สมัยผมเด็กๆ จำได้ว่ามีหนังสืออยู่เล่มหนึ่ง หน้าปกเขียนว่า "หนังสือสมบัติผู้ดี" เนื้อหาข้างใน เป็นการรวบรวม
ข้อแนะนำในการปฏิบัติตนให้มีมารยาทที่ดีต่อสังคม ในวัฒนธรรมสากลทั่วไป ว่าตั้งแต่การหัวข้อการใช้ชีวิตประจำวัน
ไปจนถึงการเข้าสู่วงสังคมในโลกภายนอก ไม่ทราบว่าปัจจุบันน้องๆ ลูก หลานจะยังมีหนังสือแบบนี้อ่านอยู่หรือเปล่า
หรืออาจจะมีแต่หน้าปก และชื่อหนังสือเปลี่ยนไปจากเล่มที่ผมเคยอ่านแล้ว
ยังจำได้อีกว่า คำเพราะๆสองคำที่มักจะเจอบ่อยๆในหนังสือเล่มที่ว่าคือคำว่า "สุภาพบุรุษ" และ "สุภาพสตรี" ซึ่งทั้งสองคำ
ใช้เรียก ชายและหญิง ในสังคมที่ผู้คนมีมารยาทและการปฏิบัติต่อกันในแบบที่มีวัฒนธรรมอันดีตามแบบสากล เวลาดูหนังย้อนยุค
หรืออ่านหนังสือที่มีเรื่องราวในสมัยยุค 60-70 ปีก่อน มักจะเจอคำว่า "Ladies and Gentlemen" บ่อยๆ (เห็นในทีวีมีละครชื่อ
สุภาพบุรุษจุฑาเทพ น่าจะประมาณนั้น)
ขอข้ามคำว่าสุภาพสตรีไปที่สุภาพบุรุษเลยแล้วกัน เพราะเป็นสิ่งที่ จขกท.พยายามจะเป็นมานาน แม้ทุกวันนี้ก็พยายามที่จะเป็นอยู่
"สุภาพบุรุษ" หรือที่ภาษาอังกฤษใช้ gentleman
gentle แปลว่า ผู้ดี มีตระกูลสูง สุภาพอ่อนโอน ค่อย ๆ ถนอม เบา ๆ มือ
man แปลว่า คน ผู้ชาย บุรุษ ลูกผู้ชาย ใจกล้าอย่างผู้ชาย มนุษย์
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ในพจนานุกรมไทย ความหมาย/แปลว่า/คือ
คำศัพท์ / ความหมาย
สุภาพบุรุษ = น. ชายที่มีกิริยาวาจาเรียบร้อย รู้กาลเทศะ และมีคุณธรรม เช่น เขาช่วยเหลือเธอตามหน้าที่สุภาพบุรุษ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ในคู่มือของสถาบันฝึกทหารแห่งเวอร์จิเนีย (Virginia Military Institute) อันมีชื่อเสียง (มีคนไทยจบจากสถาบันนี้ด้วยเกียรติสูงสุดด้วย)
กล่าวไว้ว่า
บนพื้นฐานแห่งศักดิ์ศรีโดยไม่จำเป็นต้องสอดแนมดูพฤติกรรมอย่างใกล้ชิดทุกย่างก้าว ไม่ว่าจะได้รับการขัดเกลาเพียงใด ไม่มีผู้ใดสมควรถูกพิจารณาเป็นสุภาพบุรุษ เพราะว่าด้วยเกียรติยศแห่งสุภาพบุรุษ เขาจะไม่ยอมเสียคำพูดและไม่ยอมทรยศต่อหลักการของเขา เขาเป็นอัศวินนักรบผู้ถ่อมตน เป็นผู้นำอุดมการณ์ เป็นผู้ปกป้องผู้อ่อนแอที่ไม่สามารถปกป้องเองได้ เขาเป็นผู้นำแห่งกระบวนการยุติธรรม หรือไม่เช่นนั้นเขาผู้นั้นก็มิใช่สุภาพบุรุษ
- สุภาพบุรุษไม่ไปบ้านของผู้หญิงเมื่อตนมีอาการมึนเมา
- สุภาพบุรุษไม่เล่าเรื่องกิจกรรมภายในครอบครัวในที่สาธารณะ หรือแม้แต่กับผู้คุ้นเคย
