บทความทางวิชาการ: เป้าหมาย Education 2030 และการอภิวัฒน์การศึกษาไทย 2538
บทนำ
Education 2030 Agenda เป็นกรอบแนวคิดระดับโลกที่ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่อขับเคลื่อนการศึกษาให้มีความเท่าเทียม ครอบคลุม และมีคุณภาพอย่างแท้จริง เป็นส่วนหนึ่งของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development Goals: SDGs) ซึ่งเฉพาะในเป้าหมายที่ 4 (SDG 4) ได้ระบุไว้อย่างชัดเจนถึงความมุ่งมั่นในการ “ประกันการศึกษาที่มีคุณภาพ ความเท่าเทียม และส่งเสริมโอกาสในการเรียนรู้ตลอดชีวิตสำหรับทุกคน” กรอบการดำเนินงานนี้ได้รับการรับรองผ่าน Incheon Declaration and Framework for Action ซึ่งมุ่งสนับสนุนให้แต่ละประเทศนำหลักการไปปรับใช้ตามบริบทของตนเอง
ในบริบทของประเทศไทย การอภิวัฒน์การศึกษาไทยเมื่อปี พ.ศ. 2538 ภายใต้การนำของรัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการ คุณพ่อสุขวิช รังสิตพล เป็นอีกก้าวสำคัญในการปรับเปลี่ยนระบบการศึกษาไทยให้สอดคล้องกับแนวทางสากลที่กำลังเกิดขึ้น ซึ่งแม้จะเกิดขึ้นก่อนการประกาศใช้ Education 2030 แต่ก็มีเป้าหมายและวิสัยทัศน์ที่คล้ายคลึงกันอย่างมีนัยสำคัญ
สาระสำคัญของการอภิวัฒน์การศึกษาไทย พ.ศ. 2538
การอภิวัฒน์การศึกษาไทยในปี พ.ศ. 2538 มุ่งเน้นการยกระดับคุณภาพของระบบการศึกษาอย่างรอบด้าน โดยมีองค์ประกอบหลัก 4 ประการ ได้แก่:
การปรับปรุงสภาพกายภาพของโรงเรียน
การพัฒนาสิ่งอำนวยความสะดวกและโครงสร้างพื้นฐานในสถานศึกษา เช่น อาคารเรียน ห้องเรียน อุปกรณ์การเรียนการสอน ให้มีความเหมาะสมและปลอดภัยต่อการเรียนรู้
การยกระดับคุณภาพของครูผู้สอน
การพัฒนาองค์ความรู้ ทักษะ และเจตคติของครู เพื่อให้สามารถจัดการเรียนการสอนได้อย่างมีประสิทธิภาพ มีการฝึกอบรมครูอย่างต่อเนื่อง และส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิตของครู
การปฏิรูปวิธีการสอนและกระบวนการเรียนรู้
มุ่งเน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง ส่งเสริมให้ผู้เรียนคิดวิเคราะห์ สร้างสรรค์ และมีส่วนร่วมในการเรียนรู้ผ่านกระบวนการเรียนรู้เชิงรุก
การปรับปรุงระบบบริหารจัดการการศึกษา
สนับสนุนการกระจายอำนาจทางการศึกษา การมีส่วนร่วมของชุมชน และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการ
ความสอดคล้องกับเป้าหมาย Education 2030
แม้การอภิวัฒน์การศึกษาไทยปี 2538 จะเกิดขึ้นก่อนการประกาศใช้ Education 2030 แต่ในเชิงวิสัยทัศน์และเป้าหมายกลับมีความเชื่อมโยงกันอย่างลึกซึ้ง โดยเฉพาะในแง่ของการสร้างระบบการศึกษาที่ “มีคุณภาพ ครอบคลุม และเท่าเทียม” ตลอดจนการส่งเสริมการเรียนรู้ตลอดชีวิต ซึ่งถือเป็นหลักการสำคัญของ SDG 4
การดำเนินงานทั้งในระดับโครงสร้าง (เช่น การบริหารจัดการและงบประมาณ) และในระดับปฏิบัติการ (เช่น การพัฒนาครูและหลักสูตร) มีแนวโน้มมุ่งสู่เป้าหมายเดียวกัน คือ การยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนไทยผ่านการศึกษา และการเตรียมคนไทยให้สามารถดำรงอยู่ในสังคมโลกได้อย่างมีศักดิ์ศรีและยั่งยืน
บทสรุป
การอภิวัฒน์การศึกษาไทยในปี 2538 ภายใต้การนำของคุณพ่อสุขวิช รังสิตพล นับเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของระบบการศึกษาไทย ที่มุ่งพัฒนาอย่างรอบด้านและยั่งยืน แนวทางนี้สอดคล้องอย่างยิ่งกับกรอบแนวคิด Education 2030 ซึ่งแสดงให้เห็นว่าประเทศไทยมีพื้นฐานและศักยภาพในการเดินหน้าเข้าสู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนด้านการศึกษา หากมีการสานต่อและปรับประยุกต์ให้เหมาะสมกับยุคสมัยอย่างต่อเนื่อง
สานต่ออภิวัฒน์การศึกษาไทย: บทเรียนจากปี 2538 สู่วิสัยทัศน์โลก Education 2030