ฝูงผึ้งสายพันธุ์ที่เจาะรูหินทรายทำรังผึ้งนี้
ไม่ค่อยจะมีคนรู้จักกันมากนัก
แม้ว่ามีการค้นพบเมื่อราว 40 ปีก่อน
แต่ก็ไม่เคยมีการศึกษาและตีพิมพ์
ในรายงานวารสารทางวิทยาศาสตร์
จนกระทั่งเพิ่งจะมีการศึกษา
กันอย่างจริงจังเมื่อไม่นานมานี้

บนหน้าผาหินทรายในรัฐ Utah
พบว่ามีรูเล็ก ๆ นับหลายร้อยรูแพร่กระจาย
และเป็นอุโมงค์ขนาดเล็กข้างในหน้าผาหินทราย
ที่ทะเลทราย  San Rafael ในรัฐ Utah
รูเหล่านี้ไม่ใช่ผลงานของมนุษย์หรือภูมิอากาศ
แต่เป็นผลงานของฝูงผึ้งสายพันธุ์พิเศษ
ผึ้งสายพันธุ์ใหม่ล่าสุดทางวิทยาศาสตร์
และได้รับการตั้งชื่อว่า Anthophora pueblo
อยู่ในวงศ์ใหญ่ที่สุดของ Apidae https://goo.gl/FTm3PF

“ ที่สายพันธุ์นี้ได้ชื่อนี้เพราะพวกมันขุดเจาะหินทรายทำรัง
ทำให้นึกถึงฝีมือการสลักหินทรายของชนเผ่าโบราณ Ancestron Puebloan
ทางทิศตะวันตกเฉียงใต้ของทะเลทรายรัฐ Utah

ฝูงผึ้งสายพันธุ์ Anthophora pueblo
จะมีขนาดความยาวเต็มที่ราว ๆ 10–14 มิลลิเมตร
แม้ว่าจะมีขนาดความยาวที่แปรปรวนค่อนข้างสูงก็ตาม
แต่ไม่ใช่เรื่องผิดปรกติแต่อย่างใดสำหรับฝูงผึ้ง
ที่มีขนาดและมวลแตกต่างกันค่อนข้างมาก

Anthophora pueblo เป็นสายพันธุ์พิเศษ
ที่จะออกหากินกันอย่างเต็มที่ในช่วงฤดูใบไม้ผลิ
ตั้งแต่ช่วงเดือนเมษายนถึงเดือนมิถุนายน

---

รังผึ้งในหินทรายมีความเหมาะสมมากกว่ารังประเภทอื่น
เพราะป้องกันรังผึ้งได้นานหลายปีมากกว่ารังผึ้งประเภทอื่น
รวมทั้งนางพญาผึ้งจะวางไข่ตัวอ่อนให้ล่าช้าในปีที่ดอกไม้มีน้อยมาก
นี่คือ กลยุทธ์ป้องกันความเสี่ยงจากภัยพิบัติทางธรรมชาติที่เกิดขึ้น
ในปีที่ทะเลทรายแห้งแล้งและกันดารมาก

ทะเลทรายแห่งนี้เป็นสถานที่ยากลำบากมากในการอยู่อาศัย
Anthophora pueblo ได้ริเริ่มบุกเบิกสร้างรังผึ้ง
ให้อยู่ในที่ที่เหมาะสมและโดยเฉพาะอย่างยิ่ง
ระหว่างหินผากับสถานที่ไปมาลำบาก "
Michael Orr นักศึกษาปริญญาเอกที่ Utah State University
และผู้นำทีมวิจัยในรายงานเอกสาร
ได้ให้คำอธิบายเกี่ยวกับสายพันธุ์ผึ้ง
วันที่ 12 สิงหาคม 2016 ใน Current Biology https://goo.gl/fUUTa1