- สุภาพบุรุษไม่เสียการควบคุมอารมณ์ หรือแสดงอาการโกรธแค้น กลัว เกลียด ประหม่า ขวยเขิน นิยมชมชอบ หรือ อึกทึกคึกโคม ในที่สาธารณะ
- สุภาพบุรุษไม่ตะโกนโห่เรียกผู้หญิง
- สุภาพบุรุษไม่พูดไม่เล่าความดี ความมีคุณค่า ความไร้คุณค่า หรือข้อบกพร่องของผู้หญิง
- สุภาพบุรุษไม่เอ่ยและพยายามหลีกเลี่ยงที่จะเอ่ยราคาหรือค่าใช้จ่าย
- สุภาพบุรุษไม่ยิบยืมเงินทองจากเพื่อน ยกเว้นในสถานะการณ์จำเป็นคับขันจริง ๆ เงินทองที่ขอยืมถือว่าเป็นหนี้ของเกียรติยศและจะต้องใช้คืนทันทีที่เป็นไปได้ หนี้สินที่ก่อขึ้นโดยพ่อแม่ญาติพี่น้องถือเป็นว่าภาระหนี้ของสุภาพบุรุษ (debt of honor)
- สุภาพบุรุษไม่โอ้อวดความร่ำรวยในทรัพย์สินเงินทองและสิ่งของเครื่องใช้เครื่องสะสม
- สุภาพบุรุษไม่มีพฤติกรรมต่อหน้าอย่างลับหลังอย่างไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็ตาม เขาปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยความกรุณาโดยไม่คำนึงถึงฐานะทางสังคม
- สุภาพบุรุษไม่ตบบ่าคนแปลกหน้า ไม่ชี้นิ้วสั่งเรียกสุภาพสตรี
- สุภาพบุรุษไม่ประพฤติตนเป็นหมาเลียเท้าผู้ที่มีตำแหน่งสูงกว่าตน และไม่ประพฤติตนเป็นนักเลงเตะตีหรือใช้อำนาจบาทใหญ่กับผู้ที่มีตำแหน่งต่ำกว่าตน
- สุภาพบุรุษไม่ฉกฉวยโอกาสที่ทำให้ตนได้ประโยชน์จากผู้ที่ช่วยตนเองไม่ได้ หรือถูกละเลยทอดทิ้งซึ่งต้องการความช่วยเหลือ และต้องไม่มีสุภาพบุรุษผู้ใดฉกฉวยโอกาสเช่นนั้น
- สุภาพบุรุษเคารพและให้เกียรติในสิทธิของผู้อื่น และต้องการให้ผู้อื่นปฏิบัติต่อเขาเช่นเดียวกัน
- สุภาพบุรุษสามารถเป็นทุกสิ่งที่เขาอยากจะเป็น และ
- สุภาพบุรุษคือผู้ที่ยืนหยัดอยู่บนลำแข้งของตัวเอง
มีข้อไหนที่เราทำได้บ้างครับ หนุ่มๆหน้ามล ทั้งหลาย ของจขกท.มีอยู่สองสามข้อ โดยเฉพาะข้อที่ห้ามยืมตังค์ อิอิ
พักเรื่อง สมบัติผู้ดี + สุภาพบุรุษเอาไว้ก่อน มาพูดถึงเรื่องจรรยาบรรณกันมั่ง
จรรยาบรรณ หมายถึง หลักความประพฤติอันเหมาะสมแสดงถึงคุณธรรมและจริยธรรมในการประกอบอาชีพที่กลุ่มบุคคล แต่ละสาขาวิชาชีพประมวลขึ้นไว้เป็นหลักเพื่อให้สมาชิกในสาขาวิชาชีพนั้น ๆ ยึดถือปฏิบัติ เพื่อรักษาชื่อเสียง และส่งเสริมเกียรติคุณ ของสาขาวิชาชีพของตน
เช่น ผู้ที่เป็นครู เป็นอาจารย์ ก็ต้องมีจรรยาบรรณครู , ผู้ที่เป็นสื่อมวลชน ก็ต้องเคารพหน้าที่ของสื่อ และมีจรรยาบรรณในการทำงาน
