การเลือกตั้งสกปรก 26 กุมถาพันธ์ 2500 (ย่อๆ)

หลังจากได้ชมละครโทรทัศน์เรื่องขมิ้นกับปูนทำให้มีความอยากรู้ว่าการเลือกตั้งที่กล่าวถึงในละคร หรือในนวนิยาย ขมิ้นกับปูนของ จุลลดา ภักดีภูมินทร์ก็ดีนั้นหมายถึงการเลือกตั้งสกปรก 26 กุมถาพันธ์ 2500 อย่างที่เข้าใจหรือไม่เพราะในละครได้พูดถึงการเลือกตั้งผู้แทนราษฎรที่จะให้คุณพระบุตรชายของพระยาอภิบาลบำรุงลงเลือกตั้งด้วยและเมื่อเลือกตั้งแพ้หรือสอบตก ปวีณาหลานสาวของเจ้าคุณอภิบาลได้ออกไปประท้วงด้วยร่วมกับบรรดานิสิตนักศึกษาประชาชนที่ไม่เห็นด้วยกับการเลือกตั้งในครั้งนั้นเพราะว่าการเลือกตั้งมีความไม่โปร่งใส อันนำมาซึ่งความสงสัยต่อคนทั่วไปว่ามีการทุจริตมีไพ่ไฟหรือไม่ จะมาดูสิว่าเรื่องราวที่เกิดขึ้นในครั้นนั้นจนนำไปสู่การเลือกตั้งที่หลายคนมองว่าสกปรกนั้นมีที่มาอย่างไรและบทสรุปสุดท้ายนั้นลงเอยอย่างไร


ตามข้อมูลทั่วไปที่ปรากฏนั้นการเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรที่เกิดขึ้นวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2500 นั้นเป็นการเลือกตั้งทั่วไปที่เกิดขึ้นครั้งที่9 ซึ่งเป็นการเลือกตั้งหลังจากสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรสิ้นสุดตามวาระ ซึ่งอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญพ.ศ.2475 แก้ไขเพิ่มเติม พ.ศ.2495 โดยรัฐบาลจอมพลแปลกได้ประการให้มีการเลือกตั้งทั่วไปในวันดังกล่าว ก่อนหน้าที่จะเลือกตั้งจอมพลแปลกได้ประการจะให้การเลือกตั้งครั้งนี้เป็นการเลือกตั้งที่บริสุทธิ์ ถวายเป็นพุทธบูชาเนื่องในโอกาสครบกึ่งพุทธกาลแต่สิ่งที่เกิดขึ้นกับตรงกันข้ามโดยสิ้นเชิง


การเลือกครั้งนี้ได้สร้างความตื่นตัวให้แก่ประชาชนไม่น้อยเกิดการสื่อสารจากมวลชนอย่างกว้างขวาง ส่วนหนึ่งนั้นเป็นผลมาจากการเดินทางเยือนต่างประเทศของจอมพลแปลก โดยเฉพาะในยุโรปและสหรัฐอเมริกาปีพ.ศ.2498 แล้วประทับใจในการปกครองแบบรัฐสภาที่มีความเป็นประชาธิปไตยของโลกเสรีจึงต้องการให้ประเทศเป็นเสรีมากขึ้น การพยายามเปิดกว้างทางการแสดงความคิดเห็นทางการเมือง มีการพบผู้สื่อข่าวของรัฐบาล การเปิดให้มีการ “ไฮปาร์ค” ที่สนามหลวงเพื่อให้ประชาชนมีส่วนร่วมทางการเมือง การพูดแบบไฮปาร์คนั้นมีต้นแบบมาจากลอนดอน อังกฤษ ซึ่งจัดทำขึ้นที่สวนสาธารณะสามารถทำได้ตราบใดที่ไม่มีการหมิ่นประมาทหรือ ยุยงทำให้ประชาชนกลายเป็นกบฎ รอง ศยามานนท์เล่าไว้อย่างน่าสนใจว่าการไฮปาร์คที่ลอนดอนนั้นเป็นการพูดอยู่ในขอบข่ายของกฎหมาย เช่น เมื่อพูดถึงสมาชิกสภาสามัญเมื่อเลือกตั้งจะมาเอาอกเอาใจประชาชน แต่เมื่อได้เป็นสมาชิกแล้วก็จะทำตัวเหินห่างประชาชน เป็นต้น ผิดกับการไฮปาร์คที่สนามหลวง กลับกลายเป็นการโจมตีรัฐบาลบ้าง เป็นการสาดโคลนทางการเมือง บางวันเกิดเหตุการณ์วุ่นวายถึงกับนองเลือดเอาก้อนหินก้อนอิฐปาใส่ผู้คนบนหลังคารถยนต์ ยิ่งไปกว่านั้นคือแทงกัน


