เรามักจะได้ยินคำว่าปฏิจจฯกันบ่อยๆ  และมีหลายคนเอาคำนี้ไปละเลงจนพุทธพจน์ผิดเพี้ยน
แท้ที่จริงแล้วปฏิจจฯ เป็นกฎของธรรมชาติที่อยู่ในสภาพแวดล้อมของโลกใบนี้

ปฏิจจฯเป็นกฎของธรรมชาติที่คอยกำหนดให้กาย-ใจเรา   ให้เป็นไปตามเหตุปัจจัยแห่งองค์ธรรมในปฏิจจฯ
ลักษณะของปฏิจจฯ   ประกอบด้วยองค์ธรรมต่างที่ไม่ใช่เรียงกันแบบอนุโลมหรือปฏิโลมตามที่พวกเปรียญธรรม
เอามาสอนแบบมโนสาเร่

โดยนัยของ อิทัปปจยตา  อันว่าด้วยเรื่องของเหตุปัจจัย
ปฏิจจสมุปบาท  เป็นเหตุให้เกิดสิ่งต่างๆภายในกาย-ใจของบุคคล
พึงสังเกตุว่า ปฏิจจฯไม่ได้เกิดในกายใจของบุคคล  แต่ปฏิจจคอยกำหนดให้กาย-ใจเป็นไปตามกฎอิทัปจยตา
โดยมีองค์ต่างๆในปฏิจจฯคอยทำหน้าที่

ขอยกตัวอย่างลักษณะที่เป็นสมมติสัจจะ (วิทยาศาสตร์)
เช่น   ร่างกายเรารู้สึกได้ถึงความร้อนอบอ้าว  นั้นก็เพราะแสงแดดจากดวงอาทิตย์
พิจารณาแล้วจะเห็นว่า  แสงแดดไม่ได้อยู่ในร่างกายเรา   แสงแดดอยู่นอกร่างกาย
แต่มันเป็นต้นเหตุทำให้ร่างกายเราร้อนอบอ้าว

ปฏิจจฯอันเป็นปรมัตต์สัจจะก็เช่นกัน  ฉะนั้นอย่าหลงคิดว่า ปฏิจจสมุปบาทเกิดในกายใจเรา
แล้วถ้าจะถามว่า ปฏิจจฯหรือองค์ธรรมในปฏิจจฯ ทำให้เกิดอะไรในร่างกาย(กาย-ใจ)...

ขอพักไว้ให้ถกเถียงกันในประเด็นนี้ก่อน