https://ppantip.com/topic/42781492
สติปัฐฐาน4 จึงเลียนแบบการตั้งการขยายของหลุมดำ เมื่อขยายออกก็ดับ กาย เวทนา จิต ธรรม ดับ แล้วกลับมาตั้งมั่นที่ข้างหลังรูปละเอียด กลับมานิ่งอยู่ตรงกลาง อันเป็นการควบแน่น บีบอัดที่มีค่าเป็นอนันต์ที่ตรงกลาง(หทยวัตถุ) อันเป็นสภาวะนิโรธในวิปัสนา เครือข่ายการรับรู้ถึงในสภาวะนิโรธ จึงเชื่อมต่อถึงกันหมดเป็นทรงกลมรอบตัว 360องศา(ญาน) รู้ที่ข้างนอกก็เหมือนรู้ที่ข้างใน ข้างนอกข้างในเป็นอันเดียวกัน เป็นความว่างเป็นธรรมชาติรู้ที่เคลื่อนไหวเป็นปัจจุบันธรรม