บางครั้งธรรมชาติมักจะเล่นตลกหรือมอบของขวัญให้กับมนุษย์
ปลาตัวนี้ดูเหมือนว่าปั้นขึ้นจากดินเหนียวโดยเด็กวัยสองขวบ
แต่มันคือปลาจริง มีชื่อทั่วไปคือ ปลาแสงอาทิตย์ sunfish
แต่ภาษาเยอรมันจะใกล้เคียงกว่าคือ Schwimmender Kopf (swimming head)


ปาก : อ้าปากค้าง
ครีบ : ติดค้างไว้อย่างนั้นจดปลายหาง
ฟัน : หลอมรวมกับปากกว้าง
บั้นท้าย : คล้ายกับครีบปลาเล็กน้อย
ช่างน่าดูและคล้ายกับกระเป๋าเดินทางติดปีก


แต่ปลาที่งดงามแสนมหัศจรรย์ตัวนี้
สามารถเติบโตได้ยาวมากกว่า 10-14 ฟุต (3-4.3 เมตร)
และมีน้ำหนักได้มากกว่า 5,000 ปอนด์ (2,267.962 กิโลกรัม)
ครีบวางอยู่ในแนวตั้งด้วยเหตุผลวิวัฒนาการที่ยังไม่รู้เหมือนกัน
จากเดิมที่คาดว่ามีเพียง 3 ชนิดในโลก
แต่ตัวนี้ได้รับการรับรองว่าเป็นชนิดที่ 4

---

ปลาแสงอาทิตย์รูปร่างดูน่าตลก
แต่ก็จับตัวได้ยากมากทำให้มีการศึกษาไม่มากนัก
นักชีววิทยาต้องใช้เวลาถึง 4 ปีในการศึกษา
เพื่อตรวจสอบตัวอย่างปลาแสงอาทิตย์
ให้แน่ใจว่าได้ค้นพบสายพันธุ์ใหม่
จากตัวอย่างทางพันธุกรรมที่เก็บรักษาไว้
จึงสรุปได้ว่ามีปลาแสงอาทิตย์อยู่ 4 ชนิด
จากเดิมที่ได้รับการยอมรับเพียง 3 ชนิดเท่านั้น
เพราะผลจากการศึกษาและค้นคว้าของ
Marianne Nyegaard กับเพื่อนพ้องน้องพี่จำนวนมาก


สายพันธุ์ใหม่นี้มีชื่อว่า Mola tecta (หรือ Hoodwinker sunfish)
มันเหมือนกับญาติของพวกมันที่มีลักษณะคล้ายปลาครึ่งหนึ่ง
รูปร่างที่ว่ายน้ำดูโดดเด่นด้วยดวงตาที่จ้องมอง
แต่ที่มันดูแตกต่างคือ มีขนาดดวงตาเล็กลงมาก
และไม่เป็นรูปร่างแบบกระเปาะกลมคล้ายถังน้ำ
ทำให้ดูรูปลักษณ์ที่เพรียวลมมากขึ้นและดูน่ารัก


ลูกปลาแสงอาทิตย์จะมีลักษณะไม่เหมือนกับพ่อแม่
พวกมันมีขนาดยาวเริ่มต้นน้อยกว่าหนึ่งนิ้ว
และพัฒนาการได้อย่างรวดเร็วจากลูกปลาขนาดเล็ก ๆ
ซึ่งมีลักษณะบางสิ่งบางอย่างดูคล้ายคลึงกับปลาปักเป้าและหยดวุ้น


