การนอนไม่หลับ (insomnia) หมายถึงภาวะหลับยาก ตื่นบ่อยช่วงกลางคืน หรือความรู้สึกไม่สดชื่นในตอนเช้าแม้ว่านอนมานานพอแล้วก็ตาม การนอนไม่หลับอาจเกิดจากหลายสาเหตุ ปัญหาทางกาย การใช้ยา สารที่มีผลต่อสมองเช่นกาแฟ ปัญหาทางจิตใจ ได้แก่ความเครียด วิตกกังวล อาการซึมเศร้า ซึ่งเหล่านี้เป็นปัจจัยที่พบได้บ่อย และการนอนหลับดีเป็นดัชนีชี้วัดภาวะสุขภาพจิตที่ดีได้ด้วย

ผู้ที่มีปัญหานอนไม่หลับเรื้อรัง มักจะพบว่า มีความคาดหวังมากเกินกับการนอน ความกลัวกังวลว่าจะนอนไม่หลับอีก และใช้ความพยายามตั้งใจมากเกินไปที่จะนอนให้หลับ ซึ่งเหล่านี้ยิ่งทำให้การนอนไม่หลับเป็นมากขึ้นไปอีก กลายเป็นวงจรร้ายที่เกาะกุมชีวิตของผู้นั้นไป

เราสามารถดูแลการนอนหลับให้กลับมาเป็นธรรมชาติ ด้วยวิธีการง่ายๆโดยยังไม่ต้องใช้ยา คือ
1. จัดการธุระให้เรียบร้อยก่อนนอน
2. เลี่ยงการมีปัญหารุมเร้าเข้ามาในช่วงค่ำ อย่าออกกำลังกายหนักในช่วงค่ำ
3. สวดมนต์ไหว้พระ ทำโยคะ ฝึกผ่อนคลายด้วยเสียงดนตรี ทำสมาธิลมหายใจ ก่อนนอน
4. เข้านอนเมื่อรู้สึกง่วง และวางใจผ่อนคลายไม่กดดันว่าต้องนอนให้หลับ แต่นอนเหมือนนอนเล่นๆ หลับก็ได้ไม่หลับก็ได้ ทำสมาธิผ่อนคลาย หรือลมหายใจอนัมคาราไปด้วย ไม่ต้องคอยดูนาฬิกาว่าผ่านไปนานเท่าไรแล้ว
5. ใช้คาถาหลับสบาย
“ ฉันไว้วางใจธรรมชาติ ให้เป็นผู้ดูแลการนอนหลับ
จึงรู้สึกผ่อนคลายปราศจากความกังวลใดๆ
เพื่อจะได้นอนเล่นเป็นเพื่อนกับตัวเอง ด้วยรักเมตตา”