ภาวะก่อนเบาหวาน (Prediabetes) คือ ภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกินเกณฑ์ แต่ยังไม่สูงกว่าเกณฑ์ที่จะวินิจฉัยได้ว่าเป็นโรคเบาหวาน ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักจะไม่รู้ตัวว่ามีภาวะก่อนเบาหวาน ซึ่งอาจเกิดร่วมกับโรคอื่นได้ เช่น โรคอ้วน, ความดันโลหิตหรือไขมันในเลือดสูง เป็นต้น บทความนี้อยากชวนทุกท่านมาดูว่าภาวะก่อนเบาหวานเป็นอย่างไร หากมีอาการเข้าข่ายจะได้เข้ารับการรักษา และหาวิธีป้องกันต่อไป
ภาวะก่อนเบาหวานเกิดจากสาเหตุใด?
โดยปกติแล้ว ร่างกายของเราจะผลิตฮอร์โมนอินซูลิน เพื่อควบคุมระดับน้ำตาลภายในเลือดให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ส่วนใหญ่แล้วร่างกายของผู้ป่วยที่มีภาวะก่อนเบาหวานนั้น พบว่าตับอ่อนจะผลิตอินซูลินออกมาไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกาย ซึ่งเป็นสาเหตุที่นำไปสู่ภาวะนี้และอาจพัฒนากลายเป็นโรคเบาหวานในอนาคตได้
อาการของภาวะก่อนเบาหวาน
- ปัสสาวะบ่อย, รู้สึกกระหายน้ำมากขึ้น
- มีอาการหิวบ่อยระหว่างวัน
- ร่างกายอ่อนเพลีย
- มองเห็นภาพไม่ชัดเจน
- น้ำหนักลดลงแบบผิดปกติ หรือบาดแผลหายช้า
บุคคลที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะก่อนเบาหวาน
- ผู้ที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป
- มีประวัติบุคคลในครอบครัวป่วยเป็นโรคเบาหวาน
- มีประวัติการเป็นโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
- มีภาวะน้ำหนักตัวเกิน
- ผู้ที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำในรังไข่
- ขาดการออกกำลังกาย
- ผู้ที่สูบบุหรี่
- ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เช่น ไขมันในเลือดสูง, ความดันโลหิตสูง หรือโรคอ้วน เป็นต้น
อาการแทรกซ้อนของภาวะก่อนเบาหวาน
- การมองเห็นผิดปกติ ไม่ชัดเจนเหมือนเดิม
- เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือด และหัวใจ, โรคหลอดเลือดสมอง, โรคความดันโลหิตสูง และโรคไขมันในเลือดสูง เป็นต้น
- หากเกิดบาดแผลขึ้นบนร่างกาย อาจทำให้หายช้ากว่าปกติ
- เส้นประสาทส่วนปลายถูกทำลาย
- ผู้ป่วยที่เป็นภาวะก่อนเบาหวาน อาจมีโอกาสเสี่ยงพัฒนาเป็นโรคเบาหวานประมาณ 5-10 % ต่อปี
การวินิจฉัยภาวะก่อนเบาหวาน
- ใช้วิธี Fasting Blood Sugar ซึ่งแพทย์จะให้ผู้ป่วยงดรับประทานอาหาร และเครื่องดื่มเป็นระยะเวลา 8 ชั่วโมงก่อนทำการตรวจ
- การตรวจระดับน้ำตาลเฉลี่ยสะสมภายในเลือด (HbA1c) วิธีนี้จะช่วยบอกถึงระดับน้ำตาลในเลือดเฉลี่ย 3 เดือนที่ผ่านมา
- การตรวจความทนต่อกลูโคส (Oral Glucose Tolerance Test หรือ OGTT) เพื่อทดสอบความสามารถการทำงานของตับอ่อนในการหลั่งอินซูลิน โดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยดื่มน้ำที่ละลายกลูโคส หลังจากผ่านไป 2 ชั่วโมง แพทย์จึงจะทำการตรวจเพื่อเช็กน้ำตาลในเลือด
วิธีดูแลตนเองสำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะก่อนเบาหวาน
- ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกไขมัน, น้ำตาล, คาร์โบไฮเดรต เป็นต้น
- งดสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยวันละ 20-30 นาที หรือ 150 นาที/สัปดาห์
