https://84000.org/tipitaka/pitaka_item/v.php?B=16&A=5000&Z=5111
๔. มาตุสูตร
[๔๕๐] พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี
เขตพระนครสาวัตถี ณ ที่นั้นแล พระผู้มีพระภาคตรัสเรียกภิกษุ
ทั้งหลาย ... แล้วได้ตรัสว่า 

[..อนมตคฺโคยํ   ภิกฺขเว   สํสาโร  ปุพฺพา   โกฏิ  น  ปญฺญายติ  
อวิชฺชานีวรณานํ  สตฺตานํ  ตณฺหาสญฺโญชนานํ  สนฺธาวตํ   สํสรตํ    ฯ ]
ดูกรภิกษุทั้งหลาย สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ ฯลฯ 

[..น   โส   ภิกฺขเว  สตฺโต  สุลภรูโป  โย น มาตา ภูตปุพฺโพ ..]
สัตว์ที่ไม่เคยเป็นมารดา โดยกาลนานนี้ มิใช่หาได้ง่ายเลย

ข้อนั้นเพราะเหตุไร เพราะว่า สงสารนี้กำหนดที่สุดเบื้องต้นเบื้องปลายไม่ได้ ฯลฯ
พอเพื่อจะหลุดพ้น ดังนี้ ฯ

---

สรุป..
1. สิ่งที่เวียนว่ายในสังสารวัฏ.. สี่งนั้น..พระศาสดทรงเรียกว่า " สัตว์ - สตฺต - สตฺตา - สตฺโต "..
    นี่จากข้อความบาลีที่ว่า  " อวิชฺชานีวรณานํ  สตฺตานํ  ตณฺหาสญฺโญชนานํ  สนฺธาวตํ   สํสรตํ     "

2. พระองค์กล่าวว่า.. เพราะเหตุที่สังสารวัฏ..มันมีนานมาก..จนไม่สามารถหาเบื้องต้น..และ..เบื้องปลายได้
    ดังนั้น... สัตว์ผู้ยึดติด(ในอุปาทานขันธ์5)..ผู้ซึ่งไมเคยได้การเกิดเป็นมารดา..นั้น  ไม่มีเลย
    ทุกๆคน..เคยได้การเกิดเป็นมารดามาแล้วกันทุกๆคน.. 

3.  เราจึงคิดพิจารณาต่อไปได้..ว่า...
     แม้นปัจจุบันจะได้การเกิดเป็นผู้ชายก็ตาม  ในอดีตล้วนได้เป็นมารดามาแล้ว...
     เพราะว่า...ในอดีต..และ..ปัจจุบัน..เราก็คือ " สัตว์ตัวเดียวกัน - ตัวเดิม " 

4.  เมื่อเกิดชาติ...สัตว์ไม่ได้เกิด แต่...สัตว์ได้การเกิด...สิ่งที่เกิดชาติ..คือ..ขันธ์5เท่านั้น
     เมื่อตายมรณะ...สัตว์ไม่ได้ตาย..มรณะ แต่...สัตว์ได้การตาย..ได้มรณะ...สิ่งที่ตายมรณะ..คือ..ขันธ์5เท่านั้น
     ดังพุทธพจน์ที่ว่า..

     "  ทุกฺขเมว    อุปฺปชฺชมานํ   อุปฺปชฺชติ   ทุกฺขํ   นิรุชฺฌมานํ  นิรุชฺฌตีติ   น   กงฺขติ   น   วิจิกิจฺฉติ   ฯ   "

แปลว่า..   
     "  ทุกข์นั่นหละ..เมื่ออุบัติขึ้น..ก็อุบัติขึ้นมา   ทุกข์นั่นหละ..เมื่อดับ..ก็ดับไป  <---(อริยสาวก)ย่อมไม่เคลือบแคลงสงสัย.. "