ปัญหาความไม่เข้าใจพระนิพพานสาเหตุหนึ่งมาจากการสอนให้มองพระนิพพานเป็นสิ่งที่ถูกรู้และมีผู้รู้ผู้แสวงหา
ตามนิสัยปุถุชนที่มีผัสสะเพราะอวิชชายังไม่ดับจึงเห็นอาการสิ้นกิเลสเป็นสิ่งที่ถูกรู้อย่างเดียว
ยิ่งคิดเรื่องพระนิพพานด้วยมโนในวิญญาณหกที่อวิชชายังไม่ดับพระนิพพานก็จะเป็นแต่สิ่งที่ถูกรู้เท่านั้น

ความจริงแล้วแค่เพียงมีประสบการณ์เล็กน้อยในปฐมฌานด้วยอาณาปานหรือกัมฐานกองอื่นๆก็ได้
จะเข้าใจได้เลยว่าอาการอวิชชาดับทำให้ผัสสะดับไปด้วยนั้น จะพบว่าในอารมย์นั้นๆจะไม่มีผู้รู้และสิ่งที่ถูกรู้แบ่งแยกกันอีกต่อไป
เราจึงไม่สามารถมองพระนิพพานเป็นสิ่งที่ถูกรู้ตามความเคยชินเหมือนในโลกที่มีผัสสะด้วยอวิชชายังไม่ดับได้เลย

พระสารีบุตรเคยยกตัวอย่างสุขด้วยพระนิพพานเหมือนในองค์ฌานให้พระอุทายีฟังว่าเป็นสุขที่ไม่มีเวทนาเพราะผัสสะดับ
ที่จริงแล้วอาการสิ้นกิเลส สุขอย่างยิ่ง ท่านก็บ่งบอกอาการของผู้รู้ในพระนิพพานไว้อยู่แล้ว

จิตที่เกืดดับตลอดเวลานั้นมันมาไม่ถึงพระนิพพานที่เป็นอสังขตธรรมได้เลยครับ เพราะมันดับตั้งแต่อวิชชาดับแล้ว
ลองกับไปดูกันนะครับว่าอวิชชาดับในองฌานไหมแล้วท่านเรียกตัวรู้ในฌานว่าอะไรและท่านเรียกตัวรู้ในพระนิพพานว่าอย่างไร!
เพียงแต่ท่านมีประสบการณ์แบบไตรสิกขาเคยเจอปฐมฌานมาบ้างจะทราบได้เลยว่าโลกที่ไม่มีผัสสะเพราะอวิชชาดับไปนั่น
จะรู้ว่าสิ่งถูกรู้และผู้รู้คือหนึ่งเดียวกันไม่อาจมองแบบแบ่งแยกจากกันเหมือนในโลกที่มีผัสสะเพราะอวิชชายังไม่ดับได้เลยครับ