Lost cow found months later with herd of bison
RAFAL KOWALCZYK
.
นักธรรมชาติวิทยาชาวโปแลนด์ต้องแปลกใจอย่างมาก
ที่ลูกวัวน้อยเพศเมียพันธุ์ท้องถิ่นไปอยู่ร่วมกับฝูงวัวกระทิงในช่วงฤดูหนาว
ในบริเวณป่าพื้นเมืองดึกดำบรรพ์
Bialowieza Forest
(ป่าดั้งเดิมที่เก่าแก่นานมากแล้วของโปแลนด์)
ลูกวัวนัอยเลือกอิสรภาพด้วยการหลบหนีจากฟาร์มช่วงปลายฤดูใบไม้ร่วงปีก่อน
และมีคนเห็นว่าลูกวัวน้อยอยู่ปะปนกับฝูงวัวกระทิงกว่า 50 ตัว
ในป่าบริเวณชายแดนติดกับ Belausian
ตามรายงานข่าว
TVN24 ของโปแลนด์
Adam Zbyryt นักปักษีวิทยาเป็นคนแรกที่พบเห็นลูกวัวนัอย
ขณะที่ท่านกำลังทำข่าวในเดือนพฤศจิกายน 2019
ท่านให้สัมภาษณ์กับ TVN24 :
" มันไม่ใช่เรื่องแปลกที่จะเห็นฝูงวัวกระทิงใกล้กับ Bialowieza Forest
แต่มีสัตว์ตัวหนึ่งที่ผมจับตามอง มันมีสีน้ำตาลอ่อนที่แตกต่างอย่างสิ้นเชิง
จากวัวกระทิงตัวอื่น ๆ ในฝูงที่มีสีเปลือกเกาลัด หรือสีน้ำตาลดำ "
แต่ท่านต้องทิ้งความคิดครั้งแรกในใจไปเลย
ที่คิดว่าลูกวัวน้อยตัวนี้เป็นลูกผ่าเหล่าผ่ากอจากวัวกระทิง
เมื่อได้ส่องดูลูกวัวน้อยตัวนั้นด้วยกล้องส่องทางไกล
แล้วเห็นอย่างชัดเจนเลยว่า มันคือ ลูกวัวพันธุ์
Limousin
สายพันธุ์จากฝรั่งเศสที่ได้รับความนิยมเลี้ยงกันในโปแลนด์
เจ้าตัวตัวเล็กดูแข็งแรงและไม่ถูกคุกคาม/รังแกจากพวกเจ้าตัวใหญ่
(วัวพันธุ์นี้ตัวใหญ่แข็งแรงทนถึก เดิมใช้ลากเกวียน/ไถนา)
นักธรรมชาติวิทยาค่อนข้างสงสัยเหมือนกันว่า
ลูกวัวน้อยใช้ชีวิตผ่านพ้นฤดูหนาวได้อย่างไร
(เพราะวัวเลี้ยงมักจะอยู่ในคอก
ที่ป้องกันความหนาวเย็นกับหิมะ
กับมีฟางมีน้ำและผลไม้(แอปเปิล)ให้กิน
ไม่ต้องออกไปหากินข้างนอก)
RAFAL KOWALCZYK
.
