ภาพด้านบน : จากซ้ายสุดไปขวา Luban No. 102, Luban No. 60.1/2, Luban Rebate Block Plane
กบ Low Angle Block Plane มีหลายแบบให้เลือกใช้ ท่านที่เพิ่งเริ่มศึกษางาน Hand Tools อาจจะสับสนว่าควรจะใช้กบตัวไหนทำอะไรบ้าง บทความนี้จะช่วยชิ้แจงความแตกต่าง และวาระการใช้งานของกบแต่ละแบบให้ได้ทราบครับ
ทำไมต้องเป็นองศาต่ำ?
กบแบบ Block Plane โดยทั่วไปมีอยู่สองลักษณะคือแบบองศาธรรมดา (ฐานรองใบ 20 + องศาใบ 25 = 45 องศา) และแบบองศาต่ำที่ฐานรองใบกบอยู่ที่ 12 องศา รวมกับองศาในการลับใบที่ 25 องศา ทำให้องศาที่ใบกบจะทำการเฉือนเนื้อไม้อยู่ที่ 37 องศา ซึ่งนอกจากจะเหมาะกับการไสไม้โดยทั่วไปแล้ว ยังเหมาะที่จะใช้กับส่วนของหัวไม้ (End Grain) อีกด้วย ทำให้ตัวกบองศาต่ำเป็นตัวเลือกที่จะใช้ประโยชน์ในงานไม้ได้หลากหลายกว่ากบ Block Plane ในแบบองศาธรรมดา
01. Low Angle Block Plane No. 60-1/2 (Adjustable Mouth)
ผลิตตามแบบฉบับบของกบหล็กองศาต่ำ Stanley No. 60-1/2 ในช่วงปี ค.ศ. 1902-1982 กบตัวนี้มีลักษณะพิเศษคือสามารถปรับความกว้างของปากได้ โดยการหมุนปุ่มสกรูทองเหลือง แล้วเลื่อนคันโยกเข้าออกที่บริเวณของปากกบด้านหน้า ซึ่งทำให้กบตัวนี้สามารถใช้ไสไม้ได้ทั้งหนาและบาง โดยการปรับปากให้แคบๆ จะช่วยกดเส้นใยไม้ ไม่ให้ยกตัวและเกิดหลุมเสี้ยนบนพื้นผิวไม้ (Tear-Out) ในกรณีที่จำเป็นต้องทำการไสไม้แบบย้อนทิศทางของเสี้ยน ส่วนการปรับปากกบให้กว้างขึ้น จะช่วยให้สามารถไสไม้ออกได้ในปริมาณมากๆ ในกรณีที่ต้องการความรวดเร็วในการทำงาน
ภาพด้านบน : การปรับปากของกบให้กว้างหรือแคบได้ด้วยการคลายสกรูทองเหลือง และดันคันโยกขึ้นลงจะช่วยให้สามารถบังคับความกว้างของปากกบได้อย่างง่ายๆ โดยปากแคบจะใช้ในการไสเก็บงานละเอียดที่ต้องการพื้นผิวที่เรียบเนียน ส่วนปากที่กว้างขึ้นใช้กับการกินเนื้อไม้ที่มากและหนาขึ้นเพื่ิอลดเวลาในการทำงาน
เนื่องจากใบกบกว้างประมาณ 1-5/8 นิ้ว ผมมักจะใช้กบตัวนี้เอาไว้เก็บรายละเอียดขอบไม้ด้านข้าง หรือสำหรับแผ่นไม้ที่ไม่ได้กว้างมาก โดยตั้งปากกบให้แคบที่สุด และตั้งใบให้กินเนื้อไม้บางที่สุดเท่าที่จะทำได้ และอาจจะเป็นการเก็บร่องรอยตำหนิเล็กๆน้อย (หลังจากได้ทำการไสชิดด้วย Jointer Plane เบอร์ 7 หรือ 8 แล้ว) และด้วยน้ำหนักที่เบาและพอดีมือทำให้เป็นกบที่ได้หยิบจับขึ้นมาใช้บ่อยที่สุดตัวหนึ่ง
02. Low Angle Rebate Block Plane
กบตัวนี้เป็นกบเฉพาะทางที่มีลักษณะโดยรวมเหมือนกับ Low Angle Block Plane No. 60-1/2 ทุกประการ ยกเว้นกรณีเดียวคือปากของกบไม่สามารถปรับเลื่อนเข้าเลื่อนออกได้ แต่กบตัวนี้ก็มีลักษณะพิเศษแตกต่างออกมาคือใบกบจะมีความกว้างเท่ากับขอบข้างของตัวเรือนของกบ โดยผู้ผลิตจะตัดเว้าโค้งส่วนของขอบข้างออกเพื่อให้ใบกบยื่นออกมาได้จนสุดขอบ กบแบบนี้โดยคุณลักษณะแล้วจัดอยู่ในประเภทของ Joinery Plane ด้วยเหมือนกัน คือกบที่ใช้ในการตกแต่งชิ้นส่วนของข้อต่อ หรือ Joint เพื่ิอช่วยให้งานประกอบเรียบเนียน และสวยงามเรียบร้อยมากขึ้นนั่นเอง
