เมื่อจิตไม่ลงล็อค การภาวนาจึงวน วนอยู่กับสติปัฐฐาน4 กาย เวทนา จิต ธรรม จึงต้องทราบถึงจิตที่ทรงตัว ลงล็อคแล้วมีลักษณะอย่างไร
1.รูปนามปรากฏ เกิดดับในความว่าง
2.เป็นอารมณ์ปรมัตถ์ แต่ละอารมณ์ แต่ละขณะยึดไม่ได้ เกิดแล้วดับไปอย่างรวดเร็ว
3.ตัวรู้หรือจิตผู้รู้เองแม้จะกลืนกับความว่าง แต่การรู้ในขณะหนึ่งๆนั้นต้องรู้ด้วยความเป็นอุเบกขา เมื่อตัวรู้ไปรู้แต่ละอารมณ์ ต้องรู้ถึงการดับ(หมดไป)ของแต่ละตัวรู้นั้นด้วย "สติ สมาธิ จึงจะตั้งอยู่" เป็นกำลังในการรู้ต่อไป
4.เมื่อรู้3ได้แล้ว กลับมารู้จิตขณะนั้น ว่าเป็นอย่างไร(รู้จิตในจิต)สติ สมาธิ ความสงบยังตั้งอยู่หรือไม่ ถ้ากำลัง สติ สมาธิตก ก็ปรับอินทรีย์(ธัมมวิจยะ)
1,2,3,4 เมื่อได้แล้ว จิตจึงจะทรงตัว เป็นอารมณ์ปัจจุบัน