" ผึ้งเป็นแมลงชนิดที่โดดเด่นมาก
และมีการศึกษากันอย่างมากในบรรดาฝูงแมลง
ข้อเท็จจริงที่ว่า เราสามารถค้นพบ
พฤติกรรมแปลก ๆ ใหม่ของพวกมันได้
ทำให้เป็นเรื่องที่น่าสนใจอย่างยิ่ง " Amy Toth
นักกีฏวิทยา ของ  Iowa State University

" การสังเกตเพื่อศึกษาฝูงผึ้งสายพันธุ์ใหม่
จะช่วยในการส่งเสริมงานวิจัยและการศึกษา
เกี่ยวกับชีววิทยาขั้นพื้นฐานของผึ้งได้มากขึ้น
ซึ่งจำเป็นอย่างยิ่งที่จะช่วยในการอนุรักษ์

ถ้าเราไม่รู้ว่ามีสายพันธุ์ผึ้งจำนวนเท่าใด
อยู่ที่ใดบ้างและพวกมันอยู่กันอย่างไร
เราคงไม่สามารถปกป้องพวกมันได้
และพวกมันมีบทบาทที่แตกต่างกันมาก
ในระบบของธรรมชาติที่ช่วยในด้านการผสมเกสรดอกไม้
จากต้นหนึ่งไปยังอีกต้นหนึ่ง  และช่วยในการเพิ่มผลผลิต
การศึกษาเรียนรู้ผึ้งสายพันธุ์ Anthophora pueblo กับชนิดอื่น ๆ
คือเรื่องสำคัญอย่างยิ่งในการรักษาความหลากหลายทางชีวภาพ " Michael Orr

---

" แม้ว่าจะมีนักวิทยาศาสตร์หลายนายที่ได้รายงานผลการศึกษา
เกี่ยวกับฝูงผึ้งที่ทำรังใต้ดิน  ด้วยการขุดเจาะดินหรือดินเหนียว
ทำรังในบ้านหรือต้นไม้ด้วยการขุดเจาะลงไปในต้นไม้
หรือแม้กระทั่งการทำรังในดินใกล้ปากปล่องภูเขาไฟ
และความจริงที่ว่า ฝูงผึ้งหลายสายพันธุ์มากจะพบได้ที่เขตทะเลทราย
แต่มีจำนวนน้อยมากที่ทำรังในหินทรายจนถึงทุกวันนี้
ยังไม่มีใครรายงานฝูงผึ้งที่เจาะรูหินทรายทำรังผึ้ง " Michael Orr

เมื่อ 40 ปีก่อน  Frank Parker นักวิจัยเกี่ยวกับผึ้ง
ได้ค้นพบรังผึ้งสายพันธุ์ Anthophora pueblo โดยบังเอิญ
และได้นำตัวอย่างรังผึ้งมาเก็บไว้เพื่อศึกษา
และพบว่าพวกมันสร้างรังในหินทรายและได้ศึกษาเกี่ยวกับพวกมันไว้
แต่ Frank Parker ก็ไม่เคยตีพิมพ์ผลงานการวิจัยของเขาแต่อย่างใด

ในปี  2015 Michael Orr ได้พบตัวอย่างหินทรายที่ Frank Parker วางทิ้งไว้
และมีร่องรอยการขุดเจาะเป็นรู/อุโมงค์โดยฝูงผึ้ง
ทำให้ Michael Orr เกิดความสนใจและได้ขอความร่วมมือจาก Frank Parker
ให้ช่วยพาไปสถานที่พบที่อยู่ทางตอนเหนือของ Goblin Valley State Park
เพื่อไปทำวิจัยใหม่เพิ่มเติมตามขั้นตอนผลงานวิจัยเดิมที่เคยทำไว้
และได้ค้นพบรังเดิมของ Anthophora pueblo
ซึ่งมันน่าแปลกใจอย่างยิ่งที่ยังมีรังผึ้งรังเก่าที่พวกมันยังใช้งานอยู่
ทั้งแหล่งที่มาของตัวอย่างหินเมื่อ 40 ปีก่อนยังคงสภาพเหมือนเดิม
และยังค้นพบรังผึ้งใหม่อีก 5 รังในรัฐ Utah

