อย่างอริยสัจ 4 นั้นคือความจริง ซึ่งวิทยาศาสตร์สูจน์ได้ แต่คนที่เข้าใจอริยสัจ 4 จริงๆ กลับมีน้อยมาก คือคนที่เข้าใจส่วนใหญ่จะเป็นคนที่มีพื้นฐานการศึกษาอยู่แล้ว หรือเป็นคนที่ศึกษาธรรมมะอย่างเป็นจริงเป็นจังเท่านั้น แต่คนส่วนใหญ่ที่เป็นชาวบ้านธรรมดาที่หาเช้ากินค่ำ จบการศึกษาแค่ประถมศึกษา วันๆยุ่งอยู่แต่กับการทำงาน ไม่ค่อยมีเวลาได้เข้าวัดปฏิบัติธรรม มีเวลาแค่ตักบาตรตอนเช้าแล้วก็ไปทำงานแค่นั้น ไม่มีเวลามาฟังบรรยายธรรม จะเข้าใจอริยสัจ 4 ได้ยากมาก ซึ่งผมมองว่านี่คืออีกปัจจัยที่ทำให้หลายๆคนมีความเชื่องมงาย ดังนั้นประเด็นที่ผมจะถามคือจะทำอย่างไรให้คนเหล่านี้เข้าใจ อริยสัจ 4 ได้

ผมมองเรื่องนี้คล้ายๆกับ เรื่องผลการศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์ เช่น หากจะถามว่า ทฤษฎีสัทพัทธภาพทั่วไป เป็นจริงไหม ซึ่งคำตอบคือมันก็เป็นจริงแหละ เพราะหลักฐานคือ ภาพถ่ายหลุมดำที่ยืนยัรการบิดโค้งของแสง ที่กล่าวไว้ในทฤษฎี หรือ ภาพถ่ายวงแหวนไอสไตน์ จากกล้องโทรทัศน์อวกาศ ที่ถ่ายเมื่อกาแล็กซี่หนึ่ง เคลื่อนที่ไปใกล้กับอีกกาแลกซี่หนึ่ง แรงโน้มถ่วงของกาแล็กซี่ที่มีมวลมากกว่าจะทำให้แสงที่เดินทางมาจากกาแล็กซีที่มีมวลน้อยกว่าเกิดการบิดโค้ง ซึ่งก็ชัดเจนแหละว่าเป็นจริง แต่คนที่จะเข้าใจเรื่องเหล่านี้ได้จะเป็นคนที่อยู่ในวงการเท่านั้น หรือเป็นคนที่ได้ศึกษาเรื่องนี้มาในระดับหนึ่งเท่านั้นถึงจะเข้าใจได้ คนธรรมดาหาเช้ากินค่ำยากที่จะเข้าใจเรื่องนี้ได้

หรือคณิตศาตร์ระดับสูง เช่น แคลคูลัส ถ้าไม่ใช่คนที่ศึกษาด้านนี้มา เช่น นักคณิตศาตร์ นักวิทยาศาสตร์ ครูสอนคณิตศาสตร์ หากไม่ใช่คนเหล่านี้ แต่เป็นคนทั่วไปก็เข้าใจเรื่องนี้ได้ยาก

อริยสัจ 4 ก็เช่นเดียวกัน แต่เราจะอธิบายให้คนเหล่านี้คือคนทั่วไป ที่ไม่มีการศึกษา ไม่ทีความรู้ สามารถเข้าใจได้ง่าย และนำไปปฏิบัติได้ อย่างไร โดนที่เขาไม่เบื่อหน่ายไปซะก่อนเหมือนเวลาเราเรียนคณิตศาสตร์ หรือฟิสิกส์ ครับ

(พูดมาถึงตรงนี้เข้าใจแล้วว่าเหตุใดพระบางท่าน หรือวัดบางวัด ไม่ค่อยสอนเรื่องอริยสัจ 4 เพราะเป็นเรื่องยากที่คนทั่วไปจะเข้าใจได้ เลยได้แต่สอนให้คนรู้จักทำบุญทำทานแค่นั้น และเข้าใจแล้วว่าทำไมคนส่วนใหญ่ถึงยังมีความเชื่องมงายอยู่)

(ขออนุญาตแท็กห้องนักจิตวิทยาด้วย เพราะคิดว่านักจิตวิทยาน่าจะเข้าใจเรื่องความสามารถในการเรียนรู้ของคนได้ดี)