล  ภ
ภ = ภวังค์    น = ภวังคจลนะ     ท = ภวังคุปปัจเฉทะ  เป็นมหาวิบากจิตญานสัมปยุตต์ ๔ ดวงหรือมหัคคตวิบาก  ๙  ดวง  ดวงใดดวงหนึ่ง  มโน = มโนทวารวัชชนจิต  เป็นอเหตุกกิริยามโนวิญญาณธาตุ   บริกรรม   อุปจาร   อนุโลม   โคตรภู  เป็นมหากุศลจิตญาณสัมปยุตต์ ๔ ดวง ดวงใดดวงหนึ่ง

     โคตรภูจิตยังเป็นกามจิต เป็นกามภูมิอยู่ แต่เมื่อโคตรภูจิตดับไป  จึงเป็นบาทหรือเป็นอาวัชชนะให้ฌานจิตซึ่งเป็นรูปภูมิหรืออรูปภูมิ หรือมรรคจิตซึ่งเป็นโลกุตตรภูมิเกิดขึ้น เป็นการข้ามโคตรจากกาม สู่ความเป็นรูปหรืออรูปหรือโลกุตระ ในมรรควิถีโคตรภูเป็นจิตที่ข้ามโคตรจากโคตรปุถุชน...สู่โคตรของพระอริยะ