ยิ่งคนที่มีอาชีพ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องสำคัญๆ ยิ่งควรจะต้องตระหนักและคิดถึง คำว่าจรรยาบรรณให้มากกว่าคนทั่วไปหลายเท่า
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
มาถึงเรื่องของ "อคติ"
คำว่าอคติ ในทางพุทธศาสนา หมายถึง ฐานะอันไม่พึงถึง,ทางความประพฤติที่ผิด, ความลำเอียง มี ๔ คือ
๑. ฉันทาคติ ลำเอียงเพราะรัก
๒. โทสาคติ ลำเอียงเพราะชัง
๓. โมหาคติ ลำเอียงเพราะเขลา
๔. ภยาคติ ลำเอียงเพราะกลัว
เมื่อใดที่คนเรามีอคติ สิ่งที่ตามมาก็มักจะเป็นเรื่องแย่ๆ โดยเฉพาะที่ตัวเจ้าของอคติเอง
อคติ ทำลาย สมบัติผู้ดีที่ไม่แน่ใจว่าเดิมมีอยู่แค่ไหนให้เหลือน้อยลงไปอีก หรืออาจจะไม่เหลืออยู่เลย
อคติ ทำลาย ความเป็นสุภาพบุรุษ ที่หายากอยู่แล้วในโลกทุกวันนี้ จากผู้ชายทั่วไป
เมื่อคนเราโดยเฉพาะผู้ชาย ไม่เหลือแล้วซึ่ง สมบัติผู้ดี และความเป็นสุภาพบุรุษ เราอาจยังมีจรรยาบรรณให้สำนึก ในการดำเนินชีวิต
แต่หากอคติ ปิดกั้น สติและจรรยาบรรณของคน จนเผลอปล่อยตัวปล่อยใจให้ทำเรื่องที่ผิดทั้งในแง่สมบัติผู้ดีและความเป็นสุภาพบุรุษ
หมดสิ้นแล้ว ชายคนนั้น คงจะเป็นแค่ ไอ้กร๊วกตนหนึ่ง
กร๊วกที่ไร้ค่า เกินกว่าคนที่มีสติปัญญาจะลดตัวลงมามอง มาสนใจด้วย
กร๊วกที่รอวันแก่ตายไป แบบไม่มีใครจดจำ
อคติ - (สุภาพบุรุษ+สมบัติผู้ดี) - จรรยาบรรณ = กร๊วก
ข้อแนะนำในการปฏิบัติตนให้มีมารยาทที่ดีต่อสังคม ในวัฒนธรรมสากลทั่วไป ว่าตั้งแต่การหัวข้อการใช้ชีวิตประจำวัน
ไปจนถึงการเข้าสู่วงสังคมในโลกภายนอก ไม่ทราบว่าปัจจุบันน้องๆ ลูก หลานจะยังมีหนังสือแบบนี้อ่านอยู่หรือเปล่า
หรืออาจจะมีแต่หน้าปก และชื่อหนังสือเปลี่ยนไปจากเล่มที่ผมเคยอ่านแล้ว
ยังจำได้อีกว่า คำเพราะๆสองคำที่มักจะเจอบ่อยๆในหนังสือเล่มที่ว่าคือคำว่า "สุภาพบุรุษ" และ "สุภาพสตรี" ซึ่งทั้งสองคำ
ใช้เรียก ชายและหญิง ในสังคมที่ผู้คนมีมารยาทและการปฏิบัติต่อกันในแบบที่มีวัฒนธรรมอันดีตามแบบสากล เวลาดูหนังย้อนยุค
หรืออ่านหนังสือที่มีเรื่องราวในสมัยยุค 60-70 ปีก่อน มักจะเจอคำว่า "Ladies and Gentlemen" บ่อยๆ (เห็นในทีวีมีละครชื่อ
สุภาพบุรุษจุฑาเทพ น่าจะประมาณนั้น)
ขอข้ามคำว่าสุภาพสตรีไปที่สุภาพบุรุษเลยแล้วกัน เพราะเป็นสิ่งที่ จขกท.พยายามจะเป็นมานาน แม้ทุกวันนี้ก็พยายามที่จะเป็นอยู่
"สุภาพบุรุษ" หรือที่ภาษาอังกฤษใช้ gentleman
gentle แปลว่า ผู้ดี มีตระกูลสูง สุภาพอ่อนโอน ค่อย ๆ ถนอม เบา ๆ มือ