ตั้งแต่วันนั้นเป็นต้นมา Michael Orr ยังได้ค้นพบ
รังผึ้งในหินทรายมากกว่า 50 รังในรัฐ Utah Nevada California และ Colorado
และที่เด่น ๆ คือ หน้าผาหินทรายที่เดิมเคยเป็นที่พัก
ของชนเผ่าโบราณ Ancestral Puebloan ที่  Colorado’s Mesa Verde
และตามหน้าผาธรรมชาติที่ตอนใต้ของรัฐ Utah
และหุบเขาแห่งความตายที่รัฐ California

การกัดทำลายหินด้วยขากรรไกร

" ฝูงผึ้งใช้ขากรรไกรในการกัดทำลายหินทราย
เพื่อเจาะรูและสร้างเครือข่ายอุโมงค์ภายในรัง
ทั้งยังสร้างรูรังผึ้งขนาดเล็ก ๆ ไว้หลายรัง
สำหรับการอนุบาลไข่ผึ้งและผึ้งตัวอ่อน

ฝูงผึ้งยังใช้น้ำเพื่อทำให้ผลึกคาร์บอนเนตอ่อนตัวลง
ให้กลายเป็นซีเมนต์ยาแนว/ฉาบระหว่างเม็ดทรายภายในรัง
รังผึ้งในหินทรายมักจะพบได้ใกล้กับแหล่งน้ำ
แม้แต่รังผึ้งที่ร้างแล้วก็ยังพบในแหล่งน้ำที่แห้งไปแล้ว

ผึ้งสายพันธุ์นี้ไม่สะสมน้ำผึ้งหรือสร้างรังขนาดใหญ่
พวกมันเป็นแมลงที่ค่อนข้างสันโดษ/โดดเดี่ยว
เพราะจะเก็บสะสมละอองเกสรไว้ในรัง
กับดูแลทายาทของพวกมันในรังเท่านั้น " Michael Orr

" มันไม่ใช่เรื่องผิดปรกติที่ฝูงผึ้งจะใช้ประโยชน์จากน้ำ
ผึ้งบางชนิดและตัวต่อบางสายพันธุ์ก็นำน้ำมาทำให้รังเย็นลง
แต่ไม่เคยได้ยินว่าฝูงผึ้งใช้น้ำในการสร้างรังมาก่อน

ข้อเท็จจริงที่ว่าพวกผึ้งใช้น้ำไม่ใช่เรื่องน่าแปลกใจแต่อย่างใด
แต่บริบทของการขุดเจาะรูนั้น เป็นพฤติกรรมที่เยี่ยมมากทีเดียว " Amy Toth

" การค้นพบฝูงผึ้งเหล่านี้ ทำให้ข้อจำกัดที่เราเคยคิดเกี่ยวกับผึ้ง
ต้องเปลี่ยนแปลงไปเพราะพวกมันไปไกลกว่าที่เราเคยคิดไว้
มันต้องใช้พลังงานอย่างมหาศาลในการสร้างอุโมงค์ผ่านหินทราย
รวมทั้งเหตุผลที่ว่าฝูงผึ้งต้องใช้พลังงานอย่างมากในการเจาะรูผ่านหินอย่างยากลำบาก
เพราะผึ้งสายพันธุ์ Anthophora ชนิดอื่นกลับสร้างรังในดินและดินเหนียว
แต่ผึ้งสายพันธุ์ Anthophora pueblo กลับแตกต่างอย่างยิ่งในการสร้างรังในหินทราย

