พระอริยะหลายท่าน ท่านไม่ได้เรียนหนังสือสูง หรือบางท่านไม่ได้เรียนเลย บางท่านอ่านหนังสือไม่ออก แต่ศาสนาพุทธเป็นเรื่องของการปฏิบัติ พัฒนาด้านจิตใจ ท่านมีปัญญาที่เรียกว่า ภาวนามยปัญญา

อลัชชีจำนวนมาก เรียนจบเปรียญสูงๆ บางคนได้ยศเป็นท่านมหา พวกนี้อ่านมาก รู้มาก ฉลาดมาก คิดเก่ง (สุตมยปัญญา จินตามยปัญญา) แต่ไม่ได้ปฏิบัติ หรือปฏิบัติไม่ได้ (เพราะละเมิดพระวินัย ทำผิดศีลเอง) ได้แต่เอาความรู้จากตำรา จากการอ่าน แล้วเที่ยวไปหลอกลวง ไปข่ม ไปดูถูกผู้อื่นว่ารู้ธรรมะ

สังเกตพวกนี้จะพูดภาษาไทยคำบาลีคำ (เหมือนนักเรียนนอกที่ชอบพูดไทยคำอังกฤษคำ) เพื่อให้คนเข้าใจว่าเก่ง มีภูมิธรรมสูง ในขณะที่พระอริยะหรือครูบาอาจารย์ เช่น หลวงพ่อฤาษีลิงดำ หลวงพ่อชา หลวงพ่อคำเขียน หลวงพ่อเทียน พระอาจารย์ไพศาล หลวงพ่อปราโมทย์ ท่านเจ้าคุณโชดก ฯลฯ และอีกมากมาย (ที่จริงคือเกือบทุกรูป หลายรูปจบเปรียญ 9 เช่นท่านเจ้าคุณโชดก) ท่านเทศน์เป็นภาษาไทย ฟังง่าย เข้าใจง่าย (ยกเว้นคำบาลีที่เป็นคำเฉพาะที่จำเป็นต้องใช้ทับศัพท์ท่านถึงจะใช้ แต่หากเป็นคำที่ไม่แพร่หลายท่านก็จะขยายความทุกครั้ง)

นั่นเพราะท่านเข้าใจธรรมะอย่างลึกซึ้ง เห็นด้วยตัวท่านเอง ไม่จำเป็นต้องอ่านตามตำรา สอนจากหัวใจและไม่ต้องมีสคริปต์

พระที่ยึดพระไตรปิฏกมาสอนหรือสอนตามพระไตรปิฏก เท่าที่ผมนึกได้ก็มี พระคึกฤทธิ์ กับ อดีตพระเกษม คนธรรมดาฟังท่านเหล่านี้ไม่รู้เรื่อง เพราะไม่เข้าใจศัพท์บาลี (ผมมั่นใจว่า พระที่เปิดตำราสอน เพราะท่านเหล่านั้นยังไม่เห็นธรรมด้วยตัวท่านเอง)

สำหรับพระอริยะบางท่านที่แม้ไม่ได้เรียนหนังสือ ไม่มีความรู้ แต่ท่านก็พยายามศึกษาตำราเพื่อนำมาสั่งสอนญาติโยม จึงอาจจะมีถูกบ้างผิดบ้างในเรื่องการใช้ศัพท์ ไม่ใช่เฉพาะศัพท์บาลี แม้แต่ศัพท์ภาษาไทบบางคำก็เรียกผิด แต่สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่สิ่งสำคัญที่เราต้องเอามาปรามาส

อ. โกวิท เอนกชัย (เขมานันทะ) ท่านรอบรู้พระไตรปิฏก เคยทดสอบหลวงพ่อเทียน ซึ่งหลวงพ่อเทียนท่านไม่รู้จักคำว่าโพชฌงค์คืออะไร แต่หลวงพ่อเทียนสามารถอธิบายได้หมด (จากที่เกิดขึ้นในตัวเอง) และตอบได้อย่างหนักแน่น ชัดเจน ไม่ต้องนึกอะไร

หวังว่า ผู้ที่ชอบปรามาสครูบาอาจารย์พระอริยะว่าไม่รู้ภาษาบาลีหรือไม่รู้พระไตรปิฏก เมื่อได้อ่านกระทู้นี้แล้วคงจะเข้าใจนะครับ