ปลาปักเป้าเป็นญาติสนิทของปลาแสงอาทิตย์
ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจว่ามีความคล้ายคลึงกันในช่วงเป็นลูกปลา
ลูกปลาแสงอาทิตย์จะว่ายน้ำเหมือนปลาปักเป้า
จนกว่าเมื่อพวกมันโตขึ้นจึงจะใช้ครีบหางเทียมขนาดใหญ่
ครีบหางเทียม clavus ที่พัฒนาครีบที่รวมกับหางปลา
ขณะที่ปลาส่วนใหญ่ใข้หางปลาคัดท้าย
แต่ปลาแสงอาทิตย์ไม่ได้ใช้หางปลาแบบปลาทั่วไป
มันจึงว่ายน้ำได้อย่างไม่สง่างามและดูน่าขบขัน


ครีบหลังใหญ่ของพวกมัน
บางครั้งทำให้คนเข้าใจผิดว่าเป็นปลาฉลาม
แต่ปลาแสงอาทิตย์เป็นปลาที่แสนจะอ่อนโยน
เจ้ายักษ์ใหญ่จอมทึ่มชอบอาบแดดเช่นเดียวกับมนุษย์
แต่เวลาที่พวกมันไม่ได้อยู่ที่ผิวน้ำ
พวกมันสามารถดำน้ำได้ลึกถึง 2,000 ฟุต (ุ609.6 เมตร)
แต่เวลาขึ้นมานอนอาบแดดก็จะนอนแผ่กว้าง
เพื่อให้ร่างกายได้รับรังสีดวงอาทิตย์มากที่สุด
ทั้งนี้เพื่อให้ร่างกายได้รับความอบอุ่น
และอนุญาตให้นกทะเลจิกกินปรสิต/หนังตาย
ออกจากร่างกายของพวกมันมากกว่าการต้องการผิวสีแทน





แต่น่าเสียดาย ปลาแสงอาทิตย์เป็นตำนานปลาที่แปลกประหลาด
พวกมันมักจะโดนแมวน้ำหรือสิงโตทะเลตามชายฝั่งแคลิฟอร์เนีย
พยายามที่จะกัดกินหรือต้องการฆ่าเล่นเพื่อฝึกฝนลูกพวกมัน
แต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมเหล่านี้ดูเหมือนจะสนุกกับการฉีกขาดครีบปลาแสงอาทิตย์
(รวมทั้งชาวประมงบางคน ที่ตัดครีบปลาทิ้งโยนลงทะเลเพราะขายไม่ได้ราคาในบางแห่ง)
และทิ้งพวกมันเสีย  เจ้าปลาไม่มีครีบที่น่าสงสารจะจมลงไปสู่ก้นมหาสมุทร
ทั้งยังไม่สามารถว่ายน้ำได้อีกก็จะถูกสัตว์น้ำตัวอื่น ๆ กัดกินอย่างช้า ๆ
จนกว่าจะสิ้นสุดชีวิตของปลาแสงอาทิตย์ที่เงียบสงบและน่ารัก

---

ตอนที่ฉันเริ่มเรียนปริญญาเอกที่ Murdoch University
ฉันทำเรื่องศึกษาประชากรปลาแสงอาทิตย์ที่บาหลีในอินโดนีเซีย
ฉันไม่ได้คาดหวังที่จะค้นพบปลาสายพันธุ์ใหม่แต่อย่างใดเลย
แต่จากจุดเริ่มต้นการศึกษากลับกลายเป็นโครงการค้นหาสมบัติสุดขอบฟ้า
เพราะต้องใช้เวลาถึง 4 ปี ในการเดินทางมากกว่าหลายพันกิโลเมตร
เพื่อติดตามหาหลักฐานต่าง ๆ ด้วยความช่วยเหลือจากผู้คนอีกหลายสิบคน


หลักฐานสำคัญที่เป็นส่วนหนึ่งของการวิจัยระดับปริญญาเอก
คือ ฉันได้วิเคราะห์ตัวอย่าง DNA ปลาแสงอาทิตย์มากกว่า 150 ตัวอย่าง
ลำดับพันธุกรรมที่ปรากฏมีชนิดที่ 4 ที่แตกต่างจากของเดิม
คือ Masturus lanceolatus, Mola mola, Mola Ramsayi
และชนิดที่ 4 ที่ไม่ประจวบเหมาะหรือตรงกับชนิดอื่น ๆ ที่รู้จักกันก่อนหน้านี้