อย่างไรก็ตาม ผลลัพธ์ที่ตามมาก็คือ
ความยากลำบากแบบเดียวกันนี้
ยิ่งยากลำบากในการเจาะรู
ยิ่งให้คุณประโยชน์อย่างมากมาย
เพราะหินทรายช่วยป้องกันฝูงผึ้ง
จากน้ำท่วมฉับพลันและฝนตกหนัก

ประโยชน์ต่อมาคือ ป้องกันภัยจากพวกปรสิต
เพราะขณะที่ผึ้งหากินจากต้นหนึ่งไปยังอีกต้นหนึ่ง
มักจะถูกไข่อ่อนของพวกปรสิตติดตามตัวมาด้วย
และเมื่อนำพวกมันกลับมาที่รังผึ้ง
บางครั้ง ตัวอ่อนพวกปรสิตเติบโตขึ้นในรังผึ้ง
พร้อม ๆ กับกัดกินตัวอ่อนของผึ้งที่เติบโตขึ้นมาไปพร้อม ๆ กัน
แต่เพราะรังผึ้งในหินทรายแยกเฉพาะเป็นรัง ๆ ไป
ตัวอ่อนปรสิตที่หิวโหยบางตัวจึงถูกกักขังไว้
ทำให้ไม่สามารถออกมาหากินข้างนอกได้อีกจนอดตาย

บางครั้งแม้ว่า ฝูงผึ้งจะต้องจำใจยอมรับชะตากรรมที่น่ากล้วจากปรสิต
แต่เมื่อตอนที่ตัวอ่อนปรสิตกลายสภาพเป็นตัวหนอนตัวใหญ่/ตัวด้วงตัวใหญ่
ก็จะติดกับดักภายในรังผึ้งหินทราย
เพราะมันตัวใหญ่เกินไปจึงมุดออกมาจากรูรังผึ้งไม่ได้
ทำให้มันต้องอดตายภายในรังและอดสืบพันธุ์ต่อไป

รังผึ้งในหินทรายมีข้อจำกัดหลายอย่าง
คือ แหล่งหินทรายต้องอยู่ใกล้แหล่งน้ำ
การอนุรักษ์เป็นประเด็นที่สำคัญในอนาคต
นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ว่าการเปลี่ยนแปลงภูมิอากาศ
จะทำให้ทะเลทรายแห้งแล้งเมื่อโลกร้อนขึ้นกว่าเดิม
และจะลดจำนวนแหล่งน้ำลง ยิ่งผลักดันและบีบบังคับให้ฝูงผึ้ง
ต้องสร้างรังในหินทรายมากขึ้นกว่าเดิม "  Michael Orr

Amy Toth เห็นด้วยอย่างยิ่งกับ Michael Orr
" ในประเด็นสำคัญของการศึกษาฝูงผึ้ง Anthophora pueblo
ที่จะตกอยู่ในชะตากรรมที่เลวร้าย
เพราะเรื่องที่พิเศษคือ สายพันธู์นี้มีในเฉพาะท้องถิ่น
หรืออยู่ในระบบนิเวศที่เฉพาะเจาะจงอย่างยิ่ง
พวกมันค่อนข้างเปราะบางกับการถูกรบกวน "

หมายเหตุ

นักธรณีวิทยากับนักปีนเขาบางรายกล่าวว่า
ผึ้งทำรังในหินทรายพวกตนเคยพบเห็นมาก่อน
ทั้งยังต้องระมัดระวังกับพยายามหลีกเลี่ยงพวกมัน
แต่ก็ไม่รู้เหมือนกันว่าทำไมถึงเป็นข่าวดังในตอนนี้
อาจจะเป็นเพราะพวกตนไม่รู้ถึงความสำคัญ/
ความแตกต่างของฝูงผึ้งที่มีหลายชนิด


เรียบเรียง/ที่มา

https://goo.gl/wTPMcS
https://goo.gl/d9gj9z
https://goo.gl/yRtDsR
https://goo.gl/Ud6PCD

---