Dr. Rafal Kowalczyk นักชีววิทยา ได้เห็นลูกวัวน้อยอีกครั้งในสัปดาห์นี้
แต่ดูเหมือนว่าลูกวัวนัอยมีสุขภาพดีและเดินไปด้วยกันกับฝูงวัวกระทิง
และท่านให้สัมภาษณ์กับ TVN24 ว่า
" นี่เป็นครั้งแรกที่ ผมเห็นวัวบ้านอยู่ร่วมกับฝูงวัวกระทิง
เธอดูเหมือนจะไม่กลมกลืนกับฝูงวัวกระทิง
เพราะวัวกระทิงดูเหมือนเป็นฝูงเดียวกัน(สีลำตัว) แต่เธอดูโดดเด่นมาก
ฝูงวัวกระทิงอาจช่วยเธอให้พ้นจากพวกหมาป่า
ที่เดินด้อม ๆ มอง ๆ ไปตามชายป่า Bialowieza Forest ตลอดฤดูหนาว
แม้ว่าลูกวัวน้อยอาจจะไม่ตกอยู่ในภยันตราย
แต่ลูกวัวน้อยอาจเป็นภัยคุกคามต่อฝูงวัวกระทิงด้วยเช่นกัน
เพราะมิตรภาพที่ผิดปกติไม่ใช่พวกเดียวกัน
อาจนำไปสู่การผสมพันธุ์ที่เกิดลูกผสม
ซึ่งสายเลือดวัวบ้านจะปนเปื้อนฝูงวัวกระทิง
Bialowieza
เพราะตอนนี้มีจำนวนวัวกระทิงที่อยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ราว 600 ตัว
อันตรายอีกอย่างก็คือ ลูกวัวผสมจะมีขนาดใหญ่
และแม่วัวอาจตายได้ในตอนคลอดลูกวัว "
แม้ว่าลูกวัวน้อยตอนนี้ยังเด็กเกินไปที่จะผสมพันธุ์ได้
แต่ดูเหมือนว่าการผจญภัยในฤดูหนาวของเธอ
จะต้องจบลงก่อนฤดูใบไม้ผลิที่จะมาถึง
เหลือไว้แต่ความทรงจำของเธอกับผู้คนที่เกี่ยวข้อง
(เพราะคนในฟาร์ม/คนของรัฐจะต้องจับเธอกลับมาเลี้ยงดู
ป้องกันการผสมพันธุ์และการแปลกแยกในฝูงวัวกระทิง
รวมทั้งเธออาจจะเป็นพาหะโรคบางอย่างที่มีในวัวเลี้ยงสู่ฝูงวัวกระทิง)
ADAM ZBYRYT
.
เรียบเรียง/ที่มา
https://bbc.in/2u84dKY
http://bit.ly/2TuHXpe
.
Bialowieza Expedition 2017 European Bison
.
เรื่องเล่าไร้สาระ
การที่วัวมีขนาดต่างกันมากเวลาผสมพันธุ์
จะมีอันตรายอย่างแรกคือ น้ำหนักวัวตัวผู้ที่กดทับวัวตัวเมีย
เบาะ ๆ ก็บอบช้ำ ถ้ารุนแรงมาก แม่วัวอาจบาดเจ็บหรือหลังหักถึงตายได้
ทำให้ฟาร์มบางแห่งตัองมีคอก/ซองไว้ป้องกันไม่ให้วัวตัวผู้กดทับแม่วัว
หรือใช้การผสมเทียมจากเชื้อตัวผู้ในฟาร์มหรือนอกฟาร์ม
รองลงมาคือ ตอนวัวตัวเมียตั้งท้องจะมีท้องขนาดใหญ่มาก
และมีปัญหาตามมาคือ ตอนคลอดลูกวัวต้องมีคนคอยช่วยเหลือ
ถ้าดูแลไม่ดี เผลอ ๆ แม่วัวอาจตายท้องกลมเลยก็ได้
อนึ่ง แม่วัวคลอดลูกแล้วมักจะกินรกวัว
นัยว่าเป็นอาหารบำรุงร่างกายแม่วัวส่วนหนึ่ง
เพราะอุดมไปด้วยธาตุอาหารต่าง ๆ
แต่บางคนว่าเป็นการป้องกันกลิ่นคาวเลือด
ที่จะทำให้ศัตรูของวัวดมกลิ่นตามมาได้
แต่คนที่ทำคลอดแม่วัวและชาวบ้านที่มามุงดู
พอเห็นรกวัวแล้วมักจะแย่งชิงจากแม่วัว
นำรกวัวไปทำเป็นอาหารจานเด็ดของหายาก
.