สายพันธุ์ใหม่นี้ได้ซ่อนตัวอยู่ในที่มองไม่เห็นมานานหลายศตวรรษ
นั่นจึงเป็นเหตุผลว่า ทำไมเราจึงเรียกมันว่า Mola tecta: sunfish hoodwinker
(ทำให้นึกถึงนิทานเรื่องหนูน้อยหมวกแดง Hoodwinker)


ย้อนหลังไปในปี 2013 เราไม่รู้ว่าพวกมันดูเหมือนอะไร
ข้อมูลทั้งหมดที่เรามีอยู่ในมือก็คือ ตัวอย่างผิวหนังที่มี DNA ที่ลึกลับ

---

ดั้นด้นค้นหา


ขั้นตอนต่อไปคือ พยายามหาปลาที่อาจจะมีลักษณะเช่นนี้
แต่เรื่องยากอย่างแรงคือ ปลาแสงอาทิตย์ดูเหมือนกันมาก
(นั่นคือ แปลกแตกต่างกันเพียงเล็กน้อย)
ลำตัวพวกมันมักจะแบนราบและแข็งทื่อ
ยกเว้นตรงครีบ เพราะพวกมันไม่มีหาง
และเมื่อพวกมันโตขึ้นก็มักจะพัฒนาขึ้นเป็นกลุ่มก้อน
ที่ดูแปลก ๆ บนหัว คางและจมูก


ดังนั้น ฉันจึงเริ่มมองหาภาพของปลาแสงอาทิตย์
โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสื่อสังคมออนไลน์ social media
เพื่อค้นหาปลาตัวที่แตกต่างออกไป
ฉันใช้เวลานานมากในการสร้างเครือข่ายสังคมกับ
ผู้คนในออสเตรเลียและนิวซีแลนด์
ซึ่งสามารถแจ้งเตือนฉันได้
เมื่อใดก็ตามที่พบปลาแสงอาทิตย์


ในที่สุด ฉันก็ได้ตัวอย่างปลาแสงอาทิตย์ในปี 2014
ผู้สังเกตจากนิวซีแลนด์และภาคการประมงออสเตรเลีย
ได้ส่งภาพปลาแสงอาทิตย์ที่พวกเขาค้นพบในทะเล
ซึ่งโดยปกติพวกมันมักจะอยู่ในน้ำ
แต่มีอยู่ครั้งหนึ่ง พวกเขาลากปลาเล็ก ๆ ขึ้นบนเรือ
เพื่อปลดพวกมันออกจากอวน
และได้ภาพแสนสดใสต่างจากปลาอื่น
พร้อมกับตัวอย่างทางพันธุกรรมปลา
ที่ฉันใช้เวลาตามหามานานแสนนาน


ปลาตัวนี้มีโครงสร้างเล็ก ๆ บนครีบหลัง
ซึ่งฉันไม่เคยพบเห็นบนปลาแสงอาทิตย์ตัวอื่นมาก่อน
ขณะเดียวกับ ฉันก็สงสัยว่า นี่เป็นลักษณะของสายพันธุ์อื่นหรือไม่
ฉันคงถูกสลากรางวัลที่หนึ่งแล้วในครั้งนี้
นี่คือ สายพันธุ์ชนิดที่ 4 ที่ถูกจับได้บนชายหาดในนิวซีแลนด์


ฉันบินลงไปที่ไครสต์เชิร์ชตอนกลางคืน
แล้วขับรถยนต์ตรงไปที่ชายหาด
ฉันเห็นปลาแสงอาทิตย์ hoodwinker ตัวแรกของฉันจากไฟหน้ารถ
มันช่างน่าตื่นเต้นอย่างเหลือเชื่อ
เรื่องแบบนี้ได้เปลี่ยนแปลงทุกสิ่งทุกอย่างเลย
เพราะตอนนี้เรารู้แล้วว่า เราเจอมันแล้ว