Rebate หรือ Rabbet ในภาษาของงานไม้หมายถึงร่องหรือบ่าที่ทำมุม 90 องศากับผนังอีกด้านหนึ่งของร่อง โดยส่วนมากมักจะใช้เรียกร่องที่วิ่งไปตามความยาวของเสี้ยนไม้เป็นหลัก โดยประโยชน์ของใบมีดที่ยื่นออกมาจนถึงขอบของตัวกบจะช่วยตัดเส้นใยไม้บริเวณขอบที่มุม 90 องศาพอดีทำให้สามารถประกอบชิ้นงานได้โดยไม่มีเศษไม้ตรงมุมด้านในมาทำให้เสียฉากเวลาประกอบงาน กบแบบนี้สามารถใช้เก็บงานตามขอบไม้ได้เหมือนกัน แต่เนื่องจากปากกบที่ไม่สามารถปรับความกว้างได้อาจทำให้มีข้อจำกัดสำหรับเสี้ยนไม้บางประเภทครับ
ภาพด้านบน 1 : ด้วยตัวกบที่ขนาดเล็กจนสามารถสอดเข้ากระเป๋าในผ้ากันเปื้อนด้านหน้าได้ กบตัวนี้เลยได้ชื่อเล่นเก๋ๆว่า Apron Plane
ภาพด้านบน 2 : วัสดุอย่างแมงกานีสบรอนซ์ ช่วยเพิ่มน้ำหนักให้กับกบตัวนี้ให้สามารถทำงานได้อย่างเสถียรมากขึ้น แมงกานีสบรอนซ์ไม่มีปัญหาสนิม หรือปลอดสนิม 100% และคาแรคเตอร์สำคัญของวัสดุประเภทนี้คือเมื่อใช้ไปซักพัก ตัววัสดุจะเปลี่ยนสีและพื้นผิวไปจากมันวาวเป็นด้านและหม่น (เกิดจากการทำปฏิกริยาของอากาศและเหงื่อในมือ) ซึ่งก็มีเสน่ห์ไปอีกแบบครับ
03. Low Angle Block Plane No. 102
กบ Low Angle ตัวนี้มีความพิเศษที่ขนาดของกบที่เล็กพอดีมือจนสามารถใส่พกเอาไว้ในกระเป๋าด้านหน้าของผ้ากันเปื้อนได้ จนทำให้ได้ชื่อเล่นเก๋ๆว่า "Apron Plane" ตัวเรือนของกบตัวนี้ทำด้วยแมงกานีสบรอนซ์ซึงให้น้ำหนักต่อคิวบิกเมตรที่มากกว่าเหล็กหล่อ และป้องกันปัญหาในเรื่องของสนิมแบบ 100% (แมงกานีสบรอนซ์ไม่ขึ้นสนิม) ทำให้เป็นกบที่ดูแลรักษาง่ายและ ใช้งานสะดวกด้วยขนาดที่พอดีมือ
เนื่องด้วยขนาดที่เล็ก น้ำหนักที่เบาที่สุดเมื่อเทียบกับกบ Block Plane ตัวอื่นๆ และสามารถใช้งานได้ด้วยมือเดียว กบตัวนี้จึงเหมาะมากกับการเก็บงานเล็กๆที่ต้องการความละเอียด เช่นการลบมุมคมของขอบไม้ (Chamfering) และงานเก็บตามขอบตามมุมที่ต้องการความแม่นยำสูง แต่กบตัวนี้ก็ยังใช้ไสไม้ได้เหมือนกันนะครับ แต่เนื่องด้วยใบกบที่มีขนาดเล็กเพียง 1-1/4 นิ้ว และปากกบที่ไม่สามารถปรับได้ทำให้มีข้อจำกัดกับไม้บางประเภทพอสมควรครับ
ประเภทของกบไสไม้ขนาดเล็ก (Block Planes) สำหรับงานไม้ทำมือ
ภาพด้านบน : จากซ้ายสุดไปขวา Luban No. 102, Luban No. 60.1/2, Luban Rebate Block Plane
กบ Low Angle Block Plane มีหลายแบบให้เลือกใช้ ท่านที่เพิ่งเริ่มศึกษางาน Hand Tools อาจจะสับสนว่าควรจะใช้กบตัวไหนทำอะไรบ้าง บทความนี้จะช่วยชิ้แจงความแตกต่าง และวาระการใช้งานของกบแต่ละแบบให้ได้ทราบครับ
ทำไมต้องเป็นองศาต่ำ?
