เมื่อวันที่ 20 กุมภาพันธ์ ผู้สื่อข่าว ”มติชน” รายงานสถานการณ์ของแม่น้ำสายสำคัญของภาคเหนือ ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และภาคกลาง ก่อนน้ำจะไหลลงสู่อ่าวไทย โดยภาพรวมแม่น้ำสายหลักต่างเจอภัยแล้งจนหลายสายแห้งขอด เกิดวิกฤตหนักในหลายพื้นที่ เกษตรกรไม่สามารถนำน้ำไปใช้ปลูกพืชที่ใช้น้ำเยอะได้

ที่ จ.ตาก เป็นที่ตั้งของเขื่อนภูมิพลพบว่าเหลือปริมาณน้ำไม่มาก ใช้ได้น้อยที่สุดตั้งแต่สร้างเขื่อนมา แต่ยังต้องปล่อยน้ำเพื่อบรรเทาความแล้งอย่างต่อเนื่อง นายณัฐวุฒิ แจ่มแจ้ง ผู้อำนวยการเขื่อนภูมิพล กล่าวว่า น้ำในเขื่อนภูมิพล เมื่อเวลา 08.00 น. อยู่ที่ 219.75 ม.รทก.ปริมาณน้ำกักเก็บในปัจจุบัน 4,665.73 ล้านลูกบาศก์เมตร (ลบ.ม.) หรือร้อยละ 34.66 ระดับน้ำต่ำกว่าปีที่แล้ว 8.11 เมตร เก็บกักได้อีก 8,796.27 ล้าน ลบ.ม. หรือร้อยละ 65.34 น้ำที่เหลือในเขื่อนภูมิพลแม้จะเพียงพอประทังให้ผ่านพ้นหน้าแล้งปีนี้ไปได้ แต่แทบจะเหลือน้ำติดก้นเขื่อน คาดว่าหากจะสะสมน้ำให้เต็มเขื่อนอาจจะต้องใช้เวลานานถึง 4 ปี

นายดุสิต แสงสุคนธ์ ผู้อำนวยการโครงการชลประทานตาก เปิดเผยว่า วิกฤตภัยแล้งในภาคเหนือตอนบนและตอนล่าง ในพื้นที่ท้ายเขื่อนภูมิพล ตั้งแต่ อ.สามเงา บ้านตาก และเมือง ไปถึงลุ่มแม่น้ำปิง จ.กำแพงเพชร นครสวรรค์ ไปถึงลุ่มน้ำเจ้าพระยา จ.นครสวรรค์ เขตปริมณฑล และจังหวัดใกล้เคียงกรุงเทพฯ ถือว่าหนักมาก การระบายน้ำของเขื่อนช่วงเช้าเห็นท้องน้ำไหลผ่าน แต่ช่วงเย็นจะให้ท้องทรายและก่อหญ้าเต็มไปหมด เป็นวิกฤตการขาดน้ำในรอบ 51 ปี

นายไชยงค์ จงอาสาชาติ ผู้อำนวยการสำนักชลประทานที่ 2 ลำปาง เปิดเผยว่า ทางสำนักฯ ดูแลแหล่งน้ำในพื้นที่ 4 จังหวัดภาคเหนือตอนบน ได้แก่ จ.เชียงราย ลำปาง พะเยา และน่าน เปิดเผยว่า จากสถานการณ์น้ำในพื้นที่ภาคเหนือที่น่าห่วงต่อสถานการณ์ภัยแล้งที่มาถึงแรงขณะนี้ มี จ.ลำปาง และพะเยา ที่น่าห่วงที่สุด จึงสั่งการไปยังโครงการชลประทานของทั้ง 2 จังหวัด เพื่อให้พร้อมรับมือ ด้วยการเตรียมพร้อมน้ำที่มีเหลืออยู่ บริหารจัดการน้ำอย่างเป็นระบบให้มากที่สุด