ในภาคใต้กับภาคอีสานมักจะนิยมปล่อยแม่วัวไว้ในป่า
เพื่อให้วัวกระทิงในป่ามาผสมพันธุ์กับวัวบ้าน
เพราะจะได้ลูกผสมตัวใหญ่และแข็งแรงกว่า
ขนาดรอง ๆ จากวัวชนของนักเลงวัวชนภาคใต้ที่เคยเห็นมา
วัวชนมีการคัดสายพันธุ์สืบทอดมายาวนานหลายร้อยปีแล้ว
ถ้าคลุกคลีกับพวกนักเลงวัวชนจะรู้ว่า
วัวชนจะมีการสืบสายเลือดวัวชนจากพ่อแม่ตัวไหนบ้าง
เรียกว่าไล่ยาวไปถึงรุ่นชวด รุ่นทวดวัวชนเลยทีเดียว
" วัวถ้าไม่มีสายเลือดวัวชน
ถ้าเอามาชนก็จะหันก้นให้คู่ต่อสู้เลย "
นายไตรรงค์ สุวรรณคีรี อภิปรายเย้ยรัฐบาลยุคหนึ่ง
ที่โฆษณาชวนเชื่อว่าจะส่งเสริม/สนับสนุนชาวบ้านเลี้ยงวัวชน
อนึ่ง เด็กจูงวัวชนไม่ใช่เป็นกันง่าย ๆ
เพราะต้องเป็นคนขยัน อดทน ซื่อสัตย์ มีวินัยทำงาน
จะต้องทำหน้าที่เหมือนโค้ช เทรนเนอร์ พี่เลี้ยงของวัวชน
ต้องฝึกซ้อมวัวชน รู้กำลังวัวชนว่าทนว่าอึดแค่ไหน
ตัองพาวัวชนออกกำลังกาย/ฟิตซ้อมทุกวันทั้งเช้าทั้งเย็น
เรียกว่าต้องอยู่กินใกล้ชิดกับวัวชนเลย
เผลอ ๆ หลังจากจุดควันไฟไล่ยุงให้วัวชน
ก็นอนในมุ้งใกล้ชิดวัวชนหรือนอนมุ้งเดียวกับวัวชน
เพื่อป้องกันการถูกลักขโมยหรือถูกวางยาจากฝ่ายตรงข้าม
เด็กจูงวัวชนในอดีตต้องรู้จักคาถาอาคม/ปัดเป่ารังควาน
เพื่อป้องกันการเล่นของ(
คุณไสย)ของฝ่ายตรงข้าม
และต้องระมัดระวังการเล่นไม่ซื่อของคู่แข่งด้วย
เช่น การทาน้ำมันเคี่ยวจากไขมันเสือหรือกลิ่นสาบเสือ
ทาบนหน้าผากวัว/ลำตัววัว ทำให้วัวอีกฝ่ายกลัวเพราะผิดกลิ่น
การแอบลอบทำร้ายวัวชนด้วยยาชา/ยาพิษบางอย่างทา/โป๊ะบนหลังวัว
หรือแอบใส่ยาพิษให้วัวชนกิน โดยผสมกับน้ำหรือหญ้าเลี้ยงวัว
เพราะเดิมพันวัวชนแต่ละนัดไม่ต่ำกว่าหลักแสนถึงหลักล้านบาท
ล่าสุดที่เป็นสถิติมีเงินเดิมพันสูงถึง
หกสิบล้านบาท
อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลที่บ้านเกิด
ก็เคยเป็นเด็กจูงวัวชนของ
กำนันวร ทวีรัตน์ มาก่อน
นายหนังตะลุงคนหนึ่งเคยเอื้อนเอ่ย
บ่งบอกถึงพฤติกรรมคนเลี้ยงวัวชน
ตอนที่ท่านไปเล่นหนังแถวพัทลุงว่า
" พวกเราชาวป้าดตะลุง
เที่ยวขี่รถเครื่อง(รถจักรยานยนต์)
ไปเกี่ยวหญ้าให้วัวชน
จูงพลางก็ขี้ไปพลาง
แล้วเดินเยื้องย่าง
ไปเกี่ยวหญ้าให้วัวชน "
การเกี่ยวหญ้าเลี้ยงวัวต้องระมัดระวัง