กบแบบ Block Plane โดยทั่วไปมีอยู่สองลักษณะคือแบบองศาธรรมดา (ฐานรองใบ 20 + องศาใบ 25 = 45 องศา) และแบบองศาต่ำที่ฐานรองใบกบอยู่ที่ 12 องศา รวมกับองศาในการลับใบที่ 25 องศา ทำให้องศาที่ใบกบจะทำการเฉือนเนื้อไม้อยู่ที่ 37 องศา ซึ่งนอกจากจะเหมาะกับการไสไม้โดยทั่วไปแล้ว ยังเหมาะที่จะใช้กับส่วนของหัวไม้ (End Grain) อีกด้วย ทำให้ตัวกบองศาต่ำเป็นตัวเลือกที่จะใช้ประโยชน์ในงานไม้ได้หลากหลายกว่ากบ Block Plane ในแบบองศาธรรมดา
01. Low Angle Block Plane No. 60-1/2 (Adjustable Mouth)
ผลิตตามแบบฉบับบของกบหล็กองศาต่ำ Stanley No. 60-1/2 ในช่วงปี ค.ศ. 1902-1982 กบตัวนี้มีลักษณะพิเศษคือสามารถปรับความกว้างของปากได้ โดยการหมุนปุ่มสกรูทองเหลือง แล้วเลื่อนคันโยกเข้าออกที่บริเวณของปากกบด้านหน้า ซึ่งทำให้กบตัวนี้สามารถใช้ไสไม้ได้ทั้งหนาและบาง โดยการปรับปากให้แคบๆ จะช่วยกดเส้นใยไม้ ไม่ให้ยกตัวและเกิดหลุมเสี้ยนบนพื้นผิวไม้ (Tear-Out) ในกรณีที่จำเป็นต้องทำการไสไม้แบบย้อนทิศทางของเสี้ยน ส่วนการปรับปากกบให้กว้างขึ้น จะช่วยให้สามารถไสไม้ออกได้ในปริมาณมากๆ ในกรณีที่ต้องการความรวดเร็วในการทำงาน
ภาพด้านบน : การปรับปากของกบให้กว้างหรือแคบได้ด้วยการคลายสกรูทองเหลือง และดันคันโยกขึ้นลงจะช่วยให้สามารถบังคับความกว้างของปากกบได้อย่างง่ายๆ โดยปากแคบจะใช้ในการไสเก็บงานละเอียดที่ต้องการพื้นผิวที่เรียบเนียน ส่วนปากที่กว้างขึ้นใช้กับการกินเนื้อไม้ที่มากและหนาขึ้นเพื่ิอลดเวลาในการทำงาน
เนื่องจากใบกบกว้างประมาณ 1-5/8 นิ้ว ผมมักจะใช้กบตัวนี้เอาไว้เก็บรายละเอียดขอบไม้ด้านข้าง หรือสำหรับแผ่นไม้ที่ไม่ได้กว้างมาก โดยตั้งปากกบให้แคบที่สุด และตั้งใบให้กินเนื้อไม้บางที่สุดเท่าที่จะทำได้ และอาจจะเป็นการเก็บร่องรอยตำหนิเล็กๆน้อย (หลังจากได้ทำการไสชิดด้วย Jointer Plane เบอร์ 7 หรือ 8 แล้ว) และด้วยน้ำหนักที่เบาและพอดีมือทำให้เป็นกบที่ได้หยิบจับขึ้นมาใช้บ่อยที่สุดตัวหนึ่ง
02. Low Angle Rebate Block Plane
กบตัวนี้เป็นกบเฉพาะทางที่มีลักษณะโดยรวมเหมือนกับ Low Angle Block Plane No. 60-1/2 ทุกประการ ยกเว้นกรณีเดียวคือปากของกบไม่สามารถปรับเลื่อนเข้าเลื่อนออกได้ แต่กบตัวนี้ก็มีลักษณะพิเศษแตกต่างออกมาคือใบกบจะมีความกว้างเท่ากับขอบข้างของตัวเรือนของกบ โดยผู้ผลิตจะตัดเว้าโค้งส่วนของขอบข้างออกเพื่อให้ใบกบยื่นออกมาได้จนสุดขอบ กบแบบนี้โดยคุณลักษณะแล้วจัดอยู่ในประเภทของ Joinery Plane ด้วยเหมือนกัน คือกบที่ใช้ในการตกแต่งชิ้นส่วนของข้อต่อ หรือ Joint เพื่ิอช่วยให้งานประกอบเรียบเนียน และสวยงามเรียบร้อยมากขึ้นนั่นเอง
