(วัดป่าบ้านค้อ จ.อุดรธานี)

"ปัญญาอบรมใจ"

" .. การทำสมาธิจึงเป็นเพียงให้จิตได้พักให้มีกำลังใจ เพื่อจะได้ใช้ปัญญาพิจารณาในธรรมต่อไป
ฉะนั้น "การทำสมาธิจึงเป็นเพียงได้กำลังใจมาเสริมปัญญา" ให้เกิดความรู้เห็นตามความเป็นจริง
มีความเข้าใจในเหตุผลให้ชัดเจนมากขึ้น "เรียกว่า ทำสมาธิเพื่อเสริมสร้างพลังงานทางใจให้มีกำลัง"

เมื่อใจมีพลังจากความสงบที่เกิดขึ้นจากสมาธิ "ก็จะนำเอาพลังใจนี้ไปประกอบกับสติปัญญา"
เมื่อพิจารณาในสิ่งใด ก็จะเกิดความเข้าใจได้อย่างแจ่มแจ้งชัดเจน

ที่เรียกว่า "โยนิโสมนสิการ" การพิจารณาในสิ่งใด การวิจัยวิเคราะห์ วิจารณ์ในสิ่งใด
ก็จะเกิดความเข้าใจได้อย่างถูกต้องแยบคาย จะหายสงสัยในสิ่งที่เกิดความลังเลใจไปได้ทั้งหมด

หลักการใช้ปัญญาพิจารณานี้ "ต้องฝึกมาก่อน ฝึกความคิด ฝึกปัญญา ตามเวลาปกติ"
จนเกิดความเคยชินในการใช้ปัญญาพิจารณาในสัจธรรมนั้น ๆ

เมื่อปัญญาเราฝึกไว้ดีแล้ว "จึงทำสมาธิเพื่อให้เกิดพลัง แล้วเอาพลังที่เกิดขึ้นจากสมาธิ
ไปเสริมสติปัญญาที่ฝึกดีแล้วอีกครั้งหนึ่ง" เป็นไปในลักษณะ "ปัญญาหนุนสมาธิ หรือสมาธิหนุนปัญญา"

ทั้งสมาธิ ทั้งปัญญา จะหนุนกันไปหนุนกันมา ทั้งสองฝ่ายจะเป็นพลังให้แก่กันและกัน
จนเกิด "ศรัทธาพลัง วิริยพลัง สติพลัง สมาธิพลังและปัญญาพลัง"

การภาวนาปฏิบัติก็จะก้าวหน้าต่อไปได้ดี มีแต่เจริญในการปฏิบัติยิ่ง ๆ ขึ้นไป
ยิ่งมีสติปัญญาละเอียดมากเท่าไร ใจก็ยิ่งเกิดความรู้เห็นในหลักสัจธรรมละเอียดมากขึ้นเท่านั้น .. "

หลวงพ่อทูล ขิปฺปปญฺโญ