---

ปลาแสงอาทิตย์ Hoodwinker คืออะไร

การไขปริศนาความลึกลับเรื่องนี้เหมือนการเล่นเกมส์นักสืบ
ปลาแสงอาทิตย์มีขนาดใหญ่ ชอบอยู่อย่างโดดเดี่ยว
และค่อนข้างจะเข้าใจพฤติกรรมปลาได้ยาก
คุณจึงไม่สามารถออกไปที่ท้องทะเล
แล้วสุ่มตัวอย่างปลาขึ้นมาศึกษาได้อย่างง่าย ๆ
คุณต้องบินไกลไปหลายพันกิโลเมตร
เมื่อมีข่าวคราวและหวังว่ามันจะเป็นชิ้นส่วนปริศนาที่คุณต้องการ


อย่างไรก็ตาม ผลการตรวจสอบตัวอย่างชิ้นส่วน
ภาพถ่ายและภาพจากพิพิธภัณฑ์
และโดยการยืนยันตัวอย่างทางพันธุกรรม
เราสามารถอธิบาย/ยืนยันสายพันธุ์นี้ได้อย่างถูกต้อง


เราพบปลามากเพียงพอที่จะอธิบายสายพันธุ์ชนิดนี้ได้
ตั้งแต่ขนาดลำตัวยาว 50 ซม. ถึงเกือบ 2.5 เมตร
พวกมันแตกต่างจากปลาแสงอาทิตย์ชนิดอื่น ๆ
พวกมันไม่ได้พัฒนาก้อนกลมคล้ายฟองกันกระแทกตอนที่เติบโต
แต่รูปร่างเพรียวบางแทบจะเหมือนกันตั้งแต่เล็กจนโต
ครีบหลังของพวกมันถูกแยกออกเป็นส่วนบนและล่าง
โดยมีชิ้นส่วนที่มีความยืดหยุ่นเล็กน้อยบนผิวหนัง
ซึ่งเราเรียกว่า พับหลัง ซึ่งเชื่อมต่อกันกึ่งกลาง


เราไม่รู้เหมือนกันว่าอาณาเขตหากินพวกมันอยู่ตรงไหนแน่
แต่ดูเหมือนว่า จะพบในพื้นที่ส่วนที่หนาวกว่าของซีกโลกใต้
เราพบพวกมันอยู่ทั่วนิวซีแลนด์ (ส่วนใหญ่อยู่รอบเกาะใต้)
นอกเหนือจากรัฐแทสเมเนีย ออสเตรเลียตอนใต้ วิกตอเรีย
และนิวเซาธ์เวลส์ (ออสเตรเลีย) แอฟริกาใต้ และชิลีตอนใต้


ปลาแสงอาทิตย์ไม่ใช่ปลาที่หายาก  แต่ที่ยากในการจะศึกษาพวกมัน
เพราะพวกมันอาศัยอยู่ในมหาสมุทรส่วนใหญ่ที่มนุษย์ไปไม่ค่อยจะถึง
พวกมันดำน้ำได้ลึกหลายร้อยเมตรเพื่อหาอาหาร
แล้วว่ายขึ้นลงสู่พื้นผิวน้ำเพื่ออาบแดดให้กับด้านข้างของตัวปลา
เพราะเหตุนี้ พวกมันจึงมีชื่อเรียกว่า ปลาแสงอาทิตย์


