อริยมรรค มีองค์  8  ทางดับทุกข์ ประกอบด้วย



สัมมาทิฏฐิ(ปัญญา)
สัมมาสังกัปปะ(ปัญญา)

หมวดศีล

สัมมาวาจา (ศีล)
สัมมากัมมันตะ (ศีล)
สัมมาอาชีวะ (ศีล)



สัมมาวายามะ (สมาธิ)
สัมมาสติ (สมาธิ)
สัมมาสมาธิ (สมาธิ)

1. สัมมาทิฏฐิ ิ คือ ความเห็น และความเข้าใจที่ถูกต้องตามความเป็นจริง เป็น หัวข้อที่สำคัญที่สุด

           Ex.  ถ้า มีความเห็น และความเข้าใจ ว่า การฆ่าสิ่งมีชีวิตทุกชนิด เพื่อสิ่งที่ตนเองเคารพบูชาเป็นบุญ หรือเป็นความดี เป็นสิ่งที่เหมาะ เป็นสิ่งที่ควรกระทำ แล้ว  ความดำริ คำพูด การกระทำ การดำรงชีพ ความพากเพียร การตามระลึก ใจที่ตั้งมั่นเป็นหนึ่งในเรื่องนั้น ๆ  เป็น ก็จะความความผิดทั้งหมด เนื่องด้วย ความเห็นและความเข้าใจ  เ็ป็นจุดเริ่มสิ่งทั้งหมด ทั้งมวล  

..........2. สัมมาสังกัปปะ      คือ  ความดำริถูกต้อง
..........3. สัมมาวาจา           คือ  การพูดจาถูกต้อง
..........4. สัมมากัมมันตะ      คือ  การกระทำถูกต้อง
..........5. สัมมาอาชีวะ         คือ  การดำรงชีพถูกต้อง
..........6. สัมมาวายามะ       คือ ความพากเพียรถูกต้อง
..........7. สัมมาสติ             คือ  การระลึกประจำใจถูกต้อง
..........8. สัมมาสมาธิ          คือ การมีใจตั้งมั่นถูกต้อง


ปัญญา  เป็น เครื่องนำประโยชน์ แก่ผู้อบรมปัญญา

              เพราะเมื่อไหร่ก็ตามเมื่อบุคคลนั้นอบรม ปฏิบัติขัดเกลา อวิชชา จนรู้ว่า อะไรคือ เหตุที่แท้จริง  ผลที่สมควรแก่เหตุ ย่อมบังเกิดแก่ผู้ที่ทำถูกต้องเหมาะสม สมควรเท่านั้น

หากเราทำไม่ถูกต้องตามเหตุผล  คิดว่า บาปเป็น บุญ หรือ  บุญเป็นบาป

เหตุ คือ อวิชชา ความมีปัญญาทรามทำให้ต้อง
สงสัย และคลายแคลงในการทำดี  โทษ  ฟ้า โทษ ดิน
โทษ สิ่งที่ตนเองจินตนาการเอาเองแล้วเคารพ ว่ากลั่นแกล้ง ฯลฯ

แท้จริง

เพราะความไม่รู้จักเหตุและกระทำตามเหตุตามความเป็นจริง
จึงทำเหตุไม่ ถูกต้องตรงกับ ผลที่ ต้องการ