เอกสารที่เก่าแก่ที่สุดที่กล่าวถึงมู่หลานคือ มู่หลานฉือ (木蘭辭) หรือ "ลำนำมู่หลาน" ซึ่งถูกบันทึกไว้ใน กู่จินเยฺวี่ยลู่ (古今樂錄) หรือจดหมายเหตุดนตรีในอดีตถึงปัจจุบัน เรียบเรียงในสมัยราชวงศ์เฉิน ยุคราชวงศ์เหนือใต้ คริสต์ศตวรรษที่ 5

มีบันทึกว่ามู่หลานฉือเป็นลำนำที่แต่งขึ้นก่อนสมัยราชวงศ์เหลียง จึงมีการสันนิษฐานว่าแต่งขึ้นในสมัยเว่ยเหนือ มีทั้งหมดไม่ถึง 360 ตัวอักษร จึงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นเพลงที่แต่งจากตำนานหรือเรื่องเล่าในยุคนั้น นอกจากนี้ยังไม่มีบันทึกใดที่บ่งชี้ได้ว่ามู่หลานเป็นบุคคลที่มีตัวตนจริง แต่สันนิษฐานว่าอาจมีเค้าโครงจากเรื่องจริงก็เป็นได้ครับ

เนื้อเรื่องของมู่หลานฉือมีเพียงสั้นๆ คือ มู่หลานได้ข่าวว่าบิดาได้รับคำสั่งเรียกเกณฑ์ทหารครั้งใหญ่จากข่าน (可汗 ในสมัยเว่ยเหนือ ผู้ปกครองคือชนเผ่าเซียนเปยสกุลทั่วป๋า จึงเรียกประมุขว่าข่าน) แต่บิดามู่หลานไม่มีบุตรชาย มู่หลานจึงไปซื้อม้าและอานม้าอาสาไปรบแทนบิดา มู่หลานอำลาครอบครัวเดินทางข้ามแม่น้ำหวงเหอ ภูเขาเฮยซาน เดินทางนับพันลี้ ออกรบนับร้อยครั้งมีความชอบ ผ่านไปสิบปีข่านจะปูนบำเหน็จ แต่มู่หลานไม่ขอรับตำแหน่งซ่างซูหลาง (ราชเลขาธิการ) ขอเพียงอูฐที่เดินทางพันลี้กลับบ้านได้  เมื่อกลับถึงบ้านครอบครัวพี่น้องพากันมาต้อนรับ มู่หลานเข้าห้องเปลี่ยนชุดแต่งหน้าเป็นผู้หญิง เมื่อเดินออกมาบรรดาเพื่อนทหารพากันตกตะลึงกล่าวว่า "ออกศึกร่วมกันสิบสองปี ไม่รู้เลยว่ามู่หลานเป็นสตรี"

มีการสันนิษฐานว่าการเรียกเกณฑ์ครั้งใหญ่น่าจะเป็นรัชกาลพระเจ้าไท่อู่ตี้ (太武帝) แห่งเว่ยเหนือ ซึ่งทำสงครามกับชนเผ่าโหรวหราน (柔然) ทางเหนือถึงสิบสามครั้งในช่วง ค.ศ. 424-451


ในสมัยราชวงศ์หมิงมีบทละครจ๋าจวี้ (雜劇) เรื่อง ฉือมู่หลานที่ฟู่ฉงจวิน (雌木蘭替父從軍) หรือ "มู่หลานออกทัพแทนบิดา" แต่งโดย สวีเว่ย (徐渭)  เนื้อหาแต่งขยายความจากมู่หลานฉือมากขึ้น  เช่น เพิ่มข้อมูลว่ามู่หลานเรียนรู้พิชัยสงครามและวิทยายุทธ์จากบิดาตั้งแต่เด็ก เมื่อออกรบก็เป็นยอดนักรบที่มีฝีมือ ภายหลังกลับมาบ้านก็แต่งงานตามที่พ่อแม่ต้องการ ฉบับนี้เป็นฉบับแรกที่ระบุแซ่ของมู่หลานว่า ฮวา (花)


มู่หลานอีกฉบับที่เป็นที่รู้จักปรากฏใน สุยถังเหยี่ยนอี้ (隋唐演義) หรือวรรณกรรมสุย-ถัง แต่งโดยฉู่เหรินฮว่อ (褚人獲) ในสมัยราชวงศ์ชิง แต่มีเนื้อหาดัดแปลงไปจากมู่หลานฉือมาก

เนื้อเรื่องมีฉากหลังอยู่ในยุคสถาปนาราชวงศ์ถัง มู่หลานเป็นลูกครึ่ง ฮวาหู (花弧) บิดามาจากเหอเป่ยในสมัยเว่ยเหนือ มารดาเป็นชาวจงหยวน อยู่ใต้ปกครองชาวทูเจฺวี๋ย (突厥) ซึ่งเป็นชนเผ่านอกด่าน ในเวลานั้นข่านทูเจฺวี๋ยร่วมมือกับราชวงศ์ถังเตรียมทำสงคราม  บิดาของมู่หลานมีแต่บุตรสาวสองคนกับบุตรชายทารก มู่หลานจึงอาสาออกรบแทนบิดา แต่ต่อมามู่หลานถูกกองทัพของเซี่ยหวัง (夏王) โต้วเจี้ยนเต๋อ (竇建德) จับตัวได้  แต่ต่อมาได้สาบานเป็นพี่น้องกับโต้วเซียนหนิง (竇線娘) ธิดาของโต้วเจี้ยนเต๋อ และได้เปลี่ยนข้างมารบกับราชวงศ์ถังแทน  ภายหลังรบแพ้จึงยอมแพ้และยอมถูกประหารแต่ถังไท่จงอภัยโทษ และพระราชทานเงินให้กับบิดามารดามู่หลาน และเงินสำหรับจัดงานแต่งงานระหว่างเซียนหนิงกับหลัวเฉิง (羅成) แม่ทัพฝ่ายถัง

มู่หลานกลับบ้านเตรียมจะพาครอบครัวย้ายไปอยู่กับเซียนหนิง แต่กลับพบว่าบิดาเสียชีวิตไปแล้ว มารดาก็แต่งงานใหม่ นอกจากนี้ข่านทูเจฺวี๋ยยังบังคับให้นางไปเป็นสนมด้วย สุดท้ายมู่หลานจึงฆ่าตัวตายตามบิดาไป

นอกจากนี้ก็ยังมีอีกหลายฉบับ


ส่วนมู่หลานของดิสนีย์ เห็นจีนไม่ชอบเวอร์ชั่นการ์ตูนครับ เพราะเห็นว่าไม่ชอบเพลงและทำผิดขนบธรรมเนียมจีนไปเยอะ เช่น เอามังกรซึ่งเป็นสัตว์ชั้นสูงมาทำเป็นตัวตลก หรือให้ฮ่องเต้ซึ่งเป็นโอรสสวรรค์มาโค้งคำนับมู่หลานเป็นต้น  พอเวอร์ชั่นใหม่มีการปรับบทเลยมีเสียงตอบรับดีขึ้นครับ

มีข่าวว่าเวอร์ชั่นนี้จะอ้างอิงเนื้อเรื่องจากมู่หลานฉือที่เป็นฉบับเก่าแก่ที่สุดครับ