man แปลว่า คน ผู้ชาย บุรุษ ลูกผู้ชาย ใจกล้าอย่างผู้ชาย มนุษย์
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ในพจนานุกรมไทย ความหมาย/แปลว่า/คือ
คำศัพท์ / ความหมาย
สุภาพบุรุษ = น. ชายที่มีกิริยาวาจาเรียบร้อย รู้กาลเทศะ และมีคุณธรรม เช่น เขาช่วยเหลือเธอตามหน้าที่สุภาพบุรุษ
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ในคู่มือของสถาบันฝึกทหารแห่งเวอร์จิเนีย (Virginia Military Institute) อันมีชื่อเสียง (มีคนไทยจบจากสถาบันนี้ด้วยเกียรติสูงสุดด้วย)
กล่าวไว้ว่า
บนพื้นฐานแห่งศักดิ์ศรีโดยไม่จำเป็นต้องสอดแนมดูพฤติกรรมอย่างใกล้ชิดทุกย่างก้าว ไม่ว่าจะได้รับการขัดเกลาเพียงใด ไม่มีผู้ใดสมควรถูกพิจารณาเป็นสุภาพบุรุษ เพราะว่าด้วยเกียรติยศแห่งสุภาพบุรุษ เขาจะไม่ยอมเสียคำพูดและไม่ยอมทรยศต่อหลักการของเขา เขาเป็นอัศวินนักรบผู้ถ่อมตน เป็นผู้นำอุดมการณ์ เป็นผู้ปกป้องผู้อ่อนแอที่ไม่สามารถปกป้องเองได้ เขาเป็นผู้นำแห่งกระบวนการยุติธรรม หรือไม่เช่นนั้นเขาผู้นั้นก็มิใช่สุภาพบุรุษ
- สุภาพบุรุษไม่ไปบ้านของผู้หญิงเมื่อตนมีอาการมึนเมา
- สุภาพบุรุษไม่เล่าเรื่องกิจกรรมภายในครอบครัวในที่สาธารณะ หรือแม้แต่กับผู้คุ้นเคย
- สุภาพบุรุษไม่เสียการควบคุมอารมณ์ หรือแสดงอาการโกรธแค้น กลัว เกลียด ประหม่า ขวยเขิน นิยมชมชอบ หรือ อึกทึกคึกโคม ในที่สาธารณะ
- สุภาพบุรุษไม่ตะโกนโห่เรียกผู้หญิง
- สุภาพบุรุษไม่พูดไม่เล่าความดี ความมีคุณค่า ความไร้คุณค่า หรือข้อบกพร่องของผู้หญิง
- สุภาพบุรุษไม่เอ่ยและพยายามหลีกเลี่ยงที่จะเอ่ยราคาหรือค่าใช้จ่าย
- สุภาพบุรุษไม่ยิบยืมเงินทองจากเพื่อน ยกเว้นในสถานะการณ์จำเป็นคับขันจริง ๆ เงินทองที่ขอยืมถือว่าเป็นหนี้ของเกียรติยศและจะต้องใช้คืนทันทีที่เป็นไปได้ หนี้สินที่ก่อขึ้นโดยพ่อแม่ญาติพี่น้องถือเป็นว่าภาระหนี้ของสุภาพบุรุษ (debt of honor)
- สุภาพบุรุษไม่โอ้อวดความร่ำรวยในทรัพย์สินเงินทองและสิ่งของเครื่องใช้เครื่องสะสม
- สุภาพบุรุษไม่มีพฤติกรรมต่อหน้าอย่างลับหลังอย่างไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนก็ตาม เขาปฏิบัติต่อผู้อื่นด้วยความกรุณาโดยไม่คำนึงถึงฐานะทางสังคม
- สุภาพบุรุษไม่ตบบ่าคนแปลกหน้า ไม่ชี้นิ้วสั่งเรียกสุภาพสตรี
- สุภาพบุรุษไม่ประพฤติตนเป็นหมาเลียเท้าผู้ที่มีตำแหน่งสูงกว่าตน และไม่ประพฤติตนเป็นนักเลงเตะตีหรือใช้อำนาจบาทใหญ่กับผู้ที่มีตำแหน่งต่ำกว่าตน
