1.จิตสังขารคือสิ่งถูกรู้ในแต่ละขณะจิตที่เอามารู้ มีสติในวิญญานรู้ เป็นการเริ่มกระบวนการขัด 2.จิตคือ สภาพจิตใจ ความรู้สึก อันเป็นผลที่ปรากฏ หลังจากผ่านกระบวนการ 1 รู้จิตสังขารเกิดดับไปแต่ละขณะ อันเป็นผ

จิต-คือจิตเดิมที่มีอยู่เป็นธรรมชาติ เวียนตาย เกิด วิญญาน-เกิดจากมีผัสสะ เป็นแต่ละขณะจิตที่มีการกระทบ ดังนั้น 1วิญญานจึงมี1ผัสสะ ผัสสะ-เป็นการกระทบ เป็นจิตที่กระทบผัสสะ เมื่อมือายตนแล้วเกิดวิญญาน

เหมือนอยู่บนที่สูง มองเห็นทุกอาการ ขันธ์5มีอายตนคือตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ มีวิญญานทางขันธ์5เชื่อมต่อโลกภายนอกและโลกภายใน แต่อายตน ของผู้มุ่งกระแสนิพพาน โสดาบันขึ้นไปนั้น มีอายตนเป็น อภิภายตน คลุมอาการ

จิตดวงต่างๆที่เกิดและรู้ได้ว่าเป็นอะไร เป็นลูกธาตุ มีมากมายนับไม่ถ้วน ตามการรู้ของ "แม่ธาตุ" รู้ว่า เย็น ร้อน อ่อน แข็ง มันต่างกันอย่างไร เพราะมี แม่ธาตุรู้และตัดสิน แม่ธาตุเห็นการเกิดของลูก

อากาสานัญจายตนฌาน     ผู้ต้องการถึงอากาสานัญจายตนฌานต้องกระทำอากาสบัญญัติที่ได้มาจากการเพิกกสิณทั้ง 9 (เว้นอากาสกสิณ) ให้เป็นอารมณ์อากาสบัญญัติที่ได้มาจากการเพิกกสิ

ว่างแล้ว รู้สึกรูปหาย ตัวหาย ขันธ์5ตัวไหนๆดูแล้วมันหายไปทันที จะดูอะไรต่อได้ยังไง จับไม่ถูก เมื่อจิตว่าง ก็ให้เข้าไปดูจิตที่ว่างนั่นแหละ  เป็นการดูตัวเอง เอาจิตเข้าไปรู้จิต จะเห็นการเปลี่ยนแปลงขอ

อารมณ์ทางขันธ์5 คือวิญญานในขันธ์5 มีจิตเป็นผู้รู้ เมื่อจิตรู้ไม่ไปตามอารมณ์ทางอายตน6 จากขันธ์5 ตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ คือจิตแยกจาก วิญญานขันธ์ เป็นจิตเห็นอนัตตาในวิญญานขันธ์โดยอัตโนมัติ    อ

เมื่อมันนิ่งมันจะกำหนดได้อย่างไรกัน จึงบอกว่าการกำหนดให้กำหนดทั้ง2ส่วน กำหนดทั้งที่รูปและที่นามสลับกันไปตามการเกิดที่รูปหรือที่นามขณะนั้น อินทรีย์ สติ สมาธิ จึงต้องรู้ไว จบไว รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิ