เสน่งนายพราน

เสน่ง คำนี้คงไม่ค่อยคุ้นกันเท่าไหร่นัก โดยเฉพาะเด็กรุ่นที่ไม่ได้ท่องอาขยานหรือโคลงโลกนิติ เสน่งแปลว่าเขา คือเขาสัตว์ เป็นคำนามสิ่งของ ไม่ได้หมายถึงเขาบุรุษที่สามนะครับ แต่เป็นเขาสัตว์เช่นเขากวาง เขาควาย

พฤษภกาสร อีกกุญชรอันปลดปลง
โททนต์เสน่งคง สำคัญหมายในกายมี
นรชาติวางวาย มลายสิ้นทั้งอินทรีย์
สถิตทั่วแต่ชั่วดี ประดับไว้ในโลกา

ระเบียบแบบแผนแห่งโลกบทนี้คงคุ้นหูคุ้นตาผู้มีอายุทั้งหลายเป็นอย่างดี แต่บางทีบางท่านก็แปลไม่ออก คือภาษาที่ใช้ในโคลงบทนี้หรือบทอื่นๆของหนังสือโคลงโลกนิติเป็นภาษาเก่า พวกที่เข้าใจก็มักจะเป็นพวกเก่าๆ เอิ้ก เอิ้ก เป็นภาษาชั้นสูงสละสลวยงดงามที่รอวันจางหายไปตามกาลเวลา

พฤษภกาสร แปลว่าวัว กับควาย ตรงๆครับ พรึด-สบหรือเดือนพฤษภานั่นแหละ หมายถึงวัว และกา-สอน หมายถึงควาย
อีกกุญชรอันปลดปลง หมายถึงช้างที่ตายแล้ว กุน - ชอน คือช้าง
โททนต์เสน่งคง เขี้ยวทั้งสองและเขาของมันก็ยังอยู่ โท คือ สอง ทนต์ คือฟัน สะ - เหน่ง คือเขา
สำคัญหมายในกายมี ของสำคัญในกาย
นรชาติวางวาย คนหรือมนุษย์ตายแล้ว นอ - ระ - ชาด คือมนุษย์
มลายสิ้นทั้งอินทรีย์ คือหายไปทั้งร่างกาย
สถิตทั่วแต่ชั่วดี คือที่เหลืออยู่ก็คือความชัวกับความดี
ประดับไว้ในโลกา ตกแต่งอยู่ในโลกใบนี้

คือรวมๆแล้วหมายถึงสัตว์ต่างๆที่เราเรียกกันว่าสัตว์หรือสัตว์เดรัจฉาน สัตว์ติรัจฉานผู้ไปทางขวาง แม้มันเกิดขึ้นมาและตายลงไปก็ยังเหลือส่วนต่างๆของร่างกายให้ระลึกถึงเช่นเขา เขี้ยว งา หรือชิ้นส่วนของสัตว์ที่มนุษย์เห็นว่าสำคัญและพอจะเก็บไว้ได้ เหมือนเปลือกหอย กระดองเต่า หนังเสือ ทำนองนั้นด้วย แต่คนเราตายแล้วร่างกายไม่มีคุณค่าประโยชน์อันใดกับผู้ที่ยังอยู่ เหลือเพียงคุณงามความดีหรือความเลวร้ายก็แล้วแต่ให้คนที่มาทีหลังได้เล่าสู่กันฟัง ไปชั่วระยะเวลานึง ก็ให้เลือกเอาว่าอยากให้คนที่ยังอยู่ซึ่งอาจจะรวมไปถึงลูกหลานของเราพูดถึงเราในแบบไหน

ส่วนหนังสือเสน่งนายพราน เป็นหนังสือแปลมาจากเรื่องของโรเบิร์ต รูอาร์ก แปลโดยอาจารย์ไพโรจน์ พันธุมจินดา ชื่อหนังสือว่า Horn of the hunter เรื่องชื่อไทยเสน่งนายพราน ท่านอาจารย์ไพโรจน์ก็คงเป็นคนตั้งให้ด้วยเช่นกัน

ผมไม่มีหนังสือแปลเรื่องนี้ แต่ก็อ่านจากหนังสือชีวิตกลางแจ้งจนจบเช่นกันกับเรื่องอื่นๆ ผมชอบเรื่องของโรเบิร์ต รูอาร์ก มากกว่าของยอช ไมเคิล

ผมเองชอบมีดด้ามเขา ชอบมาตั้งแต่เด็กๆ จนแก่ขนาดนี้แล้วก็ยังชอบอยู่ จริงๆแล้วเป็นคนมีนิสัยชอบไปทางพราน คือเดินป่าล่าสัตว์ใช้ชีวิตท่องไปในไพรกว้าง แต่เดี๋ยวนี้ไม่ได้ล่าหรือทำให้ตัวอะไรตาย ก็เลิกเป็นพรานแต่ก็ยังชอบเดินป่าพักแรมใช้ชีวิตใต้ต้นไม้อยู่เหมือนเดิม และที่ยังเป็นเหมือนสมัยก่อนๆก็คือชอบซากสัตว์ที่ระลึกแบบที่เค้าเรียกโทรฟี่ จริงๆแล้วที่ผมชอบก็น่าจะชอบเพราะอยากเอามาทำด้ามมีดนี่แหละ เอิ้ก เอิ้ก

สมัยก่อนยังโชคดีเคยได้เขากวางป่า แบบแท้ๆบ้าง เนื้อจะดีกว่าสมัยนี้ ส่วนมากหรือเกือบทั้งหมดที่ผมได้มาเป็นเขากวางเลี้ยง อาจจะอยู่ที่สายพันธุ์ของมันด้วย กวางไทยเป็นสายกวางอินเดีย กวางแซมบ้า แต่กวางเลี้ยงที่เค้าส่งเสริมให้เลี้ยงกันมันเป็นกวางยุโรปอย่างกว่างรูซ่า กวางซิทก้า กวางแดง อะไรทำนองนั้น เนื้อเขามีไม่มากครับ น้ำหนักเบากว่าเขากวางป่าที่เราเรียกกวางม้า กวางแซมบ้า แต่ก็ยังโชคดีที่มีเขากวางมาใช้พอให้หายคิดถึง ของพอมีเรื่อยๆ ราคาพอซื้อได้ ถ้าเป็นเขากวางป่า คนต้องบ้ามากๆถึงจะเอามาทำด้ามมีดได้ คือมันหายากและราคาสูงกว่าเขากวางเลี้ยงมากโขอยู่

เขากวางที่ได้มาข้างนึง มันจะตัดทำด้ามมีดชั้นเอกได้เล่มนึงครับ คือเล่มเดียว นอกนั้นมักจะต้องเป็นด้ามประกอบ หรือด้ามต่อ ไม่งั้นก็เป็นมีดที่รองๆลงไป เช่นดัดแปลงออกแบบให้เข้ากับความโค้งงอ หรือการบิดเบี้ยวเป็นวงโค้งของเขา ถ้าจะตัดต้องคำนวณให้เสร็จสรรพว่าเล่มเอกใช้ตรงไหน เล่มรองใช้ตรงไหน เศษที่เหลือใช้ทำอะไร คือมันต้องใช้ให้คุ้มค่ากับความหายาก ถ้าตัดแล้วก็ตัดเลย เอาคืนบ่ได้ แต่ส่วนใหญ่มันก็ไม่พลาดนะครับ จะได้มีดเล่มเอก และเล่มรองๆลงไป เศษเหลือของเขาก็เอาไว้ต่อด้ามมีด รองคอด้าม หรือไม่ได้อะไรก็ใช้เป็นแผ่นแปะ ปิดรอยเจาะกั่นที่ท้ายด้ามก็ยังดี

