เรื่องนี้ผมสังเกตนะ แบบอาณาจักรจีนรวมเป็นหนึ่ง ทางยุโรปแตกเป็นรัฐ ประเทศต่างๆ แรงจูงใจ แรงกระตุ้นก็แตกต่างทางอาณาจักรจีนไม่ค่อยมีภัยคุกคามอะไรที่จะให้เป็นแรงกระตุ้นในการพัฒนาการ หรือแนวคิดใหม่ๆ เพราะไม่ม่แรงกระตุ้นที่มากพอ แม้จะมีชนเผ่านอกด่านมาคอยก่อกวนอยู่ แต่ก็มีกำแพงเมืองจีนคอยกัน และถือว่าเล็กในสายตาชาวฮั่น หรือชาวหัวเซี่ย ตรงจุดนี้เห็นจากสมัยราชวงศ์ซ่งเหนือ-ใต้ ที่ชนเผ่านอกด่านรุ่งเรืองเข้าตั้งถิ่นฐานหลังกำแพงเมืองจีนมีการพัฒนาสร้างเป็นอาณาจักรขึ้นอย่าง เหลียว กิมก๊ก โครงสร้างเป็นระบบไม่ใช่แบบชนเผ่า ทำให้อาณาจักรติดต่อ มีแรงจูงใจพัฒนาทั้งด้านอาวุธ และอื่นๆ ทางฝั่งยุโรปประเทศต่างรบกัน หากแพ้สิ้นชาติได้เลย อย่างโปแลนด์ เป็นต้น เป็นแรงกระตุ้นให้พัฒนา ประเทศต่างๆ ติดต่อกัน ค้าขายกัน แลกเปลี่ยนแนวคิด ความคิดกัน ที่เขียนมาจากความทรงจำล้วนๆ หากผิด ขออภัยในที่นี้ด้วยครับ