- สุภาพบุรุษไม่ฉกฉวยโอกาสที่ทำให้ตนได้ประโยชน์จากผู้ที่ช่วยตนเองไม่ได้ หรือถูกละเลยทอดทิ้งซึ่งต้องการความช่วยเหลือ และต้องไม่มีสุภาพบุรุษผู้ใดฉกฉวยโอกาสเช่นนั้น
- สุภาพบุรุษเคารพและให้เกียรติในสิทธิของผู้อื่น และต้องการให้ผู้อื่นปฏิบัติต่อเขาเช่นเดียวกัน
- สุภาพบุรุษสามารถเป็นทุกสิ่งที่เขาอยากจะเป็น และ
- สุภาพบุรุษคือผู้ที่ยืนหยัดอยู่บนลำแข้งของตัวเอง
มีข้อไหนที่เราทำได้บ้างครับ หนุ่มๆหน้ามล ทั้งหลาย ของจขกท.มีอยู่สองสามข้อ โดยเฉพาะข้อที่ห้ามยืมตังค์ อิอิ
พักเรื่อง สมบัติผู้ดี + สุภาพบุรุษเอาไว้ก่อน มาพูดถึงเรื่องจรรยาบรรณกันมั่ง
จรรยาบรรณ หมายถึง หลักความประพฤติอันเหมาะสมแสดงถึงคุณธรรมและจริยธรรมในการประกอบอาชีพที่กลุ่มบุคคล แต่ละสาขาวิชาชีพประมวลขึ้นไว้เป็นหลักเพื่อให้สมาชิกในสาขาวิชาชีพนั้น ๆ ยึดถือปฏิบัติ เพื่อรักษาชื่อเสียง และส่งเสริมเกียรติคุณ ของสาขาวิชาชีพของตน
เช่น ผู้ที่เป็นครู เป็นอาจารย์ ก็ต้องมีจรรยาบรรณครู , ผู้ที่เป็นสื่อมวลชน ก็ต้องเคารพหน้าที่ของสื่อ และมีจรรยาบรรณในการทำงาน
ยิ่งคนที่มีอาชีพ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องสำคัญๆ ยิ่งควรจะต้องตระหนักและคิดถึง คำว่าจรรยาบรรณให้มากกว่าคนทั่วไปหลายเท่า
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
มาถึงเรื่องของ "อคติ"
คำว่าอคติ ในทางพุทธศาสนา หมายถึง ฐานะอันไม่พึงถึง,ทางความประพฤติที่ผิด, ความลำเอียง มี ๔ คือ
๑. ฉันทาคติ ลำเอียงเพราะรัก
๒. โทสาคติ ลำเอียงเพราะชัง
๓. โมหาคติ ลำเอียงเพราะเขลา
๔. ภยาคติ ลำเอียงเพราะกลัว
เมื่อใดที่คนเรามีอคติ สิ่งที่ตามมาก็มักจะเป็นเรื่องแย่ๆ โดยเฉพาะที่ตัวเจ้าของอคติเอง
อคติ ทำลาย สมบัติผู้ดีที่ไม่แน่ใจว่าเดิมมีอยู่แค่ไหนให้เหลือน้อยลงไปอีก หรืออาจจะไม่เหลืออยู่เลย
อคติ ทำลาย ความเป็นสุภาพบุรุษ ที่หายากอยู่แล้วในโลกทุกวันนี้ จากผู้ชายทั่วไป
เมื่อคนเราโดยเฉพาะผู้ชาย ไม่เหลือแล้วซึ่ง สมบัติผู้ดี และความเป็นสุภาพบุรุษ เราอาจยังมีจรรยาบรรณให้สำนึก ในการดำเนินชีวิต
แต่หากอคติ ปิดกั้น สติและจรรยาบรรณของคน จนเผลอปล่อยตัวปล่อยใจให้ทำเรื่องที่ผิดทั้งในแง่สมบัติผู้ดีและความเป็นสุภาพบุรุษ
หมดสิ้นแล้ว ชายคนนั้น คงจะเป็นแค่ ไอ้กร๊วกตนหนึ่ง
กร๊วกที่ไร้ค่า เกินกว่าคนที่มีสติปัญญาจะลดตัวลงมามอง มาสนใจด้วย
กร๊วกที่รอวันแก่ตายไป แบบไม่มีใครจดจำ