Rebate หรือ Rabbet ในภาษาของงานไม้หมายถึงร่องหรือบ่าที่ทำมุม 90 องศากับผนังอีกด้านหนึ่งของร่อง โดยส่วนมากมักจะใช้เรียกร่องที่วิ่งไปตามความยาวของเสี้ยนไม้เป็นหลัก โดยประโยชน์ของใบมีดที่ยื่นออกมาจนถึงขอบของตัวกบจะช่วยตัดเส้นใยไม้บริเวณขอบที่มุม 90 องศาพอดีทำให้สามารถประกอบชิ้นงานได้โดยไม่มีเศษไม้ตรงมุมด้านในมาทำให้เสียฉากเวลาประกอบงาน กบแบบนี้สามารถใช้เก็บงานตามขอบไม้ได้เหมือนกัน แต่เนื่องจากปากกบที่ไม่สามารถปรับความกว้างได้อาจทำให้มีข้อจำกัดสำหรับเสี้ยนไม้บางประเภทครับ
ภาพด้านบน 1 : ด้วยตัวกบที่ขนาดเล็กจนสามารถสอดเข้ากระเป๋าในผ้ากันเปื้อนด้านหน้าได้ กบตัวนี้เลยได้ชื่อเล่นเก๋ๆว่า Apron Plane
ภาพด้านบน 2 : วัสดุอย่างแมงกานีสบรอนซ์ ช่วยเพิ่มน้ำหนักให้กับกบตัวนี้ให้สามารถทำงานได้อย่างเสถียรมากขึ้น แมงกานีสบรอนซ์ไม่มีปัญหาสนิม หรือปลอดสนิม 100% และคาแรคเตอร์สำคัญของวัสดุประเภทนี้คือเมื่อใช้ไปซักพัก ตัววัสดุจะเปลี่ยนสีและพื้นผิวไปจากมันวาวเป็นด้านและหม่น (เกิดจากการทำปฏิกริยาของอากาศและเหงื่อในมือ) ซึ่งก็มีเสน่ห์ไปอีกแบบครับ
03. Low Angle Block Plane No. 102
กบ Low Angle ตัวนี้มีความพิเศษที่ขนาดของกบที่เล็กพอดีมือจนสามารถใส่พกเอาไว้ในกระเป๋าด้านหน้าของผ้ากันเปื้อนได้ จนทำให้ได้ชื่อเล่นเก๋ๆว่า "Apron Plane" ตัวเรือนของกบตัวนี้ทำด้วยแมงกานีสบรอนซ์ซึงให้น้ำหนักต่อคิวบิกเมตรที่มากกว่าเหล็กหล่อ และป้องกันปัญหาในเรื่องของสนิมแบบ 100% (แมงกานีสบรอนซ์ไม่ขึ้นสนิม) ทำให้เป็นกบที่ดูแลรักษาง่ายและ ใช้งานสะดวกด้วยขนาดที่พอดีมือ
เนื่องด้วยขนาดที่เล็ก น้ำหนักที่เบาที่สุดเมื่อเทียบกับกบ Block Plane ตัวอื่นๆ และสามารถใช้งานได้ด้วยมือเดียว กบตัวนี้จึงเหมาะมากกับการเก็บงานเล็กๆที่ต้องการความละเอียด เช่นการลบมุมคมของขอบไม้ (Chamfering) และงานเก็บตามขอบตามมุมที่ต้องการความแม่นยำสูง แต่กบตัวนี้ก็ยังใช้ไสไม้ได้เหมือนกันนะครับ แต่เนื่องด้วยใบกบที่มีขนาดเล็กเพียง 1-1/4 นิ้ว และปากกบที่ไม่สามารถปรับได้ทำให้มีข้อจำกัดกับไม้บางประเภทพอสมควรครับ