นายปาโมกข์ ปิงเมือง หัวหน้าฝ่ายจัดสรรน้ำและปรับปรุงระบบชลประทาน โครงการชลประทานพะเยา จ.พะเยา เปิดเผยว่า แม่น้ำสายสำคัญประกอบด้วยน้ำอิง และน้ำยม ปริมาณน้ำที่เหลือในสองลำน้ำอยู่ระหว่างร้อยละ 40-50 เนื่องจากมีประชาชนกลุ่มผู้ใช้น้ำได้ทำฝายหรือนำกระสอบทรายมากั้นน้ำไว้เป็นระยะๆ ตลอดลำน้ำ

ผู้สื่อข่าวรายงานปัญหาภัยแล้งคุกคามอย่างหนักในพื้นที่แม่น้ำยม จ.แพร่ บางจุดแห้งขอด รวมถึงลำน้ำสาขา เช่น ลำน้ำแม่สาย มีต้นน้ำจากป่าต้นน้ำชั้นเอ ต.ช่อแฮ อ.เมือง แห้งขอด ส่วนอ่างเก็บน้ำแม่สายในพื้นที่ ต.ช่อแฮ สร้างเสร็จเรียบร้อย เป็นอ่างเก็บน้ำขนาดกลางกักเก็บน้ำได้จำนวนหนึ่งไม่เพียงพอกับพื้นที่เกษตรกรรม จึงต้องขอความร่วมมือให้เกษตรกรให้ปลูกพืชที่ใช้น้ำน้อย งดปลูกข้าวนาปรัง

ด้าน จ.พิษณุโลก ทางจังหวัดได้ประกาศให้ 3 อำเภอได้แก่ อ.วัดโบสถ์ บางกระทุ่ม และวังทอง เป็นพื้นที่ประสบภัยพิบัติภัยแล้ง โดย อ.บางระกำ เป็นพื้นที่เสี่ยงที่จับตาไว้ พบแม่น้ำ ลำคลอง หลายสายได้แห้งขอดแล้ว ส่วนแม่น้ำยมสายหลักที่ไหลมาจาก จ.แพร่ ผ่าน จ.สุโขทัย เข้าสู่ เขต อ.บางระกำ จ.พิษณุโลก จะแห้งขอดยาวมาโดยตลอด เนื่องจากไม่มีเขื่อนเก็บกักน้ำเช่นแม่น้ำสายอื่น

ผู้สื่อข่าวรายงานน้ำในเขื่อนสิริกิติ์ จ.อุตรดิตถ์ มีน้ำในอ่างเก็บน้ำที่ใช้งานได้จริงเพียง 2,826 ล้าน ลบ.ม. หรือคิดเป็น 11% ถือว่าเหลือน้อยสุดในรอบ 40 ปี ปริมาณน้ำฝนที่จะตกลงมาเหนือเขื่อนสิริกิติ์แทบไม่มีแล้วจนกว่าจะถึงฤดูฝนต่อไป ขณะเดียวกันเขื่อนสิริกิติ์ยังมีแผนปล่อยน้ำเพื่อการอุปโภคบริโภค รวมถึงการเลี้ยงปลาในกระชังและเพื่อรักษาระบบนิเวศในแม่น้ำน่านเอาไว้ ทั้งนี้ ทางจังหวัดประกาศภัยพิบัติภัยแล้งที่ ต.ขุนฝาง และ ต.ท่าเสา อ.เมืองอุตรดิตถ์

ผู้สื่อข่าวรายงาน สภาวะแล้งทำให้สภาพแม่น้ำป่าสักตลอดทั้งสายในเขต จ.เพชรบูรณ์ เหลือระดับน้ำติดก้นแม่น้ำไม่ถึง 50 เซนติเมตร จนเห็นพื้นดิน ขณะที่บางช่วงกระแสน้ำไหลขาดตอน ทำให้อปท.หลายแห่ง รวมทั้งเกษตรกรต่างนำกระสอบทรายมาวางกั้นทำเป็นฝายกั้นน้ำชั่วคราว เพื่อเก็บกักน้ำไว้ใช้เพื่ออุปโภคและการเกษตร