ไม่เกี่ยวที่เดิมซ้ำ ๆ เดี๋ยวหญ้างอกไม่ทัน
หรืออาจจะถูกฝ่ายตรงข้าม/คนไม่ชอบหน้าแอบวางยาปนกับใบหญ้า
และต้องระมัดระวังว่าไม่มีพวกเศษแก้ว ของมีคมปะปน
ต้องระวังว่าไม่มีการฉีดยาฆ่าหญ้าในแปลงที่จะตัด
หรือมีการฉีดยาฆ่าหญ้าใกล้ ๆ แปลงที่จะตัด
ละอองยาที่ปลิวมาอาจติดปนเปื้อนกับหญ้าได้
วัวกินแล้วมักจะออกอาการต้องรีบรักษา
บางเจ้าเลยลงทุนปลูกหญ้าเลี้ยงวัวเอง
ถ้ามีเหลือก็ขายต่อให้กับชาวบ้าน/เพื่อนพ้อง
เรื่องเกี่ยวกับวัวชนและวัฒนธรรมวัวชน
มีย่อในเรื่อง
หัวเชือกวัวชน
มีทั้งงานวิจัยและหนังสือ
วัวกระทิงที่เป็นข่าว
ลูกวัวน้อยหลบหนีจากฟาร์มไปอยู่กับฝูงวัวกระทิง
ที่ลูกวัวน้อยเพศเมียพันธุ์ท้องถิ่นไปอยู่ร่วมกับฝูงวัวกระทิงในช่วงฤดูหนาว
ในบริเวณป่าพื้นเมืองดึกดำบรรพ์ Bialowieza Forest
(ป่าดั้งเดิมที่เก่าแก่นานมากแล้วของโปแลนด์)
ลูกวัวนัอยเลือกอิสรภาพด้วยการหลบหนีจากฟาร์มช่วงปลายฤดูใบไม้ร่วงปีก่อน
และมีคนเห็นว่าลูกวัวน้อยอยู่ปะปนกับฝูงวัวกระทิงกว่า 50 ตัว
ในป่าบริเวณชายแดนติดกับ Belausian
ตามรายงานข่าว TVN24 ของโปแลนด์
ขณะที่ท่านกำลังทำข่าวในเดือนพฤศจิกายน 2019
ท่านให้สัมภาษณ์กับ TVN24 :
" มันไม่ใช่เรื่องแปลกที่จะเห็นฝูงวัวกระทิงใกล้กับ Bialowieza Forest
แต่มีสัตว์ตัวหนึ่งที่ผมจับตามอง มันมีสีน้ำตาลอ่อนที่แตกต่างอย่างสิ้นเชิง
จากวัวกระทิงตัวอื่น ๆ ในฝูงที่มีสีเปลือกเกาลัด หรือสีน้ำตาลดำ "
แต่ท่านต้องทิ้งความคิดครั้งแรกในใจไปเลย
ที่คิดว่าลูกวัวน้อยตัวนี้เป็นลูกผ่าเหล่าผ่ากอจากวัวกระทิง
เมื่อได้ส่องดูลูกวัวน้อยตัวนั้นด้วยกล้องส่องทางไกล
แล้วเห็นอย่างชัดเจนเลยว่า มันคือ ลูกวัวพันธุ์ Limousin
สายพันธุ์จากฝรั่งเศสที่ได้รับความนิยมเลี้ยงกันในโปแลนด์
เจ้าตัวตัวเล็กดูแข็งแรงและไม่ถูกคุกคาม/รังแกจากพวกเจ้าตัวใหญ่
(วัวพันธุ์นี้ตัวใหญ่แข็งแรงทนถึก เดิมใช้ลากเกวียน/ไถนา)
นักธรรมชาติวิทยาค่อนข้างสงสัยเหมือนกันว่า
ลูกวัวน้อยใช้ชีวิตผ่านพ้นฤดูหนาวได้อย่างไร
(เพราะวัวเลี้ยงมักจะอยู่ในคอก
ที่ป้องกันความหนาวเย็นกับหิมะ
กับมีฟางมีน้ำและผลไม้(แอปเปิล)ให้กิน
ไม่ต้องออกไปหากินข้างนอก)
แต่ดูเหมือนว่าลูกวัวนัอยมีสุขภาพดีและเดินไปด้วยกันกับฝูงวัวกระทิง