จัดการไม่ให้เหลือเศษหรือไม่ให้ทิ้งส่วนหนึ่งส่วนใดของเขากวาง ไม่ใช่ว่าตระหนี่ถี่เหนียวอะไรนะครับ แต่มองเห็นคุณค่าของมันจริงๆ มองมันด้วยความเคารพในความพยายามที่จะสร้างสรรค์อะไรซักอย่าง มันเคยเป็นส่วนหนึ่งของสิ่งมีชีวิต และทุกวันนี้ถึงมันไม่มีชีวิตแต่มันยังเปี่ยมไปด้วยจิตวิญญาณ มันเคยเกิดและตายเหมือนๆกับเรา ผมเองทำบุญให้หมาให้แมวเสมอ คือใส่บาตรหรือทำบุญที่วัดแล้วทำบุญอุทิศเป็นการเฉพาะให้สัตว์ สัตว์เลี้ยงเช่นแมว หมา ปลา นก ด้วงแมลงต่างๆที่เคยเลี้ยง รวมไปถึงตัวอะไรต่างๆที่เรากินเข้าไปด้วย ขอให้ได้รับกุศลเล็กน้อยที่ข้าพเจ้าแผ่ให้ และแน่นอน กวางต่างๆที่เป็นเจ้าของเขา วัวทุกตัวที่เคยเป็นเจ้าของซองหนัง ขอให้ท่านทั้งหลายอยู่เป็นสุขทั้งในภพนี้และภพต่อๆไปเถิด

มีดด้ามเขามันไม่เหมือนมีดชนิดอื่นๆ มองดูก็เห็น จับดูก็รู้ แค่กำไว้เฉยๆก็เข้าใจได้ดีในความเป็นตัวตนของมัน เขากวางแต่ละอันต่างกัน เท่าที่ผมเคยเจอ ยังไม่มีอันไหนที่เหมือนกันจริงๆ เขากวางข้างซ้ายลวดลายและเส้นสายจะเหมือนหรือคล้ายกับอีกข้างเพียงแต่มันไปกันคนละด้าน เหมือนภาพสะท้อนของกันและกัน โครงสร้างของมันเป็นอย่างนั้น ความหยาบละเอียดของผิวเขากวางที่เป็นปุ่มเป็นนูน เป็นรอยขดไปขดมา เราเรียกกันว่าเม็ดมะระ เป็นของที่ไม่มีใครทำขึ้นได้ นอกจากกวางเจ้าของเขา เขากวางเทียมก็มี แต่มันก็ได้อารมณ์แบบเขากวางเทียมนั่นแหละ ที่เทียมจากวัสดุสังเคราะห์ก็มี ที่ทำจากกระดูกสัตว์ก็มาก เรื่องความแข็งของเขากวางถ้าเป็นกวางสมัยก่อนที่อายุมากๆ คือเขากวางบนหัวจะเปลี่ยนใหม่ทุกปี คือผลัดเขา เขาที่ได้จากกวางตัวแก่ๆ มันแข็งยิ่งกว่าไม้ หรือวัสดุสังเคราะห์ เรียกว่าไมคาตาร์หรือจีสิบ ยังไม่แข็งเท่ากับเขากวางแบบที่เรียกกันว่าเขาพริก

ผมอายุก็จัดว่ามากแล้ว ทำความดีมานิดหน่อย ความเลวร้ายไม่อยากจะพูดถึง เอิ้ก เอิ้ก อีกไม่กี่ปีก็คงตาย ถึงจะตายตามธรรมชาติก็คงอีกไม่นาน เรื่องที่ผู้คนกล่าวถึงในภายหลังไม่แน่ว่าจะน่าฟังเท่าใด ที่แน่ๆคงเหลือมีดสนิมๆทิ้งไว้บนโลกใบนี้หลายร้อยหลายพันหลายหมื่นเล่ม ผู้คนต่างเล่าขานถึงมันว่ามีดแมวโหล ทำโดยน้าแมวโม้สมิธ ช่างตีเหล็กผู้โม้เก่งที่สุดเท่าที่แผ่นดินไทยเคยมี

อืมม
ฟังดูก็หรูดีเหมือนกันนะ
เอาละ เอาละเท่านี้พอ แค่นี้ก็ยังดี