พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสว่า


คฤหบดี  อันที่จริง  กายนี้กระสับกระส่ายเป็นดังฟองไข่  อันหนังหุ้มไว้

ดูก่อนคฤหบดี  ! ก็บุคคลผู้บริหารกายนี้อยู่   พึงรู้ตัวได้ชัดว่าไม่มีโรคได้แม้

เพียงครู่เดียว  ก็จะมีอะไรเล่า  นอกจากความเป็นคนเขลา

ดูก่อนคฤหบดี  ! เพราะเหตุนี้แหละ  ท่านพึงศึกษาอย่างนี้ว่า  เมื่อเรามีกายกระสับกระส่าย

อยู่   จิตของเราจักไม่กระสับกระส่าย

ดูก่อนคฤหบดี !   ท่านพึงศึกษาอย่างนี้แล.





ท่านพระสารีบุตร     ได้กล่าวกะนกุลปิตุคฤหบดีว่า


ดูก่อนคฤหบดี   !     อินทรีย์ของท่านผ่องใสนัก    สีหน้าของท่านบริสุทธิ์เปล่งปลั่ง    
วันนี้    ท่านได้ฟังธรรมีกถาในที่เฉพาะพระพักตร์พระผู้มีพระภาคเจ้าหรือ.


นกุลปิตุคฤหบดีตอบว่า  ข้าแต่ท่านผู้เจริญ  ไฉนจะไม่

เป็นอย่างนี้เล่า   พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงหลั่งอมฤตธรรมรดข้าพเจ้าด้วย

ธรรมีกถา.





ดูก่อนคฤหบดี  !  ก็อย่างไรเล่า    บุคคลจึงชื่อว่าเป็นผู้มีกาย

กระสับกระส่ายด้วย    จึงชื่อว่าเป็นผู้มีจิตกระสับกระส่ายด้วย  

ดูก่อนคฤหบดี  คือ  ปุถุชนในโลกนี้ผู้มีได้สดับแล้ว  มิได้เห็นพระอริยะทั้งหลาย

ไม่ฉลาดในธรรมของพระอริยะ   มิได้รับแนะนำในอริยธรรม   มิได้เห็น

สัตบุรุษทั้งหลาย     ไม่ฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ     มิได้รับแนะนำใน

สัปปุริสธรรม ย่อมเห็นรูปโดยความเป็นตน  ๑  ย่อมเห็นตนมีรูป ๑ ย่อม

เห็นรูปในตน   ๑   ย่อมเห็นตนในรูป   ๑   เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า

เราเป็นรูป    รูปของเรา    เมื่อเขาตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า    เราเป็นรูป

รูปของเรา   รูปนั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป   เพราะรูปแปรปรวน

เป็นอย่างอื่นไป   โสกะ   ปริเทวะ   ทุกข์  โทมนัสและอุปายาสจึงเกิดขึ้น

ย่อมเห็นเวทนาโดยความเป็นตน   ๑   ย่อมเห็นตนมีเวทนา   ๑   ย่อมเห็น

เวทนาในตน  ๑  ย่อมเห็นตนในเวทนา  ๑ เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า

เราเป็นเวทนา  เวทนาของเรา  เมื่อเขาตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็น

เวทนา  เวทนาของเรา  เวทนานั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป  เพราะ

เวทนาแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป   โสกะ   ปริเทวะ   ทุกข์   โทมนัสและ

อุปายาสจึงเกิดขึ้น  ย่อมเห็นสัญญา  โดยความเป็นคน  ๑  ย่อมเห็นตนมี

สัญญา ๑ ย่อมเห็นสัญญาในตน ๑ ย่อมเห็นตนในสัญญา ๑ เป็นผู้ตั้งอยู่

ด้วยความยึดมั่นว่า   เราเป็นสัญญา   สัญญาของเรา   เมื่อเขาตั้งอยู่ด้วย



ความยึดมั่นว่า เราเป็นสัญญา สัญญาของเรา สัญญานั้นย่อมแปรปรวน

เป็นอย่างอื่นไป เพราะสัญญาแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป โสกะ ปริเทวะ

ทุกข์ โทมนัสและอุปายาสจึงเกิดขึ้น ย่อมเห็นสังขารโดยความเป็นคน ๑

ย่อมเห็นตนมีสังขาร ๑ ย่อมเห็นสังขารในตน ๑ ย่อมเห็นตนในสังขาร ๑

เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า   เราเป็นสังขาร   สังขารของเรา   เมื่อเขา

ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็นสังขาร  สังขารของเรา  สังขารนั้นย่อม

แปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป     เพราะสังขารแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป

โสกะ  ปริเทวะ  ทุกข์ โทมนัสและอุปายาสจึงเกิดขึ้น  ย่อมเห็นวิญญาณ

โดยความเป็นคน ๑  ย่อมเห็นตนมีวิญญาณ ๑  ย่อมเห็นวิญญาณในตน ๑

ย่อมเห็นตนในวิญญาณ   ๑     เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า   เราเป็น

วิญญาณ   วิญญาณของเรา   เมื่อเขาตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า   เราเป็น

วิญญาณ  วิญญาณของเรา  วิญญาณนั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป

เพราะวิญญาณแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป  โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส

และอุปายาสจึงเกิดขึ้น ดูก่อนคฤหบดี  ด้วยเหตุอย่างนี้แล  บุคคลจึงชื่อว่า

เป็นผู้มีกายกระสับกระส่าย และเป็นผู้มีจิตกระสับกระส่าย.