และท่านให้สัมภาษณ์กับ TVN24 ว่า
" นี่เป็นครั้งแรกที่ ผมเห็นวัวบ้านอยู่ร่วมกับฝูงวัวกระทิง
เธอดูเหมือนจะไม่กลมกลืนกับฝูงวัวกระทิง
เพราะวัวกระทิงดูเหมือนเป็นฝูงเดียวกัน(สีลำตัว) แต่เธอดูโดดเด่นมาก
ฝูงวัวกระทิงอาจช่วยเธอให้พ้นจากพวกหมาป่า
ที่เดินด้อม ๆ มอง ๆ ไปตามชายป่า Bialowieza Forest ตลอดฤดูหนาว
แม้ว่าลูกวัวน้อยอาจจะไม่ตกอยู่ในภยันตราย
แต่ลูกวัวน้อยอาจเป็นภัยคุกคามต่อฝูงวัวกระทิงด้วยเช่นกัน
เพราะมิตรภาพที่ผิดปกติไม่ใช่พวกเดียวกัน
อาจนำไปสู่การผสมพันธุ์ที่เกิดลูกผสม
ซึ่งสายเลือดวัวบ้านจะปนเปื้อนฝูงวัวกระทิง Bialowieza
เพราะตอนนี้มีจำนวนวัวกระทิงที่อยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ราว 600 ตัว
อันตรายอีกอย่างก็คือ ลูกวัวผสมจะมีขนาดใหญ่
และแม่วัวอาจตายได้ในตอนคลอดลูกวัว "
แม้ว่าลูกวัวน้อยตอนนี้ยังเด็กเกินไปที่จะผสมพันธุ์ได้
แต่ดูเหมือนว่าการผจญภัยในฤดูหนาวของเธอ
จะต้องจบลงก่อนฤดูใบไม้ผลิที่จะมาถึง
เหลือไว้แต่ความทรงจำของเธอกับผู้คนที่เกี่ยวข้อง
(เพราะคนในฟาร์ม/คนของรัฐจะต้องจับเธอกลับมาเลี้ยงดู
ป้องกันการผสมพันธุ์และการแปลกแยกในฝูงวัวกระทิง
รวมทั้งเธออาจจะเป็นพาหะโรคบางอย่างที่มีในวัวเลี้ยงสู่ฝูงวัวกระทิง)
https://bbc.in/2u84dKY
http://bit.ly/2TuHXpe
.
.
เรื่องเล่าไร้สาระ
การที่วัวมีขนาดต่างกันมากเวลาผสมพันธุ์
จะมีอันตรายอย่างแรกคือ น้ำหนักวัวตัวผู้ที่กดทับวัวตัวเมีย
เบาะ ๆ ก็บอบช้ำ ถ้ารุนแรงมาก แม่วัวอาจบาดเจ็บหรือหลังหักถึงตายได้
ทำให้ฟาร์มบางแห่งตัองมีคอก/ซองไว้ป้องกันไม่ให้วัวตัวผู้กดทับแม่วัว
หรือใช้การผสมเทียมจากเชื้อตัวผู้ในฟาร์มหรือนอกฟาร์ม
รองลงมาคือ ตอนวัวตัวเมียตั้งท้องจะมีท้องขนาดใหญ่มาก
และมีปัญหาตามมาคือ ตอนคลอดลูกวัวต้องมีคนคอยช่วยเหลือ
ถ้าดูแลไม่ดี เผลอ ๆ แม่วัวอาจตายท้องกลมเลยก็ได้
อนึ่ง แม่วัวคลอดลูกแล้วมักจะกินรกวัว
นัยว่าเป็นอาหารบำรุงร่างกายแม่วัวส่วนหนึ่ง
เพราะอุดมไปด้วยธาตุอาหารต่าง ๆ
แต่บางคนว่าเป็นการป้องกันกลิ่นคาวเลือด
ที่จะทำให้ศัตรูของวัวดมกลิ่นตามมาได้
แต่คนที่ทำคลอดแม่วัวและชาวบ้านที่มามุงดู
พอเห็นรกวัวแล้วมักจะแย่งชิงจากแม่วัว
นำรกวัวไปทำเป็นอาหารจานเด็ดของหายาก
.
