อานิสงส์ของสมถะและวิปัสสนา

ปัญหา การเจริญสมถะและวิปัสสนา มีอานิสงส์อย่างไร?

พุทธดำรัสตอบ 
“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ธรรม ๒ อย่างนี้ เป็นธรรมมีส่วนแหงวิชชา 
ธรรม ๒ อย่าง คืออะไร 
คือ สมถะ ๑
 วิปัสสนา ๑ 

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย สมถะที่ภิกษุเจริญแล้ว 
ย่อมก่อให้เกิดประโยชน์อะไร?   = ย่อมอบรมจิต 
จิตที่อบรมแล้วก่อให้เกิดประโยชน์อะไร?  = ย่อมละราคะได้ 

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย วิปัสสนาที่ภิกษุอบรมแล้ว 
ก่อให้เกิดประโยชน์อะไร?  = ย่อมอบรมปัญญา 
ปัญญาที่อบรมแล้ว ก่อให้เกิดประโยชน์อะไร?  = ย่อมละอวิชชาได้

“ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย 
จิตที่เศร้าหมองด้วยราคะย่อมไม่หลุดพ้น 
หรือ 
ปัญญาที่เศร้าหมองด้วยอวิชชาย่อมไม่เจริญ 

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย 
เพราะเหตุนี้แล 
ความสิ้นราคะ ชื่อเจโตวิมุติ 
ความสิ้นอวิชชา จึงชื่อว่าปัญญาวิมุติ.....”

ป. ทุก. อํ. (๒๗๕-๒๗๖)
ตบ. ๒๐ : ๗๗-๗๘ ตท. ๒๐ : ๖๙-๗๐
ตอ. G.S. ๑ : ๕๕-๕๖