ผู้สื่อข่าวรายงานระดับน้ำโขงที่ จ.หนองคาย วัดที่ส่วนอุทกวิทยาหนองคาย กรมทรัพยากรน้ำ อยู่ที่ระดับ 1.32 เมตร ลดลงจากช่วงเดียวกันของวันที่ 19 กุมภาพันธ์ 10 เซนติเมตร ต่ำกว่าตลิ่งถึง 10.88 เมตร ยังมีแนวโน้มลดลง ทำให้บริเวณชุมชนวัดธาตุ เขตเทศบาลเมืองหนองคาย มองเห็นส่วนฐานพระธาตุกลางน้ำที่ล้มตะแคงจากน้ำโขงกัดเซาะตลิ่งเมื่อครั้งอดีต ได้มากกว่า 5 เมตรแล้ว

นายสุทธิโรจน์ กองแก้ว ผู้อำนวยการโครงการส่งน้ำและบำรุงรักษาลำตะคอง เปิดเผยสถานการณ์น้ำในเขื่อนลำตะคอง อ.สีคิ้ว จ.นครราชสีมา มีปริมาณน้ำ 86.197 ล้าน ลบ.ม. คิดเป็น 27.41 เปอร์เซ็นต์ ของความจุกักเก็บ 314.49 ล้าน ลบ.ม. ทางเขื่อนต้องประกาศแจ้งเตือนไปยังผู้บริหารการประปาที่ใช้น้ำจากเขื่อนลำตะคอง ว่า ในช่วงนี้เป็นช่วงฤดูแล้งไม่มีฝนตก ไม่มีน้ำไหลเข้าเขื่อน ยังจำเป็นต้องปล่อยน้ำออกจากเขื่อนวันละประมาณ 350,000-400,000 ลบ.ม. เพื่อช่วยเหลือการประปาและการอุปโภคบริโภคของประชาชนในพื้นที่ 5 อำเภอ ประกอบด้วย อ.สีคิ้ว สูงเนิน ขามทะเลสอ เมือง และเฉลิมพระเกียรติ ถ้าหากปีนี้มีภาวะแห้งแล้งยาวนานหรือไม่มีพายุพัดผ่านหรือไม่มีร่องมรสมพาดผ่าน อาจเกิดปัญหาวิกฤตน้ำหมดเขื่อนได้

สถานการณ์แม่น้ำสะแกกรัง จ.อุทัยธานี ยังลดต่ำลงอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ช่วงบ้านน้ำตก วัดอุโบสถาราม หรือวัดโบสถ์ ไปจนถึงพญาไม้รีสอร์ท บางจุดเริ่มจะแห้งขอดอีกครั้ง ปัจจุบันระดับน้ำที่บริเวณหน้าศาลากลาง จ.อุทัยธานี วัดได้ 14.37 ม.ทรก. ต่ำกว่าตลิ่ง 4.13 ม. เป็นช่วงที่ต้องเฝ้าระวังเนื่องจากแพที่อยู่อาศัยของชาวบ้านเกือบร้อยหลังคาเรือนรวมถึงปลากระชังที่จะทยอยเกยตื้น

นายวีระศักดิ์ วิจิตรแสงศรี รองผู้ว่าฯสุพรรณบุรี เปิดเผยว่า ก่อนหน้านี้น้ำประปาของอ.ดอนเจดีย์และศรีประจันต์ ประสบปัญหาอย่างต่อเนื่อง ขาดน้ำดิบเพื่อนำมาทำน้ำประปา จึงขอความร่วมมือชลประทานส่งน้ำมาจากคลองมะขามเฒ่า อู่ทอง เข้ามา ซึ่งก็ผ่านไปด้วยดี โดยน้ำส่วนหนึ่งถูกส่งมายังพื้นที่ อ.ดอนเจดีย์ ให้ชาวบ้านใช้ได้ประมาณ 1 เดือน ส่วนน้ำที่จะมาเพิ่มในการผลิตน้ำประปาอีกก็ต้องแก้ปัญหาต่อไปในอีก 1 เดือนข้างหน้า