นิสัยการดำน้ำและการขึ้นมาเหนือน้ำตลอดทั้งวัน
ทำให้พวกมันสามารถถูกจับได้โดยอุปกรณ์ประมงหลายชนิด
ที่ใช้ในการจับปลาทูน่า หรือใช้อวนลาก อวนรุน แบบกวาดล้างท้องทะเล
ชาวประมงมักจะโยนพวกมันทิ้งมานานหลายศตวรรษ
(เนื้อมันบางคนบอกว่ามีมันมาก มีพิษแต่ ชาวญี่ปุ่น จีน เกาหลี ที่ชอบกิน)
เมื่อเราลองศึกษาในในวรรณคดีเรื่องต่าง ๆ
เพื่อดูว่าสายพันธุ์นี้ได้รับการอธิบายไว้ก่อนหน้านี้หรือไม่
เราพบว่าปลาแสงอาทิตย์มีเขียนไว้ในนิทานเรื่อง นางเงือก ยูนิคอร์น
และที่มีการเขียนถึงครั้งแรกคือของ Pliny the Elder

---

---

ชุมชนปลาแสงอาทิตย์

แน่นอนว่าการค้นพบนี้ ฉันไม่ได้ทำงานตามลำพัง
เมื่อราว 10 ปีก่อน กลุ่มนักวิจัยจากประเทศญี่ปุ่น  
เคยระบุความเป็นไปได้ของสายพันธุ์ใหม่จากตัวอย่างเนื้อเยื่อผิวหนัง
เราได้ทำงานร่วมกับผู้เชี่ยวชาญปลาแสงอาทิตย์ 2 ท่าน
จากมหาวิทยาลัยโตเกียวและมหาวิทยาลัยฮิโรชิมา
เพื่อจำแนกรายละเอียดปลาแสงอาทิตย์ hoodwinker
และเปรียบเทียบกับปลาแสงอาทิตย์ Mola ทั้ง 2 สายพันธุ์


นอกจากนี้เรายังร่วมมือกับนักพันธุศาสตร์
จาก Gemmell Lab ที่มหาวิทยาลัยโอทาโกะ
และผู้เชี่ยวชาญอนุกรมวิธานจาก Wellington Museum Te Papa Tongarewa
ที่ได้เตรียมการและระบุชนิดสายพันธุ์จากตัวอย่างที่ค้นพบครั้งนี้
และตั้งชื่ออย่างเป็นทางการว่า Mola tecta


นอกจากนี้  ผู้สังเกตการณ์การประมงจาก
Australian Fisheries Management Authority
และ New Zealand Ministry of Primary Industries
ยังได้ส่งตัวอย่างปลาแสงอาทิตย์ให้กับฉันถึง 120 ตัวอย่าง
หลังจากที่พวกท่านได้ไปเก็บตัวอย่างในขณะที่ทำการสำรวจ
ซึ่งทั้งหมดนี้ได้กลายเป็นพื้นฐานสำคัญสำหรับการศึกษาเบื้องต้น


ท้ายสุดนี้ เราได้รับการสนับสนุนที่มีคุณค่ายิ่งจากชาวบ้านหลายคน
มีอยู่ครั้งหนึ่ง สุภาพบุรุษและลูกสาวของท่าน
ได้ร่วมกันขี่จักรยานวิบากไปบนชายหาดที่ทุรกันดาร
เพียงเพื่อรวบรวมตัวอย่างปลาแสงอาทิตย์ให้กับฉัน
ฉันเชื่อว่าการค้นพบปลาแสงอาทิตย์ครั้งนี้
คือ น้ำใจไมตรีจากจิตใจดีงามของผู้คน


หลังจาก 4 ปีของการทำงาน
และความช่วยเหลือของหลาย ๆ คน
นับเป็นเรื่องที่ดีที่สุด  ที่จะแบ่งปันเรื่องราวการค้นพบ
ปลาแสงอาทิตย์ Hoodwinker ให้กับเพื่อนร่วมโลก


เรียบเรียง/ที่มา


https://goo.gl/Fo4G9B
https://goo.gl/MgE9cu
https://goo.gl/75muuU
https://goo.gl/NND5kG

---