เมื่อใกล้วันเลือกตั้งสภาผู้แทนราษฎรรัฐบาลของจอมพลแปลก พิบูลสงครามได้จัดการตราพระราชบัญญัติพรรคการเมืองเมื่อวันที่ 28 กันยายน พ.ศ.2498 อนุญาตให้ประชาชนชาวไทยรวบรวมกันจัดตั้งเป็นพรรคการเมืองได้ จากการจดตั้งพรรคการเมืองในครั้งนั้นมีมากถึง 30 พรรคการเมือง โดยมีพรรคที่ใหญ่คือพรรคเสรีมนังคศิลาซึ่งมีจอมพลแปลก พิบูลสงครามเป็นหัวหน้าพรรคและพลตำรวจเอกเผ่า ศรียานนท์เป็นเลขาธิการกล่าวได้ว่าเป็นพรรคการเมืองของคณะรัฐประหาร นอกจากพรรคการเมืองนี้ยังมีพรรคประชาธิปัตย์มี นายควง อภัยวงศ์ เป็นหัวหน้าและนายใหญ่ ศวิตชาติเป็นเลขาธิการพรรค
วันเลือกตั้งก็มาถึงการเลือกตั้งครั้งนี้เป็นการเลือกตั้งรวมเขตของแต่ละจังหวัด โดยพรรคเสรีมนังคศิลาชนะการเลือกตั้งในครั้งนี้ 160 คน สมาชิกพรรคเสรีมนังคศิลาได้รับเลือกเข้าไปในสภาในจำนวนผู้แทนราษฎรทั้งสิ้น 83 คน เป็นเสียงข้างมากในสภา มีพรรคประชาธิปัตย์ได้ไป 28 คน และพรรคอื่นลดลั้นกันไป


แต่......ประชาชนกลับประณามการเลือกตั้งครั้งนี้ว่าเป็นการเลือกตั้งสกปรก ไม่บริสุทธิ์บ้าง ไม่โปร่งใสบ้าง อาจจะเพราะการนับคะแนนที่ล่าช้าในจังหวัดพระนคร ต้องใช้เวลากันไปสองวันสองคืน มีไฟดับตอนกลางคืนก็มีสิ่งที่เรียกว่าไพ่ไฟ (บัตรเลือกตั้งปลอมโผล่มา) ย้อนกลับไปก่อนการเลือกตั้งทั่วไปจะเกิดขึ้นมีการร้องเรียนการทุจริตเกิดขึ้นโดยมีนายใหญ่ ศวิตชาติผู้รับสมัครเลือกตั้งฟ้องร้องพระรามราชภักดีปลัดกระทรวงมหาดไทยขณะนั้นไปปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบวางตัวไปเป็นกลางการเลือกตั้งจากการหาเสียงให้ที่ประชุมใหญ่ข้าราชการกำนันผู้ใหญ่บ้านที่จังหวัดนครสวรรค์ว่า “บ้านเมืองจะเจริญได้ท่านต้องเลือกพรรคเสรีมนังคศิลา” มีการคุกคามผู้สมัครพรรคประชาธิปัตย์เอาอุจจาระไปป้ายตามประตูบ้าน แจกใบปลิวประณามผู้สมัครของพรรค เป็นต้น   แต่ปัญหาใหญ่ ณ ตอนนั้นน่าจะเป็นการทุจริตที่เกิดขึ้นมากกว่าที่ประชาชนยอมรับไม่ได้ และยิ่งข่าวไพ่ไฟเกลื่อนยิ่งทำให้ยอมรับการเลือกตั้งครั้งนี้ไม่ได้


เมื่อผลการเลือกตั้งออกปรากฏว่าประชาชนไม่ยอมรับ โดยเฉพาะในหมู่นิสิตนักศึกษา ได้มีการรวมตัวกันของนิสิตนักศึกษาจากมหาวิทยาลัยต่างๆ ทั้งจากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมือง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ วิทยาลัยการศึกษา มหาวิทยาลัยศิลปากร วิทยาลัยเทคนิครวมทั้งประชาชนที่ไม่เห็นด้วยออกมาประท้วง
รัฐบาลออกแถลงการณ์โดยสรุปได้ว่ามีคณะบุคคลได้รับการสนับสนุนจากต่างชาติก่อความไม่สงบเพื่อฉวยโอกาสยึดประเทศจนประกาศสถานการณ์ฉุกเฉิน ในแถลงการณ์ฉบับที่สามนี้เองที่คณะรัฐมนตรีให้จอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ผู้บัญชาการฝ่ายทหารรับผิดชอบโดยมีเป้าหมายป้องกันการเดินขบวนของนักศึกษาและประชาชน


ผลสำคัญจากการโกงการเลือกตั้งที่ได้ชื่อว่าการเลือกตั้งสกปรก คือการประท้วงจากเหล่าผู้ไม่เห็นด้วยกระตุ้นให้เกิดความแตกแยกภายในกลุ่มผู้มีอำนาจทางการเมืองจนท้ายที่สุดทำไปสู่การเปลี่ยนแปลงทางการเมืองโดยกลุ่มนายทหารถายใต้การนำของจอมพลสฤษดิ์ ธนะรัชต์ใช้กำลังทหารเข้ายึดอำนาจรัฐบาลในวันที่ 16 กันยายน พ.ศ.2500 ล้มการเลือกตั้งนอกอำนาจระบอบประชาธิปไตยทำให้ประเทศไทยอยู่ภายใต้การปกครองแบบนี้ไปอีกหลายสิบปี
จนเมื่อวันที่ 14 ตุลาคม พ.ศ.2516
อ้างอิงจาก ชาติชาย มุกสง
           รอง ศยามานนท์