แต่ก่อนผมเคยอ่านเจอว่าชาวจีนรู้จักดินปืนเป็นการรู้จักโดยบังเอิญเพราะปรุงยาอายุวัฒนะให้ฮ่องเต้ส่วนผสมของยามีดินประสิวและกำมะถันจึงเกิดระเบิดขึ้นในยุคถังมีประวัติบันทึกส่วนผสมของดินปืนไว้ชัดเจนบางยุคห้ามประชาชนควบครองห้ามค้าขายดินประสิว กำมะถันอีกด้วย  แต่เมื่อคืนผมดูสารคดีการขุดสุสานฉินซีฮ่องเต้จึงทราบว่าในหุ่นปั้นดินเผานอกจากมีขุนนางบุ๋น ขุนนางบู้แล้ว กองทหารยังมีกองพลปืนใหญ่อีกด้วย  มีการใช้ปืนใหญ่ทำศึกแสดงว่ายุคนั้นทำดินปืนที่มีอานุภาพสูงเป็นแล้ว แสดงว่าชาวจีนต้องรู้จักดินปืนมาตั้งแต่ยุคซีโจวหรือก่อนหน้านี้แล้ว

ผมสงสัยว่าชาวจีนรู้จักดินปืนตั้งแต่เมื่อใด  แล้วในแถบประเทศไทยของเราใช้ดินปืนทำศึกตั้งแต่เมื่อใด?