ทำไมต้อง บริกรรม “พุท-โธ” ควบคู่การเจริญอานาปานสติ มีสติรู้ลมหายใจเข้า-ออก???

ขณะที่ผมบวชพระที่วัดถ้ำสหายปี 2559 ได้ถามพระพี่เลี้ยงว่าสสามารถเจริญอานาปานสติ โดยไม่บริกรรม พุทโธ ได้หรือไม่

พระพี่เลี้ยงตอบว่า : ได้ แต่ต้องเป็นผู้มีกำลังสติสูงมาก

ประสบการณ์ปฏิบัติส่วนตัว เมื่อเป็นฆราวาส ถือมีกำลังศีลน้อย (ศีล 5) และเวลาปฏิบัติสมาธิน้อย วันละ 1 ชม. ในวัน จ.-ศ. และ 2 ชม. ในวัน ส.-อา. กำลังสติน้อยมากเมื่อเทียบกับตอนบวชพระที่ เดินจงกรมและนั่งสมาธิวันละ 12-15 ชม.

เมื่อเจริญอานาปานสติโดยไม่บริกรรม พุท-โธ กำกับ ลมหายใจเข้า-ออก จะเกิดอาการ ดังต่อไปนี้

1.เผลอหลับ จากความอ่อนเพลีย
2.คิดฟุ้งซ่าน เพราะฆราวาสต้องคิดเรื่องทำมาหากิน
3.จิตตกภวังค์ อันนี้จิตสงบเป็นสมาธิแต่กำลังสติตามไม่ทัน จะรู้สึกเหมือนวูบตกตึก หรือ เหมือนเล่นรถไฟเหาะ แล้ววูบดับไปเหมือนหลับ เป็นมิจฉาสมาธิ เพราะเป็นสมาธิที่ไม่มีสติตัวรู้กำกับ

ดังนั้น ผู้ที่มีกำลังสติน้อยควรมีคำบริกรรม พุทโธ กำกับ ลมหายใจเข้า-ออก แต่เมื่อจิตสงบระดับ ฌาน 2 เกิดปีติ จิตจะทิ้งคำบริกรรม อยู่กับลมหายใจเข้า-ออกที่ละเอียดประณีตกับสติผู้รู้โดยอัตโนมัติ ดังนั้นการบริกรรม พุท-โธ จึงเป็นตัวช่วยสำคัญให้เกิดกำลังสติและสมาธิ แต่เมื่อจิตเป็นสมาธิระดับฌาน 2 ก็จะทิ้งคำบริกรรม เหลือแต่ลมหายใจและความสงบเอง