ส้มตำก็อาจจะหนักน้ำมะขามกว่าเดิมหน่อย เดี๊ยนก็เพิ่งมาทราบจากในพันทิพนี่แหละ ว่าสูตรทางอีสานเขาจะใส่น้ำมะขามลงไปด้วย ตอนไปซื้อไม่ได้สังเกตละเอียดว่าแม่ค้าตักน้ำมะขาม (ไวมาก แม้แต่แป้งนัวเดี๊ยนก็ไม่ทันห้าม 55) ตอนกิน เดี๊ยนก็ลิ้นจระเข้มาก ตอนซดน้ำส้มตำที่เหลือก้นถุง ก้นจาน

แต่ช่วงโควิดมาใหม่ ๆ ไม่กล้ากินส้มตำ เพราะเป็นผักดิบ ไม่ผ่านความร้อน เดี๊ยนก็กินมะม่วงน้ำปลาหวานแก้ขัด ใส่พวกปลากระดี่แห้งทอดแล้วโขลกให้ละเอียด กะปิ อ้อยงบ เอามาละลาย เจียวหอมแดง พริกแห้งบางทีขี้เกียจ ก็ฉีกซองพริกป่นที่มากับพวกก๋วยเตี๋ยว

เวลาทำน้ำพริกกะปิ ก็ใช้มะม่วงเปรี้ยวแทน มันก็จะคล้าย ๆ การ deconstruct ข้าวคลุกกะปิ ที่เรามักจะได้กินมะม่วงดิบซอยเป็นเครื่องเคียง หรือถ้าอยู่แถบภาคกลาง ภาคตะวันออก ก็ใช้มะดัน ระกำ ทำน้ำพริกแทน (มันหน้านี้รึเปล่าเนี่ย สละ ระกำ แล้ว ตะลิงปลิง ด้วยมั้ย)

มะกรูดนี่ แกงส้มทางเหนือ จะใช้แต่งรส - กลิ่น อยู่แล้ว (มะกรูด มะนาว มะขามเปียก มะเขือเทศ) เอามาทำน้ำพริกกะปิ กลิ่นมันก็จะไม่ได้ ไม่ใช่ เท่ากับตอนใช้มะนาวแป้น แต่ก็เปรี้ยวสดชื่น ลดกลิ่นกะปิดีค่ะ

มีอยู่ช่วงนึงที่คั้นน้ำมะนาวแล้วฟรีซเก็บไว้ ก็ได้ใช้ ส่วนปีนี้ ไม่แน่ใจ กินสดไปก่อน