ดูก่อนคฤหบดี   ก็อย่างไรเล่า   บุคคลแม้เป็นผู้มีกายกระสับ

กระส่าย แต่หาเป็นผู้มีจิตกระสับกระส่ายไม่  ดูก่อนคฤหบดี คือ อริยสาวก

ในธรรมวินัยนี้ ผู้ได้สดับแล้ว  ผู้เห็นพระอริยะทั้งหลาย  ผู้ฉลาดในธรรม

ของพระอริยะ  ผู้ได้รับแนะนำดีแล้วในอริยะธรรม  ผู้เห็นสัตบุรุษทั้งหลาย

ผู้ฉลาดในธรรมของสัตบุรุษ      ผู้ได้รับแนะนำดีแล้วในสัปปุริสธรรม

ย่อมไม่เห็นรูปโดยความเป็นตน ๑  ย่อมไม่เห็นตนมีรูป ๑  ย่อมไม่เห็นรูป

ในตน  ๑    ย่อมไม่เห็นตนในรูป  ๑    ไม่เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า

เราเป็นรูป    รูปของเรา    เมื่ออริยสาวกนั้นไม่ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า



เราเป็นรูป  รูปของเรา  รูปนั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป  เพราะรูป

แปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป  โสกะ  ปริเทวะ  ทุกข์  โทมนัสและอุปายาส

จึงไม่เกิดขึ้น  ย่อมไม่เห็นเวทนาโดยความเป็นตน  ๑     ย่อมไม่เห็นตนมี

เวทนา ๑  ย่อมไม่เห็นเวทนาในตน ๑  ย่อมไม่เห็นตนในเวทนา ๑  ไม่เป็น

ผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็นเวทนา  เวทนาของเรา  เมื่ออริยสาวก

นั้นไม่ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็นเวทนา  เวทนาของเรา เวทนานั้น

ย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป   เพราะเวทนาแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป

โสกะ   ปริเทวะ   ทุกข์   โทมนัสและอุปายาสจึงไม่เกิดขึ้น   ย่อมไม่เห็น

สัญญาโดยความเป็นตน ๑  ย่อมไม่เห็นตนมีสัญญา ๑  ย่อมไม่เห็นสัญญา

ในตน ๑ ย่อมไม่เห็นตนในสัญญา  ๑   ไม่เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า

เราเป็นสัญญา    สัญญาของเรา    เมื่ออริยสาวกนั้นไม่ตั้งอยู่ด้วยความ

ยึดมั่นว่า   เราเป็นสัญญา  สัญญาของเรา  สัญญานั้นย่อมแปรปรวนเป็น

อย่างอื่นไป   เพราะสัญญาแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป   โสกะ   ปริเทวะ

ทุกข์    โทมนัสและอุปายาสจึงไม่เกิดขึ้น    ย่อมไม่เห็นสังขารโดยความ

เป็นตน ๑  ย่อมไม่เห็นตนมีสังขาร ๑  ย่อมไม่เห็นสังขารในตน ๑ ย่อมไม่

เห็นตนในสังขาร  ๑    ไม่เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็นสังขาร

สังขารของเรา    เมื่ออริยสาวกนั้นไม่ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า    เราเป็น

สังขาร  สังขารของเรา สังขารนั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป เพราะ

สังขารแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป   โสกะ   ปริเทวะ   ทุกข์  โทมนัสและ

อุปายาสจึงไม่เกิดขึ้น ย่อมไม่เห็นวิญญาณโดยความเป็นตน ๑   ย่อมไม่

เห็นตนมีวิญญาณ ๑   ย่อมไม่เห็นวิญญาณในตน ๑   ย่อมไม่เห็นตนใน

วิญญาณ    ๑       ไม่เป็นผู้ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า    เราเป็นวิญญาณ

วิญญาณของเรา  เมื่ออริยสาวกนั้นไม่ตั้งอยู่ด้วยความยึดมั่นว่า  เราเป็น

วิญญาณ  วิญญาณของเรา  วิญญาณนั้นย่อมแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป



เพราะวิญญาณแปรปรวนเป็นอย่างอื่นไป โสกะ ปริเทวะ ทุกข์ โทมนัส

และอุปายาสจึงไม่เกิดขึ้น     ดูก่อนคฤหบดี     อย่างนี้แลบุคคลแม้มีกาย

กระสับกระส่าย แต่หาเป็นผู้มีจิตกระสับกระส่ายไม่.

ท่านพระสารีบุตรได้กล่าวคำนี้แล้ว     นกุลปิตุคฤหบดีชื่นชมยินดี

ภาษิตของท่านพระสารีบุตร ฉะนี้แล.