ในภาคใต้กับภาคอีสานมักจะนิยมปล่อยแม่วัวไว้ในป่า
เพื่อให้วัวกระทิงในป่ามาผสมพันธุ์กับวัวบ้าน
เพราะจะได้ลูกผสมตัวใหญ่และแข็งแรงกว่า
ขนาดรอง ๆ จากวัวชนของนักเลงวัวชนภาคใต้ที่เคยเห็นมา
วัวชนมีการคัดสายพันธุ์สืบทอดมายาวนานหลายร้อยปีแล้ว
ถ้าคลุกคลีกับพวกนักเลงวัวชนจะรู้ว่า
วัวชนจะมีการสืบสายเลือดวัวชนจากพ่อแม่ตัวไหนบ้าง
เรียกว่าไล่ยาวไปถึงรุ่นชวด รุ่นทวดวัวชนเลยทีเดียว
" วัวถ้าไม่มีสายเลือดวัวชน
ถ้าเอามาชนก็จะหันก้นให้คู่ต่อสู้เลย "
นายไตรรงค์ สุวรรณคีรี อภิปรายเย้ยรัฐบาลยุคหนึ่ง
ที่โฆษณาชวนเชื่อว่าจะส่งเสริม/สนับสนุนชาวบ้านเลี้ยงวัวชน
อนึ่ง เด็กจูงวัวชนไม่ใช่เป็นกันง่าย ๆ
เพราะต้องเป็นคนขยัน อดทน ซื่อสัตย์ มีวินัยทำงาน
จะต้องทำหน้าที่เหมือนโค้ช เทรนเนอร์ พี่เลี้ยงของวัวชน
ต้องฝึกซ้อมวัวชน รู้กำลังวัวชนว่าทนว่าอึดแค่ไหน
ตัองพาวัวชนออกกำลังกาย/ฟิตซ้อมทุกวันทั้งเช้าทั้งเย็น
เรียกว่าต้องอยู่กินใกล้ชิดกับวัวชนเลย
เผลอ ๆ หลังจากจุดควันไฟไล่ยุงให้วัวชน
ก็นอนในมุ้งใกล้ชิดวัวชนหรือนอนมุ้งเดียวกับวัวชน
เพื่อป้องกันการถูกลักขโมยหรือถูกวางยาจากฝ่ายตรงข้าม
เด็กจูงวัวชนในอดีตต้องรู้จักคาถาอาคม/ปัดเป่ารังควาน
เพื่อป้องกันการเล่นของ(คุณไสย)ของฝ่ายตรงข้าม
และต้องระมัดระวังการเล่นไม่ซื่อของคู่แข่งด้วย
เช่น การทาน้ำมันเคี่ยวจากไขมันเสือหรือกลิ่นสาบเสือ
ทาบนหน้าผากวัว/ลำตัววัว ทำให้วัวอีกฝ่ายกลัวเพราะผิดกลิ่น
การแอบลอบทำร้ายวัวชนด้วยยาชา/ยาพิษบางอย่างทา/โป๊ะบนหลังวัว
หรือแอบใส่ยาพิษให้วัวชนกิน โดยผสมกับน้ำหรือหญ้าเลี้ยงวัว
เพราะเดิมพันวัวชนแต่ละนัดไม่ต่ำกว่าหลักแสนถึงหลักล้านบาท
ล่าสุดที่เป็นสถิติมีเงินเดิมพันสูงถึงหกสิบล้านบาท
อดีตนายกเทศมนตรีเทศบาลที่บ้านเกิด
ก็เคยเป็นเด็กจูงวัวชนของ กำนันวร ทวีรัตน์ มาก่อน
นายหนังตะลุงคนหนึ่งเคยเอื้อนเอ่ย
บ่งบอกถึงพฤติกรรมคนเลี้ยงวัวชน
ตอนที่ท่านไปเล่นหนังแถวพัทลุงว่า
" พวกเราชาวป้าดตะลุง
เที่ยวขี่รถเครื่อง(รถจักรยานยนต์)
ไปเกี่ยวหญ้าให้วัวชน
จูงพลางก็ขี้ไปพลาง
แล้วเดินเยื้องย่าง
ไปเกี่ยวหญ้าให้วัวชน "
การเกี่ยวหญ้าเลี้ยงวัวต้องระมัดระวัง
ไม่เกี่ยวที่เดิมซ้ำ ๆ เดี๋ยวหญ้างอกไม่ทัน
หรืออาจจะถูกฝ่ายตรงข้าม/คนไม่ชอบหน้าแอบวางยาปนกับใบหญ้า
และต้องระมัดระวังว่าไม่มีพวกเศษแก้ว ของมีคมปะปน
ต้องระวังว่าไม่มีการฉีดยาฆ่าหญ้าในแปลงที่จะตัด
หรือมีการฉีดยาฆ่าหญ้าใกล้ ๆ แปลงที่จะตัด
ละอองยาที่ปลิวมาอาจติดปนเปื้อนกับหญ้าได้
วัวกินแล้วมักจะออกอาการต้องรีบรักษา
บางเจ้าเลยลงทุนปลูกหญ้าเลี้ยงวัวเอง
ถ้ามีเหลือก็ขายต่อให้กับชาวบ้าน/เพื่อนพ้อง
เรื่องเกี่ยวกับวัวชนและวัฒนธรรมวัวชน
มีย่อในเรื่อง หัวเชือกวัวชน
มีทั้งงานวิจัยและหนังสือ
วัวกระทิงที่เป็นข่าว