- เข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี หรือเข้ารับการตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน
ภาวะก่อนเบาหวาน ถึงจะเป็นภาวะที่อาจจะไม่ได้มีความรุนแรงมาก แต่สิ่งที่น่ากลัว คือ มักจะไม่ค่อยแสดงอาการออกมา หากผู้ป่วยปล่อยทิ้งไว้ อาจพัฒนากลายเป็นโรคเบาหวานได้ เพราะฉะนั้น ทุกท่านควรเข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี หรือตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน เพื่อค้นหาโรคร้ายที่ซ่อนอยู่ หากพบว่าเป็นโรคใดจะได้เข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที พร้อมรับคำแนะนำในการดูแลตนเองจากแพทย์
ภาวะก่อนเบาหวาน สัญญาณเตือนเริ่มต้นของโรคเบาหวาน
- ร่างกายอ่อนเพลีย
- มองเห็นภาพไม่ชัดเจน
- น้ำหนักลดลงแบบผิดปกติ หรือบาดแผลหายช้า
บุคคลที่มีปัจจัยเสี่ยงต่อการเกิดภาวะก่อนเบาหวาน
- ผู้ที่มีอายุ 45 ปีขึ้นไป
- มีประวัติบุคคลในครอบครัวป่วยเป็นโรคเบาหวาน
- มีประวัติการเป็นโรคเบาหวานขณะตั้งครรภ์
- มีภาวะน้ำหนักตัวเกิน
- ผู้ที่มีกลุ่มอาการถุงน้ำในรังไข่
- ขาดการออกกำลังกาย
- ผู้ที่สูบบุหรี่
- ผู้ป่วยที่มีโรคประจำตัว เช่น ไขมันในเลือดสูง, ความดันโลหิตสูง หรือโรคอ้วน เป็นต้น
อาการแทรกซ้อนของภาวะก่อนเบาหวาน
- การมองเห็นผิดปกติ ไม่ชัดเจนเหมือนเดิม
- เพิ่มความเสี่ยงของการเกิดโรคหลอดเลือด และหัวใจ, โรคหลอดเลือดสมอง, โรคความดันโลหิตสูง และโรคไขมันในเลือดสูง เป็นต้น
- หากเกิดบาดแผลขึ้นบนร่างกาย อาจทำให้หายช้ากว่าปกติ
- เส้นประสาทส่วนปลายถูกทำลาย
- ผู้ป่วยที่เป็นภาวะก่อนเบาหวาน อาจมีโอกาสเสี่ยงพัฒนาเป็นโรคเบาหวานประมาณ 5-10 % ต่อปี
การวินิจฉัยภาวะก่อนเบาหวาน
- ใช้วิธี Fasting Blood Sugar ซึ่งแพทย์จะให้ผู้ป่วยงดรับประทานอาหาร และเครื่องดื่มเป็นระยะเวลา 8 ชั่วโมงก่อนทำการตรวจ
- การตรวจระดับน้ำตาลเฉลี่ยสะสมภายในเลือด (HbA1c) วิธีนี้จะช่วยบอกถึงระดับน้ำตาลในเลือดเฉลี่ย 3 เดือนที่ผ่านมา
- การตรวจความทนต่อกลูโคส (Oral Glucose Tolerance Test หรือ OGTT) เพื่อทดสอบความสามารถการทำงานของตับอ่อนในการหลั่งอินซูลิน โดยแพทย์จะให้ผู้ป่วยดื่มน้ำที่ละลายกลูโคส หลังจากผ่านไป 2 ชั่วโมง แพทย์จึงจะทำการตรวจเพื่อเช็กน้ำตาลในเลือด
วิธีดูแลตนเองสำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะก่อนเบาหวาน
- ควบคุมน้ำหนักตัวให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
- รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกไขมัน, น้ำตาล, คาร์โบไฮเดรต เป็นต้น
- งดสูบบุหรี่และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ อย่างน้อยวันละ 20-30 นาที หรือ 150 นาที/สัปดาห์
- เข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี หรือเข้ารับการตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน
ภาวะก่อนเบาหวาน ถึงจะเป็นภาวะที่อาจจะไม่ได้มีความรุนแรงมาก แต่สิ่งที่น่ากลัว คือ มักจะไม่ค่อยแสดงอาการออกมา หากผู้ป่วยปล่อยทิ้งไว้ อาจพัฒนากลายเป็นโรคเบาหวานได้ เพราะฉะนั้น ทุกท่านควรเข้ารับการตรวจสุขภาพประจำปี หรือตรวจคัดกรองโรคเบาหวาน เพื่อค้นหาโรคร้ายที่ซ่อนอยู่ หากพบว่าเป็นโรคใดจะได้เข้ารับการรักษาอย่างทันท่วงที พร้อมรับคำแนะนำในการดูแลตนเองจากแพทย์