สรรพสัตว์และวัฏสงสาร เกิดจากธาตุ 4 คือ ดิน น้ำ ลม ไฟ มาประชุมกันเกิดเป็นขันธ์ 5 แล้วมีธาตุรู้ที่มีเชื้ออวิชชาหรือจิตมาครอง เวียนว่าย ตายเกิดไม่มีที่สุด เรียกว่า สัตว์ ธาตุทั้ง 6 เป็นอสังขตธาตุ อสังขต

พระพุทธเจ้าทรงตรัสว่า ภพชาติ เป็นสิ่งที่น่ารังเกียจ เหตุเพราะ จิตที่ถูกอวิชชา (ความไม่รู้) และกิเลสครอบงำจนมืดบอด ดำสนิท จึงเกิดสังขาร คือ ความคิดปรุงแต่ง จึงเกิดวิญญาณ คือ อาการรู้ของจิตผ่านอายตนะทั้

อวิชชามันฉลาดหลอกให้จิตหลงยึดขันธ์ 5 คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นตัวเราของเรา คนทั่วไป 90% ที่ไม่ได้ศึกษาหลงยึดว่า รูป (กาย) เป็นตัวเรา เป็นจิต นักท่องตำราที่ขาดการปฏิบัติหลงยึดวิญญาณเป็นตัว

อภิธรรมในประเทศไทย ที่มา https://sites.google.com/a/mcu.ac.th/abhidham/about-us/metaphysics-in-thailand ------- -----  สำนักศึกษาพระอภิธรรมในประเทศไทย http://www.dhammajak.net/forums/viewtopic.p

เพราะความไม่เข้าใจวงจรปฏิจจสมุปบาท จึงเวียนว่ายตายเกิดไม่มีที่สิ้นสุด 1. เพราะจิต หรือ ธาตุรู้ หรือวิญญาณธาตุ ถูกอวิชา คือ ความไม่รู้ ครอบงำ จึงเกิดสังขาร คือ การปรุงแต่งของจิต 2.เมื่อเกิดสังขาร จึง

จิตมีดวงเดียว ที่จิตเกิดดับเพราะจิตมีอวิชชาหลงยึดมั่นว่าขันธ์ 5 คือ กาย เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ ว่าขันธ์ 5 ว่าเป็นตัวเราเป็นของเรา ถูกยึดเหนี่ยวด้วยตัณหา คือ ความอยากให้จิตหลงเวียนว่าย ตาย เกิดในวัฏ